روند بررسی صلاحیت کابینه در مجلس چگونه است؟
یکشنبه گذشته فهرست کابینه پیشنهادی دولت چهاردهم به مجلس شورای اسلامی تقدیم و از سوی محمد باقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی قرائت شد.
پس از اعلام وصول فهرست اسامی وزرای پیشنهادی، کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی به بررسی برنامه‌های افرادی که مسعود پزشکیان برای تصدی وزارتخانه‌های مختلف به مجلس معرفی کرده بود پرداختند و نظرات خود را درباره این افراد اعلام کردند.
براساس برنامه زمان‌بندی از ساعت ۸ صبح فردا شنبه کار بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت آغاز خواهد شد.
اولین آزمون رسمی و جدی مجلس دوازدهم
برگزاری جلسات رای اعتماد به وزرای پیشنهادی و بررسی صلاحیت لیست ارایه شده از سوی پزشکیان، اولین آزمون رسمی و جدی مجلس دوازدهم خواهد بود، مجلسی که تقریبا تازه کارش را آغاز و کمسیون‌های آن همین اخیرا تشکیل شده است.
حاجی بابایی نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید که این اولین باری است که شروع مجلس با شروع دولت، اتفاق افتاده است. یعنی معمولاً مجلس که تشکیل می‌شد، یکسال بعد دولت می‌آمد و رییس جمهور جدید و کابینه اش را معرفی می‌کرد.
حاجی‌بابایی ادامه می‌دهد که هنوز کمیسیون‌های ما تشکیل نشده بود و مشغول تشکیل کمیسیون‌ها بودیم و مجلس جدید شروع شده بود، با یک حادثه‌ای که اتفاق افتاد، رییس جمهور عزیزمان شهید شدند، مجلس وارد فاز جدید شد و دولت هم وارد یک فاز جدید شد. معرفی دولت و کابینه دولت درست زمانی دارد شکل می‌گیرد که کمیسیون‌های ما هم تازه شکل گرفته اند و کارشان را دارند شروع می‌کنند. براساس آیین نامه داخلی، مجلس، چون چند دوره قبل به این شکل نبود و یک مقدار متفاوت بود، از دوره قبل و این دوره، وقتی که وزراء به مجلس معرفی می‌شوند، یک هفته دراختیار کمیسیون‌ها قرار می‌گیرند. یعنی یکشنبه که آقای پزشکیان کابینه شان را معرفی کردند، از همان لحظه کار کمیسیون‌ها شروع شد و تا جمعه عصر هم ادامه دارد.
فردا؛ آغاز بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی در صحن مجلس
فردا؛ یعنی شنبه ۲۷ مرداد، کار صحن مجلس برای بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت شروع می‌شود و براساس گفته علیرضا سلیمی عضو هیئت رییسه مجلس، مسعود پزشکیان برای دفاع از لیست پیشنهادی خود به مجلس خواهد رفت.
نائب رئیس مجلس شورای اسلامی درباره جلسه فردا گفته که اول کلیات مطرح است، یعنی برنامه‌های دولت در موردش بحث می‌شود. رییس جمهور گزارشی را به مجلس می‌دهد و دو ساعت و نیم وقت دارد، این دو ساعت و نیم را هر وقت که اراده کرد می‌تواند استفاده کند، می‌تواند اول جلسه دو ساعت و نیم صحبت کند، می‌تواند همه وزراء که صحبت کردند استفاده کند، نصف را می‌تواند اول و نصف را آخر استفاده کند.
روند بررسی صلاحیت‌ها در صحن
براساس آیین نامه مجلس شورای اسلامی، فردا رییس جمهور یک گزارش از وزرای خودش و برنامه‌ها را ارائه خواهد کرد، پنج نماینده به عنوان مخالف، پنج نماینده به عنوان موافق، یک مخالف، یک موافق، یک مخالف، یک موافق، صحبت می‌کنند، اما رأی گیری وجود ندارد.
بعد از این نوبت وزراء می‌رسد، به ترتیب حروف الفباء، اول وزیر آموزش و پرورش است، می‌آید کمیسیون آموزش و تحقیقات باید ۱۰ دقیقه گزارش بدهد، بعضی از وزراء در دو کمیسیون تخصصی هستند.
اگر مربوط به دو کمیسیون تخصصی باشند پنج دقیقه سخنگوی آن کمیسیون، پنج دقیقه سخنگوی این کمیسیون، یک گزارش می‌دهد، برنامه‌های وزیر را اعلام می‌کند و اعلام می‌کند که کمیسیون به او رأی داد یا نداد، یا رأی مثبت دادند یا رأی منفی، یا با رأی کامل و تام ۲۳ نفر یا نه نسبی است که عموماً نسبی رو صحن مجلس ارائه می‌شود.
بعد از اینکه گزارش کمیسیون داده شد، دو نماینده مخالف و دو نماینده موافق، هر کدام ۱۵ دقیقه، یک مخالف ۱۵ دقیقه صحبت می‌کند، این ۱۵ دقیقه را می‌تواند ۵ یا ۷ یا ۸ دقیقه را به یک نماینده دیگری هم بدهد.
جزئیات آیین نامه داخلی مجلس درباره بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی
طبق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، فرصت سخنگوی هر کمیسیون در جلسه علنی برای ارائه گزارش در مورد هر وزیر ۱۰ دقیقه در نظر گرفته شده است. در صورتی‌که بررسی برنامه وزیر پیشنهادی به بیش از یک کمیسیون تخصصی ارجاع شده باشد، سخنگوی هر کمیسیون حداکثر به مدت ۵ دقیقه گزارش خود را ارائه می‌کند.
ماده ۲۰۳ آیین‌نامه به روند جلسات علنی برای بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی پرداخته است.
طبق این ماده یک هفته پس از معرفى دولت، براى بحث و بررسى خط‌مشى و اصول کلى برنامه دولت و اخذ رأى اعتماد براى هیئت وزیران جلسات مجلس به‌طور متوالى تشکیل می‌شود.
همچنین با پیشنهاد رئیس و تصویب مجلس، جلسات به صورت صبح و بعد از ظهر برگزار خواهد شد. ضمن اینکه مجلس در این جلسات نطق نخواهد داشت.
طبق ماده ۲۰۴ آیین‌نامه نیز قبل از تشکیل اولین جلسه بررسى برنامه‌هاى دولت و اخذ رأى اعتماد هیئت وزیران، نمایندگان مخالف و موافق برنامه، خط مشى و اصول کلى و ترکیب هیئت وزیران و نیز نمایندگان مخالف و موافق هریک از وزیران به تفکیک برنامه و هر وزیر، ثبت نام می‌کنند.
طبق این گزارش، هریک از نمایندگان در جلسه علنی و زمان بررسی برنامه‌ها حق دارند تمام یا قسمتى از وقت خود را در اختیار نماینده دیگر قرار دهد.
در شروع بحث در مورد هیئت وزیران، رئیس‌جمهور برنامه دولت را تشریح و ضمن معرفى وزیران از ترکیب هیئت وزیران دفاع خواهد نمود. پس از آن، مجلس، بررسى برنامه دولت و ترکیب هیئت وزیران را با اظهارات پنج نفر از نمایندگان مخالف و پنج نفر از نمایندگان موافق با حفظ ترتیبِ یک نفر مخالف و یک نفر موافق و هر کدام براى مدت ۱۵ دقیقه انجام خواهند داد.
همچنین مجموع مدت نطق اولیه رئیس‌جمهور و دفاعیات او ۲.۵ ساعت در نظر گرفته شده است.
لازم به ذکر است که بحث و بررسى براى تک‌تک وزیران به‌ترتیب حروف الفباى وزارتخانه به همین شیوه انجام می‌گیرد و رئیس‌جمهور می‌تواند با استفاده از وقت وزیران در پایان و به طور یکجا از آنان دفاع کند. پس از پایان فرآیند ذکر شده، رای‌گیری به شکل مخفی از نمایندگان به‌عمل می‌آید.
بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، چنانچه مجلس به یک یا چند وزیر رأى اعتماد نداد و یا وزارتخانه‌ای به هر دلیل وزیر نداشته باشد، رئیس‌جمهور موظف است با رعایت اصل یکصد و سى و پنجم (۱۳۵) قانون اساسى حداکثر قبل از سه ماه، فرد یا افراد دیگرى را براى أخذ رأى اعتماد به مجلس معرفى کند.
