اسباب بازی را کمی پایین‌تر از سن کودک تهیه کنیم
والدین زیادی را می‌بینیم که به دلیل زندگی آپارتمان‌نشینی و مشغله زیاد نمی‌توانند زمان کافی برای بازی با کودکانشان صرف کنند، اکثر این والدین سعی می‌کنند برای سرگرم کردن کودکان خود انواع اسباب‌بازی‌ها را آن‌ها تهیه کنند. برای درک بهتر این موضوع کافیست نگاهی به کودکان اطرافتان در دوستان و آشنایان بیندازید، معمولا اکثر این کودکان در اتاق‌های خود دنیایی از اسباب بازی‌های گوناگون را دارند که شاید عشق داشتنش فقط برای همان لحظه‌ای بود که آن را خریدند، اما بعد از آن دیگر به داشتنش اهمیتی ندادند. همه والدین دوست دارند تا آنجا که برایشان امکان دارد، انواع وسایل بازی را برای کودکانشان تهیه کنند سوال اینجاست که تنها خرید و در اختیار گذاشتن این وسایل کافی است؟ چگونه می‌توان با استفاده از اسباب بازی به رشد فکری و اجتماعی کودک کمک کرد؟ در این رابطه با دکتر «مهسا ساداتی» روانشناس کودک و نوجوان به گفتگو نشستیم که در ادامه بخش دوم آن را می‌خوانید:
با توجه به این که سبک زندگی آپارتمان‌نشینی، شاید امکان انجام بسیاری از بازی‌های قدیمی به خاطر تحرک بالایی که در کودک ایجاد می‌کند، نباشد، یکی از شیوه‌ها برای سرگرم کردن کودکان استفاده از اسباب بازی‌ها است، شما توصیه‌تان به والدین در مورد اسباب بازی‌هایی که برای کودکان انتخاب می‌کنند چیست؟ این که برای هر سنی چه اسباب بازی مناسب است؟
طبیعتا اول باید نیاز کودک به ارتباطات را تامین کنیم. یک بخش بازی‌هایی است که در خانه تمرین می‌کنیم، یک بخش هم مهارت ارتباطی، در جمع قرار گرفتن و بازی‌های جمعی است. در حال حاضر اسباب بازی‌هایی که در بازار وجود دارند، روی آن‌ها سن افراد نوشته شده است. والدین وقتی می‌خواهند برای کودکانشان اسباب بازی تهیه کنند، توصیه من همیشه این است که والدین اسباب بازی را کمی پایین‌تر از سن کودک تهیه کنند. برای مثال اگر می‌خواهید برای کودک چهار ساله اسباب‌بازی تهیه کنید، اسباب‌بازی که مناسب سن سه سال است را اول تهیه کنید، اگر کودک توانایی کار کردن با آن اسباب‌بازی را داشت، بعد از آن اسباب بازی که سطح بالاتری دارد و از لحاظ جسمی به کودک آسیبی وارد نمی‌کند را برای او تهیه کنید. اسباب‌بازی‌های بالای سه سال قطعات ریز دارد یا ممکن است گوشه‌های تیز داشته باشد که به کودک آسیب بزند. اگر دیدند بچه توانمند است، پلکانی سطح اسباب‌بازی‌ها را کمی پیچیده‌تر و سخت‌تر کنید.
مورد دیگری که باید خیلی به آن توجه کنیم چون الان خیلی از والدین تک فرزند هستند. این است که ذهن کودکان را با اسباب‌بازی‌های مختلف شلوغ نکنیم. غالبا می‌بینیم اکثر کودکان بالای سی مدل اسباب‌بازی دارند که معمولا با هیچکدام از آن‌ها بازی نمی‌کنند. با توجه به این که تغییر اسباب بازی‌ها می‌تواند تمرکز کودک را روی آن اسباب‌بازی پایین بیاورد، بنابراین باید تعداد اساب‌بازی‌ها را کمتر کنید. لازم نیست در طول روز کودک بیش از سه یا چهار بازی متفاوت انجام دهد. باید بین بازی‌های تمرکزی و هیجانی تعادل وجود داشته باشد، یعنی اگر سه بازی فکری برای کودک خریدیم، طبیعتا تنها بازی کردن هدف نباشد، کودک نیاز به هم بازی هم دارد اول شروع کنیم به او بازی را یاد بدهیم و با او بازی کنیم، اجازه دهیم بچه در طول روز بازی‌های هیجانی مثل آب بازی، بپر بپر و و مانند آن را هم داشته باشد، یعنی تمام تمرکزمان روی بازی‌های فکری نباشد، تا کودک هم تمرکزش بالا رود و هم هیجانش تنظیم شود.
چگونه می‌توان گوشی را از بچه‌ها گرفت و بازی‌های سالم را جایگزین آن کرد؟
به نظر من دو کار می‌توان در این زمینه انجام داد مورد اول الگوسازی است یعنی خانواده‌ها خودشان الگویی برای بچه‌ها باشند، این که در مقابل بچه‌ها زیاد از گوشی استفاده نکنند. در کلان شهرها خانواده‌ها معمولا به دلیل درگیری‌های شغلی بیش از یک وعده غذایی(معمولا شام) در کنار هم نیستند، شما می‌بینید حتی سر سفره شام هم گوشی کنارشان است، یا پدر و مادر دائما در وقت‌های آزاد گوشی دست‌شان است، این کار یک الگوی غلط را به بچه‌ها یاد می‌دهد. بعد همین خانواده‌ها می‌گویند؛ چرا بچه‌های ما کتاب نمی‌خوانند یا چرا بچه‌های ما دائم در گوشی هستند. چون خانواده این رفتار را انجام می‌دهد، بچه هم از والدینش یاد می‌گیرد، پس اولین کار این است که ما به عنوان خانواده الگوی کاملی برای کودکان یا نوجوانان خود باشیم.
مورد دوم این است که فعالیت‌های جایگزین برای کودکان بگذاریم. وقتی کودک یا نوجوان گوشی در دست‌اش است، بیاییم یک فعالیت متناسب با سن کودک، به او پیشنهاد کنیم، اگر زمانی که با گوشی مشغول است، به او بگوییم گوشی را کنار بگذارد، طبیعتا این کار را نمی‌کند، اما اگر برای مثال بگویید من می‌خواهم کیک درست کنم می‌آیی با هم این کار را انجام دهیم یا فیلم ببینیم. می‌بینید که به راحتی گوشی را کنار می‌گذارد، و کاری را که به او پیشنهاد دادید را می‌پذیرد. بنابراین فعالیت جایگزین می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد، البته استفاده از این شیوه در مراحل اولیه بیشتر جواب می‌دهد. اگر کودک یا نوجوانی وابستگی‌اش به گوشی خیلی زیاد شده است، برای مثال ۱۵ تا ۱۶ ساعت در روز از گوشی استفاده می‌کند در این مرحله این کودک یا نوجوان باید حتما به یک مشاور روانشناس مراجعه کند.
