گاوخونی، عروس تالاب‌های ایران صددرصد خشک شد
تالاب گاوخونی در شرایطی بحرانی قرار دارد که بر اساس تصاویر ماهواره‌ای منتشر شده در شش ماه گذشته، این تالاب به‌طور کامل خشک شده است. لکه‌های آبی که در اواخر اسفندماه مشاهده شد، ناشی از بارش‌های محدود بود و به دلیل گرمای شدید و عدم رهاسازی حقابه قانونی از زاینده‌رود، به سرعت تبخیر شد. این وضعیت نمایانگر عمق بحران و شرایط وخیم تالاب گاوخونی است.
مهدی یوسفی، متخصص منابع آب و استاد دانشگاه، وضعیت تالاب گاوخونی را نگران‌کننده توصیف می‌کند. وی می‌گوید: "تالاب گاوخونی که یکی از تالاب‌های مهم ایران محسوب می‌شود، در حال حاضر با خشکی کامل روبه‌رو است. کاهش بارش‌ها، برداشت‌های غیرمجاز از زاینده‌رود و تغییرات اقلیمی از عوامل اصلی این وضعیت بحرانی هستند. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که سطح آب این تالاب به‌طور کامل ناپدید شده است. " یوسفی تأکید می‌کند که داده‌های ماهواره‌ای وضعیت خشکی صد درصدی تالاب را تأیید می‌کنند که حتی با وجود بارش‌های نرمال سال جاری، نشان‌دهنده بحران جدی در این منطقه است.
تالاب گاوخونی از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون تحولات زیادی را تجربه کرده است. در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ با مدیریت مناسب منابع آب و تأمین حقابه قانونی از زاینده‌رود، این تالاب در وضعیت نسبتاً خوبی قرار داشت. اما از دهه ۹۰ به بعد، به دلیل کاهش بارش‌ها، برداشت‌های غیرمجاز از زاینده‌رود و سوءمدیریت منابع آب، شرایط تالاب به شدت وخیم شد. یوسفی اشاره می‌کند که در دهه‌های ۷۰ و ۸۰، سطح آب تالاب به‌طور متوسط ۳۰ تا ۵۰ درصد از ظرفیت کل خود بود، اما با آغاز دهه ۹۰ این میزان به تدریج کاهش یافت و در سال‌های اخیر به خشکی کامل رسید.
برای احیای تالاب گاوخونی، بررسی تجربیات بین‌المللی ضروری به نظر می‌رسد. نادر کاشانی، متخصص پروژه‌های احیای تالاب‌ها، با اشاره به پروژه‌های موفق جهانی در احیای تالاب‌ها، از جمله تالاب آرال در قزاقستان و تالاب‌های پرت در هند، می‌گوید: "تجربیات بین‌المللی نشان می‌دهد که با تأمین حقابه مناسب و اجرای برنامه‌های بازسازی زیستگاه‌ها، می‌توان به احیای تالاب‌ها امیدوار بود. این الگو‌ها می‌توانند راهگشای احیای تالاب گاوخونی باشند. "
بهمن رنجبر، کارشناس منابع طبیعی و اکولوژیست، با تأکید بر امکان‌پذیری احیای تالاب گاوخونی، معتقد است که این امر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اقدامات فوری است. او می‌گوید: "احیای تالاب گاوخونی به عنوان عروس تالاب‌های ایران ممکن است، اما به اقدامات جامع و فوری از جمله تأمین حداقل ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب در سال از زاینده‌رود و بازسازی زیستگاه‌ها نیاز دارد. "
در همین حال، مردم اصفهان و فعالان محیط زیست از سازمان محیط زیست و شینا انصاری، رئیس این سازمان، انتظار دارند که با توجه به وضعیت بحرانی تالاب گاوخونی، پیگیری‌های لازم را انجام دهند. زهرا خوش‌بین، عضو هیئت علمی محیط زیست و مشاور سازمان‌های دولتی، بر لزوم تأمین حقابه قانونی، اجرای برنامه‌های بازسازی زیستگاه‌ها و نظارت دقیق بر وضعیت تالاب تأکید دارد. همچنین مشارکت جوامع محلی و استفاده از تجربیات بین‌المللی در موفقیت پروژه‌های احیا تأثیرگذار خواهند بود.
