نشانه‌های زوال در بورس
بررسی روند‌ها در بازار سهام نشان می‌دهد که بورس در نزدیکی حمایت ۲میلیون و ۱۳۰هزار واحدی قرار دارد. اکنون بازار انگیزه‌ای برای رشد ندارد و اگر ابهامات در فضای سیاسی-اقتصادی برطرف نشود، امکان آن وجود دارد که بر اثر تسلط رکود در بازار سرمایه، شاخص بورس به سطوح پایین‌تری پناه آورد. بازار سهام پس از چند هفته رکود، در دو هفته اخیر رفتار متفاوتی را از سوی سهامداران مشاهده کرده؛ اما آنچه مسلم است این است که بازار همچنان به تعادل نرسیده و سرمایه‌گذاران نیز رغبتی برای خرید سهام ندارند؛ موضوعی که معاملات آتی بازار را با اماواگر‌های بسیاری مواجه می‌کند.
برخی کارشناسان تبعات حواشی صندلی ریاست‌جمهوری بر وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور را به مقاومت بازار برای صعود گره می‌زنند و برخی دیگر نیز رفتار غیرقابل پیش‌بینی در بازارهای مالی موازی به ویژه دلار را عامل اصلی قفل شاخص در این بازه عنوان می‌کنند. بازار سرمایه بعد از تحولات برون‌مرزی و در واکنش به اخبار انتخاباتی آمریکا در مسیر کاهشی گام گذاشت و با از دست دادن کانال ۲.۲ میلیون واحد واکنش خود نسبت به وقایع اخیر را نشان داد. از اوایل خردادماه بازار‌ها با وضعیت جدیدی مواجه شدند، اما اکنون بسیاری از تحلیلگران بازگشت بازار را منوط به نتیجه انتخابات آمریکا نیز می‌دانند و بر این امر تاکید می‌کنند. با توجه به اینکه کاهش ریسک‌های سیستماتیک رابطه مستقیمی با وضعیت قیمت دلار دارد، باید دید ترکیب تیم اقتصادی دولت پزشکیان و برنده صندلی ریاست‌جمهوری آمریکا چه سمت‌وسویی به نرخ دلار آزاد می‌بخشد.
کارشناسان بازار می‌گویند شرایط اقتصادی کنونی به گونه‌ای است که اجازه عقب‌نشینی جدی به دلار را نمی‌دهد. البته این یک سناریو است و نمی‌توان به طور قاطع در این زمینه اظهارنظر کرد. در این میان روز گذشته اعداد و ارقام دلار حکایت از عدم مقاومت دلار بالای مرز ۵۸هزار تومانی داشت. این مهم یکی دیگر از عوامل تشدید‌کننده فشار فروش در بازار سهام است. به دنبال تداوم روند فرسایشی بازار سهام طی هفته‌های گذشته، حالا افزایش نرخ دلار نیز در صورتی که ادامه یابد، می‌تواند روح تازه‌ای در کالبد این بازار بدمد.
جایی که بیش از ۶۰درصد از شرکت‌های بورسی را کالایی‌هایی تشکیل می‌دهند که سودسازی آن‌ها رابطه مستقیمی با نرخ دلار دارد. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهند صنایع دلاری از ابتدای سال عملکرد مناسب تری از خود به نمایش گذاشته اند. به نظر می‌رسد دلیل این مهم می‌تواند به پیشخور کردن کاهش شکاف قیمت دلار نیما و آزاد توسط صنایع دلاری باشد که بهتر از کوچک‌های ریالی توانستند ظاهر شوند. البته هر از گاهی شاهد ورود سرمایه‌های خردی بودیم که از ترس کاهش نرخ دلار از صنایع دلاری کوچ کردند. چالش کمبود برق صنایع و تعطیلی کارخانه‌ها نیز در تابستان نیز شرایط سختی را برای برخی گروه‌ها رقم زده است.
سناریو‌های احتمالی
احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه: مهم‌ترین نگرانی سهامداران در ماه‌های آتی رویکرد تیم دولت جدید به مسائل سیاسی و اقتصادی و تعاملات جدید با مجلس و میزان توفیق در محقق‌سازی وعده‌ها در داخل کشور و از سوی دیگر وضعیت بازارهای جهانی و اثرات انتخابات ایالات متحده خواهد بود.
هر چند که با اخبار سیاسی جدید و سناریو‌های احتمالی در پیش، به نظر می‌رسد به دلیل ارزش دارایی شرکت‌های بورسی در مقابل سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری، نباید ریسک خیلی بالایی در محدوده‌های قیمتی یا شاخص ۲.۱میلیون واحدی برای بورس متصور بود. اما این موارد می‌تواند زمان و شتاب بهبود بازار را متاثر سازد. رشد پلکانی بازار به معنای رشد‌های مقطعی و مدتی استراحت و اصلاح جزئی‌تر قیمت‌ها برای متناسب شدن با اخبار و رخداد‌ها می‌تواند محتمل‌ترین گزینه ماه‌های آتی باشد و طبیعتا در این بین شرکت‌هایی که فراتر از رخداد‌های عمومی عملکرد بهتر یا اخبار و رخداد‌های موثری در پیش داشته باشند، عملکرد بهتری برای سهامداران رقم خواهد زد؛ لذا به سرمایه‌گذاران در جست‌وجوی رشد بیشتر، توصیه می‌شود اخبار پیرامونی شرکت‌ها نظیر افزایش سرمایه‌ها، اصلاحات تعرفه‌ای و نظام قیمت‌گذاری‌ها و مسائل اثرگذار را با جدیت بیشتری رصد کنند. عمده گزارش‌های سه‌ماهه روانه کدال شده است، اما کماکان وضعیت سودآوری گروه زیادی از شرکت‌ها انتظارات سهامداران را تامین نمی‌کند که این موضوع عمدتا از تفاوت نرخ ارز و افزایش بهای تمام‌شده و در مقابل عدم تناسب رشد قیمت فروش به دلیل فشار‌های مختلف ناشی شده است.
بر اساس گزارش‌ها و اطلاعات منتشرشده، حاشیه سود شرکت‌ها طی چهار سال اخیر افت قابل‌توجهی داشته و رشد هزینه‌های تولید و تعمیر و تجهیز ماشین‌آلات با سود محدود فعلی امکان توسعه و حتی بعضا حفظ سطح تولید صنایع را می‌تواند در آینده با چالش جدی مواجه سازد. موضوعی که امروز در عدم رشد متناسب صنعت نیروگاهی کشور و وضعیت برق کشور شاهد هستیم، ریشه در همین رویکرد داشته است.
اگرچه در برخی گروه‌ها نظیر سیمانی‌ها و دامپروری و زراعت، دارویی‌ها و فلزی‌ها تعدادی از شرکت‌ها گزارش‌های مطلوبی روانه کدال شده است، اما مشکل برق صنایع قطعا عملکرد تابستان برخی از همین صنایع را با چالش‌هایی مواجه خواهد کرد. همچنین اصلاح رویه قیمت‌گذاری و تقویت منافع تولیدکنندگان برق می‌تواند به بهبود وضعیت سودآوری شرکت‌ها و هلدینگ‌های گروه منجر شود. در مقابل از آنجا که دولت قبل نیز متوجه ضرورت اصلاح برخی رویه‌ها و خسارت‌های قیمت‌گذاری دستوری شده بود، برخی تصمیمات و اخبار مخابره‌شده، نظیر ابطال مصوبه خوراک پتروشیمی‌ها، صدور مجوز افزایش نرخ ۶ محصول خودروسازان و رشد قیمت دلار نیمایی به محدوده ۴۴هزار تومان که امیدواری به قطعی بودن اصلاحات اقتصادی را با استقرار تیم دولت جدید افزایش داده است، می‌تواند چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها را برای سال آتی متاثر سازد و در صورت تحقق، مشابه سال ١٣٩٧ بازار به استقبال آن خواهد رفت.
اگر چه همچنان معتقد هستم به احتمال قوی گزارش‌های ۶ماهه نیز نتواند نظر مساعد سهامداران را جلب کند و نسبت‌های P/E بازار را با بهبود محسوسی در بسیاری از نماد‌ها مواجه کند، اما شروع تغییر برخی مولفه‌های اثر گذار در تابستان می‌تواند تغییر انتظارات و بهبود چشم‌انداز‌ها را موجب شود و شروع بهبود بازار را نوید دهد.
