راه‌های کمکی برای جلوگیری از گرمازدگی

گرمازدگی یک اورژانس پزشکی است و زمانی رخ می‌دهد که بدن دیگر نمی‌تواند خود را خنک کند. بدن از کم آبی رنج می‌برد، زیرا نمی‌تواند گرمای داخلی را به محیط آزاد کند و در نتیجه دمای بدن به بیش از ۴۰ می‌رسد.

فردی که دچار گرمازدگی می‌شود دارای علایم دمای بدن بسیار بالا، ضربان قلب سریع، تنفس سریع یا تنگی نفس، سردرگمی و عدم هماهنگی، تشنج یا تناسب اندام و از دست دادن هوشیاری بوده و اگرچه هر کسی در هر زمان ممکن است از بیماری‌های مرتبط با گرما رنج ببرد، اما نوزادان و کودکان خردسال، افراد ۶۵ سال یا بیشتر، افرادی که اضافه وزن دارند، کسانی که در حین کار یا ورزش بیش از حد ورزش می‌کنند، افرادی که از نظر جسمی بیمار هستند، به ویژه با بیماری قلبی یا فشار خون بالا، یا دارو‌های خاصی مانند افسردگی، بی خوابی، یا گردش خون ضعیف مصرف می‌کنند. بیش از سایر افراد در معرض گرمازدگی قرار دارند.

سپیده دولتی کارشناس تغذیه دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتگو با خبرنگار حوزه سلامت ایرنا در این زمینه گفت: هنگام گرم بودن هوا مراقب باشید که لباس نوزادان را زیاد نکنید. به آن‌ها مایعات اضافی بدهید تا بنوشند. شیر مادر یا شیر خشک بیشتر. اگر از شیر گرفته شده اند، باید آب اضافی مصرف کنند. مادران شیرده در روز‌های گرم باید خودشان آب اضافی بنوشند.

هرگز کودک را بدون مراقبت در ماشین رها نکنید. خودرو‌ها هنگام پارک در زیر نور خورشید، حتی زمانی که هوا گرم نیست، به سرعت تا دمای خطرناک گرم می‌شوند.

وی افزود: به فرزندان خود آموزش دهید که در گرما به بدن خود توجه کنند و اگر احساس خوبی ندارند یا نیاز به استراحت دارند به بزرگسالان بگویند. آن‌ها را هیدراته نگه دارید. به کودکان خود یادآوری کنید که به طور منظم و در تمام طول روز آب بنوشند. هنگام بیرون رفتن آب همراه داشته باشید تا همیشه در دسترس باشد. برون ده ادرار آن‌ها را کنترل کنید.

دولتی ادامه داد: لباس‌های سبک و روشن بپوشند. کودکان، مانند بزرگسالان، در هوای گرم به لباس‌های سبک نیاز دارند، وزن و رنگ سبک. رنگ‌های تیره گرما را از نور خورشید جذب می‌کنند، در حالی که رنگ‌های روشن آن را منعکس می‌کنند. هرگز کودک را بدون مراقبت در ماشین رها نکنید. خودرو‌ها هنگام پارک در زیر نور خورشید، حتی زمانی که هوا گرم نیست، به سرعت تا دمای خطرناک گرم می‌شوند. هنگام پارک کردن، صندلی عقب را چک کنید تا مطمئن شوید که همه از ماشین خارج شده اند، قبل از اینکه آن را ترک کنید.

وی تاکید کرد: خانه خود را خنک نگه دارید. اگر تهویه مطبوع ندارید، پنجره‌ها را برای تهویه باز کنید و یک پنکه راه اندازی کنید.

راه‌های کمکی برای جلوگیری از گرمازدگی

به گفته این کارشناس، نوشیدنی‌های سرد بیشتری بنوشید، به خصوص اگر فعال هستید یا ورزش می‌کنید مهمترین کاری که می‌توانید برای جلوگیری از گرمازدگی انجام دهید این است که بیشتر از حد معمول آب بنوشید، زیرا مایعات خود را از طریق تعریق از دست می‌دهید. زمانی که بیرون از منزل هستید یا ورزش می‌کنید، هر ساعت دو تا چهار فنجان بنوشید.

دولتی افزود: اگر طرفدار نوشیدن آب در تمام طول روز نیستید، نوشیدنی‌های دیگری مانند اسموتی‌های میوه، آب سبزیجات، آب لیمو یا لیموترش به شما کمک می‌کنند تا هیدراته بمانید.

سبزیجات آبرسان مصرف کنید

وی اظهار داشت: برای جلوگیری از کم آبی بدن و گرمازدگی، از میوه‌ها و سبزیجاتی که آبرسان هستند استفاده کنید. آن‌ها محتوای آب بالایی دارند و حاوی الکترولیت‌های ارزشمندی هستند که به شما کمک می‌کند تعادل مایعات را حفظ کنید، سطح فشار خون را ثابت نگه دارید و به سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند. برخی از بهترین غذا‌های آبرسان برای غلبه بر علائم گرمازدگی شامل هندوانه، پرتقال، انواع توت ها، خیار، کدو سبز، کاهوی سالادی، کلم بروکلی است.

از نوشیدنی‌های قندی، الکل و کافئین خودداری کنید

دولتی ادامه داد: جلوگیری از کم آبی بدن با اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های شیرین، الکل و کافئین بسیار مهم است. همه این نوشیدنی‌های باعث افزایش ادرار و از دست دادن الکترولیت می‌شوند. به علاوه، مصرف بیش از حد قند می‌تواند منجر به التهاب شود. این امر علائم گرمازدگی را حتی بدتر می‌کند. اگرچه نوشیدنی‌های ورزشی برای هیدراته نگه داشتن شما در حین فعالیت بدنی به بازار عرضه می‌شوند، اما بسیاری از این محصولات حاوی مقدار زیادی قند اضافه شده و طعم‌دهنده‌های مصنوعی هستند، بنابراین به جای آن از الکترولیت‌های طبیعی که در میوه و سبزیجات وجود دارد استفاده کنید.

بهترین غذا‌های آبرسان برای غلبه بر علائم گرمازدگی شامل هندوانه، پرتقال، انواع توت ها، خیار، کدو سبز، کاهوی سالادی، کلم بروکلی است. وی تاکید کرد: لباس‌های رنگ روشن و گشاد بپوشید. از ساعت ۱۱ صبح تا ۴بعد از ظهر از آفتاب دوری و از ورزش شدید در فضای باز در طول روز به ویژه در ساعات فوق اجتناب کنید. اگر در روز‌های بسیار گرم داخل خانه هستید، پرده‌ها را ببندید، اگر هوا گرم‌تر از خانه‌تان است، پنجره‌ها را ببندید و تجهیزات الکتریکی و چراغ‌هایی که گرم می‌شوند را خاموش کنید.

دولتی تصریح کرد: برخی از دارو‌ها می‌توانند خطر گرمازدگی را افزایش دهند، زیرا بر نحوه واکنش بدن به گرما تأثیر می‌گذارند یا تعادل نمک و آب شما را مختل می‌کنند. دارو‌هایی که ممکن است توانایی شما را برای مقابله با دمای بالا تغییر دهند شامل آنتی بیوتیک ها، دارو‌های ضد افسردگی، دارو‌های ضد روان پریشی، آنتی هیستامین ها، دارو‌های بیماری قلبی، فشار خون و کلسترول و ... است و اگر هر یک از این نوع دارو‌ها را مصرف می‌کنید، با پزشک خود در مورد افزایش خطر گرمازدگی صحبت کنید.

اقدامات اولیه برای فرد گرمازده چیست؟

مجید شجاعی متخصص طب اورژانس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز گرمازدگی را دارای چهار مرحله برشمرد که شامل مراحل استرس گرمایی، خستگی گرمایی، گرمازدگی و سکته گرمایی است.

وی با اشاره به این که هر یک از این مراحل علایمی خاصی دارند گفت: در مرحله استرس گرمایی فرد علایمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌کند، مرحله خستگی گرمایی نیز با علایمی نظیر عرق کردن شدید، خستگی، قرمز شدن پوست، گرگرفتگی یا اسپاسم عضلات به همراه درد، سردرد یا سرگیجه خفیف و حالت تهوع همراه است.

در مرحله استرس گرمایی فرد علایمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌کند. این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: مرحله گرمازدگی با علایمی نظیر رنگ پریدگی، عرق شدید، تهوع، اسهال و استفراغ، جوش‌های ریز گرمازدگی مشخص می‌شود و از دیگر علایم گرمازدگی نیز می‌توان به سردرد، گرفتگی عضلات، خستگی، ضعف، تشنگی شدید، سرگیجه، تکرر ادرار و ادرار تیره رنگ، از دست دادن تمرکز، ادم یا تورم خفیف پا، مچ پا یا انگشتان دست و از دست دادن هوشیاری اشاره کرد.

به گفته وی، گاهی نیز سلول‌های سطحی پوست آسیب دیده، عرق زیر پوست جمع شده و فرد دچار جوش زیر پوستی یا به اصطلاح عرق سوز می‌شود.

این متخصص طب اورژانس بیمارستان امام حسین (ع) یادآور شد: مرحله سکته گرمایی نیز با ضربان ضعیف، تنفس سریع، کاهش تعریق، پوست داغ و خشک و قرمز، حالت تهوع، سردرد و سرگیجه، تاری دید، تحریک پذیری و یا تغییرات خلقی، عدم هماهنگی و از دست دادن هوشیاری همراه است.

شجاعی گفت: اگر این مرحله شدید باشد می‌تواند به نارسایی ارگان‌های بدن، کما و مرگ منجر شود. وضعیت دیگری که ممکن است با سکته گرمایی شدید رخ دهد، رابدومیولیز است، این بیماری باعث تخریب سلول‌های عضلانی و در نتیجه نارسایی کلیه می‌شود.