چرا بیشتر از میانگین جهانی دچار فرونشست هستیم؟
طبق استاندارد جهانی، چهار میلی‌متر فرونشست در یک سال، به معنای بحران است. آمار‌ها می‌گویند اصفهان در سال ۹۸، ۱۸۴ میلی‌متر را تجربه کرده است. ما ۴۵ برابر نرخ جهانی در اصفهان فرونشست داریم.
خرداد ۱۴۰۰ تا خرداد ۱۴۰۱ به‌وسیله جی. پی. اس‌های دو فرکانس ۲۴ ایستگاه در اصفهان نشان داد نرخ فرونشست در شمال‌غرب تا شمال شرق اصفهان سرعت بیشتری پیدا کرده و ۱۵۸ میلی‌متر را نشان داد، اما این کاهش به معنای بهبود وضعیت نیست.
ما وقتی بخواهیم سرعت را کنترل کنیم، باید برداشت را از آبخوان کم کنیم. شما یک اسفنج را درنظر بگیرید، با چند سرنگ از آن آب بکشید، وقتی آب تمام شد، آن اسفنج مچاله می‌شود. برای بازگشت به شرایط عادی یا باید آب تزریق کنید یا آب برداشت نکنید. آبخوان اصفهان هم توسط چاه‌های کشاورزی و صنعتی و شهری درگیر مشکل است. زاینده‌رود هم که تغذیه‌کننده اصلی آبخوان اصفهان بوده است، سالانه ۲۰ روز باز است.
واقعیت این است که مساله فرونشست اکنون در استان‌های مرکزی و کویری‌مان مساله‌ای جدی است و بسیاری از تاریخ‌شناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی، نگران بنا‌های تاریخی استان اصفهان هستند. اما وقتی شما یک صفحه را در نظر بگیرید، روی این صفحه بنا‌های مختلفی وجود دارد؛ وقتی این صفحه بشکند، دیگر فرقی نمی‌کند چه چیزی روی آن باشد؛ بنای تاریخی، کلیسا، مسجد، فرودگاه یا هر چیز دیگر. یعنی واقعیت ماجرا این است که فرونشست درحال‌حاضر هم برای بنا‌های تاریخی خطرناک است و هم بنا‌های امروزی.
دکتر علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، بیان کرد: «فرو نشست زمین در کشور ما با افت سطح آب زیرزمینی ارتباط دارد یعنی وقتی آب‌های زیرزمینی مقدارشان کم می‌شود یا اصطلاحا بیلان منفی در آب‌های زیرزمینی به‌وجود می‌آید که باید انتظار فرونشست زمین را هم داشته باشیم. این تعریف کلی از فرونشست زمین است که البته در کشور‌های دیگر دلایل دیگری هم برای فرونشست زمین است. اما عمده‌ترین دلیل در کشور ما پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی است. در مناطقی مثل دشت ورامین و دشت همدان بیش از ۸۰ متر سطح آب پایین رفته است. در دشت مهیار بیش از ۴۰ الی ۱۲۰ متر سطح آب پایین رفته است. وقتی این مقدار سطح آب در زیر لایه‌های زمین پایین می‌رود این لایه‌ها خودشان را جمع می‌کنند و در سطح زمین فرو نشست قابل اندازه‌گیری و آثار آن قابل مشاهده است.»
وی افزود: «می توان نتیجه گرفت فرونشست از همان اواسط دهه ۵۰ در کشور ما آغاز می‌شود. اما روند افت سطح آب‌های زیرزمینی در کشور روند ملایمی داشته یعنی شیب افت آب‌های زیرزمینی شیب کمی بوده و آنچنان در واقع بحران‌زا نبود. تا اینکه می‌رسیم به اوایل دهه ۷۰ یعنی بین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۷۵ که در این بازه زمانی، روند خط افت سطح آب‌های زیرزمینی در کشور ما شیب بسیار تندی پیدا می‌کند و در واقع فرونشست زمین در اقصی‌نقاط کشور در دشت‌های مختلف ایران‌زمین از اوایل دهه ۷۰ آهنگ شدیدتری به خودش می‌گیرد که تا الان ادامه داشته است.»
