بهترین رژیم غذایی برای غلبه بر بیماری کبد چرب

بیماری کبد چرب، همان‌طور که از اسمش پیداست، عارضه‌ای است که در اثر تجمع چربی در کبد ایجاد می‌شود. بیماری کبد چرب دو نوع است: بیماری کبد چرب الکلی (در اثر مصرف زیاد الکل) و بیماری کبد چرب غیرالکلی (حتی اگر هرگز الکل مصرف نکرده باشید می‌تواند رخ بدهد)

نوع شدیدتر بیماری کبد چرب، کبد چرب غیرالکلی استئاتوهپاتیت (NASH) نامیده می‌شود که می‌تواند منجر به عارضهٔ خطرناک‌تری مانند سیروز و سرطان کبد شود. هر نوع کبد چربی که داشته باشید، بهترین درمان تغییر سبک زندگی است که شامل کاهش وزن، اجتناب از الکل و در پیش گرفتن رژیم غذایی مناسب بیماری کبد چرب می‌شود.

بهترین رژیم غذایی

برای غلبه بر بیماری کبد چرب، لازم است تغییراتی اساسی و مداوم در رژیم غذایی خود ایجاد کنید، نه اینکه فقط از خوردن یک سری از غذا‌های ناسالم پرهیز کنید. مهم‌ترین بخش این تغییرات این است که باید «تداوم‌پذیر» باشد. بهترین رژیم غذایی برای افرادی که کبد چرب دارند باید ویژگی‌های زیر را دارا باشد:

- فیبر کافی

- میوه و سبزی و مغز‌ها به‌وفور

- غلات کامل

- چربی اشباع محصولات حیوانی بسیار محدود

- قند و نمک بسیار محدود

- الکل ممنوع

توصیه می‌شود مصرف کالری خود را محدود و از روش‌های تغذیه‌ای مدیترانه‌ای الگوبرداری کنید. نیمی از بشقاب غذای شما در هر وعده باید از میوه و سبزی باشد، یک‌چهارم آن از پروتئین و یک‌چهارم دیگر از کربوهیدرات. بهتر است به‌جای اینکه به غذا‌ها برچسب «مجاز» یا «غیرمجاز» برای خودتان بزنید، دو اصل اساسی زیر را برای درمان کبد چرب خود به یاد داشته باشید:

۱- انتخاب‌های غذایی‌تان را بر اساس شیوه‌های تغذیه‌ای مدیترانه‌ای و کم کالری انجام دهید؛ غذا‌های گیاهی، غلات کامل، روغن زیتون بکر و ماهی بیشتر و مرغ و بوقلمون و پنیر و دیگر محصولات لبنی را در حد اعتدال مصرف کنید.

۲- از مصرف قند‌های افزوده، گوشت‌های فرآوری شده و غلات تصفیه شده بپرهیزید. همچنین یکی از بهترین راه‌ها برای کنترل کبد چرب و حتی درمان آن این است که تقریباً ۷ تا ۱۰ درصد از وزن بدن خود را کم کنید.

غذا‌هایی که باید بخورید

شیر بادام یا شیر کم‌چرب گاو

بزرگسالان و کودکانی که بیماری کبد چرب دارند باید به مصرف کلسیم توجه بیشتری بکنند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف کلسیم و ویتامین D کافی می‌تواند جلوی ابتلا به کبد چرب را بگیرد.

همچنین بیمارانی که کبد چرب پیشرفته دارند، به دلیل مشکلاتی که از جهت مواد مغذی پیدا می‌کنند در معرض کاهش تراکم استخوان و پوکی‌استخوان هستند. بیماری کبد چرب تنها دلیل مصرف کلسیم نیست، بلکه کلسیم برای همهٔ افراد ضروری است. شیربادام یا شیر کم‌چرب گاو غنی‌شده با ویتامین D بنوشید.

بیماری کبد چرب با تداوم شیوه‌های درست قابل‌کنترل است. چیزی که تعیین می‌کند وضعیت کبد چرب شما بهتر یا بدتر شود این است که در صورت لزوم وزن کم کنید و نسبت به رژیم غذایی مناسبتان و ورزش منظم کاملاً جدی و پیگیر باشید. همچنین تغییراتی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید تا استرستان کمتر شود.

قهوه

قهوه بدون افزودن شکر و خامه می‌تواند یکی از مؤثرترین راه‌های بهبود کبد چرب باشد. قهوه می‌تواند نفوذپذیری روده را کاهش دهد و ازاین‌جهت به افرادی که کبد چرب دارند کمک می‌کند چربی کمتری جذب کنند. البته اثر قهوه روی کبد چرب همچنان مورد مطالعه است و مکانیسم اثر آن کاملاً شناخته نشده، اما شواهد زیادی تاکنون به‌دست‌آمده که قهوه اثرات مثبتی در کمک به کاهش چربی کبد دارد. توصیه می‌کنیم در روز چند فنجان قهوه ساده بنوشید.

غذا‌های سرشار از ویتامین E مانند فلفل‌دلمه‌ای قرمز، اسفناج، بادام‌زمینی و دیگر مغز‌ها

غذا‌های ویتامین E دار می‌توانند اثرات مثبتی بر بیماری کبد چرب خصوصاً از نوع کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب غیرالکلی استئاتوهپاتیت داشته باشند.

آب

کارشناسان توصیه می‌کنند تا جایی که امکان دارد آب را جایگزین نوشیدنی‌های قنددار و پُرکالری کنید. یک فرد عادی که هیچ بیماری و مشکلی در سلامتی خود ندارد که مجبور باشد مصرف مایعات خود را محدود کند، باید روزانه آب فراوان بنوشد تا دچار دهیدراسیون و اثرات منفی آن بر کبد نشود. البته آب نباید بین غذا و به صورت خیلی سرد نوشیده شود.

روغن زیتون

بعضی از روغن‌ها می‌توانند چربی‌های سالمی به بدنتان برسانند، مانند روغن زیتون و روغن کنجد. چربی سالم کمک می‌کند احساس سیری کنید و ضمناً سطح آنزیم‌های کبدتان را نیز کاهش می‌دهد. دیگر انواع چربی که پُر از چربی‌های تک غیراشباع هستند شامل روغن آووکادو، روغن بادام‌زمینی، روغن دانه آفتاب‌گردان و روغن کانولا می‌شوند.

بذر کتان و دانه چیا

بذر کتان و دانه چیا منابعی از امگا ۳ هستند. اسید‌های چرب امگا ۳ برای کبد چرب الکلی و غیرالکلی توصیه می‌شود، زیرا می‌تواند ظرفیت چربی کبد را کاهش دهد.

سیر

مطالعات نشان داده‌اند مصرف سیر به مدت ۱۵ هفته می‌تواند توده چربی را در بدن افرادی که بیماری کبد چرب غیرالکلی دارند کاهش دهد و همچنین از چربی کبد کم کند و جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد.

سویا

برخی شواهد نشان می‌دهند محصولات سویا، مانند شیر سویا یا توفو، می‌توانند کبد چرب را بهتر کنند. مطالعه‌ای می‌گوید طبق تحقیقات، مصرف سویا بهبود‌هایی را در اثرات متابولیکی در افرادی که کبد چرب غیرالکلی دارند نشان داده است.

غذا‌هایی که نباید بخورید

غذا‌هایی که باید از آن‌ها پرهیز کنید شامل آن‌هایی می‌شود که می‌توانند سطح قند خون را بالا ببرند یا منجر به افزایش وزن شوند، مانند:

قند‌ها و کربوهیدرات‌ها دشمن کبد هستند.

نوشابه‌های رژیمی که کم‌کالری‌اند.

جایگزین‌های قند موجود در نوشابه‌های رژیمی می‌توانند به کبد آسیب بزنند.

کره پُر از چربی اشباع است که می‌تواند تری‌گلیسرید را در کبد بالا ببرد.

انواع کیک و نان‌های فانتزی و بستنی و ... انواعی از کربوهیدرات‌های قندی بوده و کسی که کبد چرب دارد نباید آن‌ها را مصرف کند.

انواع سس، گوشت دودی و گوشت چرب، این مواد غذایی سرشار از چربی‌های اشباع بوده و مصرفشان توصیه نمی‌شود.

طبق برخی از یافته‌ها، بیماری کبد چرب غیرالکلی با مصرف نمک بدتر می‌شود که دو دلیل دارد: غذا‌های پُرنمک معمولاً چربی زیادی هم دارند و پُرکالری‌اند و دیگر اینکه غذا‌های پُرنمک می‌توانند موجب به‌هم‌خوردن تعادل سیسم رنین آنژیوتانسین
غذا‌های سرخ شده اغلب کالری زیادی دارند و کسی که کبد چرب دارد باید تحت رژیم غذایی با کالری محدود باشد.

دیگر روش‌ها برای کنترل بیماری کبد چرب

علاوه بر تغییرات در رژیم غذایی، اصلاح سبک زندگی نیز می‌تواند به کنترل بیماری کبد چرب کمک زیادی بکند.

بیشتر ورزش کنید

اگر کاهش وزن و تغذیهٔ درست و دیگر عادت‌های سالم با ورزش منظم همراه شوند، بیشترین اثر را خواهند داشت. کارشناسان توصیه می‌کنند هر روز ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید، اما اگر برایتان سخت است می‌توانید این ۶۰ دقیقه را به بخش‌های ۱۵ دقیقه‌ای تقسیم کنید، مثلاً چهار بار پیاده‌روی ۱۵ دقیقه‌ای. حداقل هفته‌ای دو بار نیز تمرینات قدرتی انجام دهید.

به‌اندازه کافی بخوابید

هرچند خواب برای همه افراد مهم است، اما برای کسانی که بیماری کبد دارند اهمیت بیشتری دارد. بیماری‌هایی مانند آپنه انسدادی خواب شایع بوده و می‌توانند با اختلال در اکسیژن‌رسانی به کبد، کبد چرب را بدتر کنند. یک فرد بزرگسال باید هر شب ۸ تا ۹ ساعت بخوابد. سعی کنید هر شب تدریجاً چند دقیقه‌ای زودتر به رختخواب بروید.

هیچ مکملی را بدون نظر پزشک مصرف نکنید

همهٔ کارشناسان توصیه می‌کنند پیش از مصرف هرگونه مکملی حتماً با پزشک مشورت کنید، خصوصاً در مورد ویتامین E که افرادی که مشکلات کبد دارند معمولاً آن را مصرف می‌کنند. مصرف زیاد ویتامین E می‌تواند موجب مشکلاتی در سلامتی شود، مانند مشکلات قلبی و عروقی. ضمناً مکمل‌ها باید همراه با یک رژیم غذایی سالم و تغییراتی در سبک زندگی مصرف شوند تا بیشترین اثر را داشته باشند.

داروی تجویزی پزشک را مصرف کنید

در حال حاضر دارویی برای بیماری کبد چرب وجود ندارد که مورد تأیید سازمان غذا و دارو (FDA) قرار گرفته باشد. مؤثرترین درمان فعلاً پیوگلیتازون است (البته تحت نظر پزشک) که معمولاً برای درمان دیابت استفاده شده و گاهی برای مشکلات کبد به کار می‌رود.

بیماری کبد چرب با تداوم شیوه‌های درست قابل‌کنترل است. چیزی که تعیین می‌کند وضعیت کبد چرب شما بهتر یا بدتر شود این است که در صورت لزوم وزن کم کنید و نسبت به رژیم غذایی مناسبتان و ورزش منظم کاملاً جدی و پیگیر باشید. همچنین تغییراتی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید تا استرستان کمتر شود. مطالعه‌ای نشان داده استرس سلولی در مغز می‌تواند موجب بیماری کبد چرب شود.