هشدار روحانی نسبت به رادیکالیزه شدن سیاسی جامعه و خطر آن برای خانواده‌ها

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: «خانواده مهمترین هسته‌ اجتماعی است و ساخت اخلاق اجتماعی، هنجارها وحتی ارزش‌ها از آن نشأت می‌گیرد وهیچ بنیادی محبوب‌تر و با عظمت‌تر از خانواده نزد خدا نیست».

به گزارش خبرنگار سیاسی آفتاب، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی در همایش راهبردهای تحکیم نهاد خانواده در ایران که ازسوی معاونت پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد فرا رسیدن ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) را تسلیت گفت و ادامه داد: موضوع خانواده علی‌رغم اهمیت زیادی که دارد متاسفانه درکشور ما غریب واقع شده و باید بیش از اینها به آسیب‌هایی که آن را تهدید می‌کند و نیز در زمینه تحکیم این نهاد و آثار مثبتی که یک خانواده خوب می‌تواند در جامعه داشته باشد کار علمی صورت بگیرد. این همایش شروع خوبی است و امیدوارم در همایش‌های بعدی نیز ابعاد دیگر این مسئله‌ مهم مورد بررسی قرار بگیرد.

وی با تاکید بر اینکه" خانواده مهمترین هسته‌ اجتماعی است" ادامه داد: «یکی از اندیشمندان علوم اجتماعی معتقد است تا زمانی که دارای خانواده‌های نیک هستیم می‌توانیم به نژاد بشر امید ببنیدیم. از این نقل قول‌ها اگر صدها هم بگوییم کم است چرا که روانشناسان، جامعه‌شناسان، حقوقدانان، جمعیت شناسان، تاریخ‌شناسان وحتی مسئولین سیاسی و امنیتی در این زمینه به ابعاد مختلف بحث خانواده پرداخته‌اند . در راس همه‌ اینها پیامبر بزرگوار اسلام است که فرمودند: "هیچ بنیادی محبوب‌تر و با عظمت‌تر از خانواده نزد خداوند نیست. پس این نهاد و هسته که جامعه، کشور و امت از آن نشات می‌گیرد همان نهادی است که پیامبر آن را محبوب‌ترین نزد خداوند می‌داند"».

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، همچنین با اشاره به تغییراتی در تعریف خانواده در طول زمان افزود: «عموما خانواده که میثاق زناشویی از آن یاد می کنیم. در واقع پیوند دو جنس مخالف با روابط پایا و بر اساس تقدس مذهبی و روابط عمیق عاطفی است که نوعی قرارداد اجتماعی است و آثار فراوان فرهنگی را به همراه دارد».

در گذشته خانواده وسعت بیشتری داشت و دو تا سه نسل را شامل می‌شد. زوجین به عنوان مرکز خانواده و فرزندان و پدر و مادر زوجین در کنار هم بودند و حتی فرزندان پس از ازدواج نیز در کنار والدین خود قرار داشتند، اما امروز خانواده به سمت حداقلی شدن می‌رود و معمولاً فرزندان پس از ازدواج هم از لحاظ مکانی و هم از لحاظ شغلی از خانواده خود فاصله می‌گیرند. البته در دنیای غرب تعریف‌های دیگری نیز از خانواده ارایه شده که با سنت و تعریف از این نهاد در جوامع سنتی بسیار متفاوت است. برخی از کشورهای غربی حتی دو نفر هم خانه را نیز نوعی خانواده می‌نامند.

روحانی افزود: «یکی از اندیشمندان معتقد است ازدواج فرآیندی از پیوند عاطفی دو فرد است که عمل آنها مورد پذیرش جامعه و قانون قرار دارد. حال گذشته از اینکه معنای خانواده چیست می‌رسیم به این نکته که ریشه‌ ساخت اخلاق اجتماعی و حتی ارزش‌ها از این نهاد یعنی خانواده نشأت می‌گیرد. حتی مسئله‌ شیر دادن مادر به فرزند در این زمینه بسیار مهم است و به تعبیر اسلام و قرآن اگر مادر بخواهد دوران شیردهی را کامل کند باید دوران دوساله را مدنظر قرار بدهد. امروزه عده ای از دانشمندان معتقدند که زمان طولانی شیردادن کودک موجب آزادمنشی کودک خواهد شد. یکی از جامعه شناسان می گوید که اگر می‌بینیم فردی در جامعه دست به خشونت و ضعیف‌کشی می‌زند باید ریشه‌ آن را در خانواده‌اش و تربیت پدر و مادرش جستجو کرد. وی می گوید خشونت پدر موجب می شود که کودک ضعیف کش و در برابر قوی تسلیم محض باشد».

وی با تشریح این واقعیت که" خانواده در عصر جدید شکل متفاوتی از دهه‌های گذشته پیدا کرده است" گفت: «تاثیر تحولات اقتصادی و آثار صنعتی شدن را در زمینه تغییر شکل خانواده باید مورد توجه قرار داد. در نظام صنعتی شدن جامعه با ایجاد کارخانجات و مراکز تولیدی و ایجاد کلانشهرها شکل مشاغل تغییر کرده و مهاجرتهای فراوانی را در پی داشته است».

روحانی اضافه کرد: «اگر در گذشته خانواده در یک چهار دیواری تعریف می‌شد در دنیای امروز با وجود امواج رادیویی، ماهواره و اینترنت دیگر حتی یک دیواری هم باقی نمانده است و این امر روز به روز گسترش بیشتری می‌یابد».

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، در ادامه‌ سخنان خود به تحصیلات دختران و زنان در جامعه امروز وتاثیرآن بر تحولات اجتماعی و خانواده اشاره کرد و گفت: «در گذشته تحصیلات دختران در حد مکتب‌خانه بود اما امروز با توسعه‌ آموزش و پرورش و آموزش عالی بخش عمده‌ای از مراکز علمی را خانم‌ها تصرف کرده‌اند و این امر در تحولات اجتماعی و بالاخص خانواده بسیار تاثیرگذار بوده است».

وی همچنین با انتقاد از تضعیف روابط عاطفی در دنیای امروز بر تاتیر منفی آن در خانواده و در نهایت در تقدس خانواده اشاره کرد و گفت: «نسبت به دیدگاه اسلام و فرهنگ ایرانی خانواده امروز شکل و ابعاد متفاوتی دارد».

روحانی گفت: «در گذشته خانواده هم مرکز کار بود، هم تولید و هم مصرف. اعضای خانواده خود نیازمندی‌هایشان را معمولاً خودشان تامین می‌کردند اما امروز عمدتاً خانواده مصرف‌کننده است تا تولیدکننده. حتی شکل مصرف هم تغییر کرده، مثلاً در گذشته خانواده صبحانه، ناهار و شام را در کنار هم می‌خوردند اما امروز کارمندان، کارگران و بسیاری از شاغلین صبحانه و ناهار را در محل کار صرف می‌کنند وحتی گاهی شام را در بیرون خانه صرف می کنند».

همچنین در گذشته خانواده در کنار هم جمع می‌شدند و با هم سخن می‌گفتند اما امروز با ورود وسایل ارتباط جمعی، اعضای خانواده از هم جدا شده‌اند، یکی در اتاق پای اینترنت است، دیگری مشغول تماشای تلویزیون است و دیگری در حال درس خواندن در گوشه دیگر. در واقع آمیختگی در خانه از بین رفته است و بسیاری از ارزش‌هایی که قبلا از خانه صادر می‌شد امروز به خانه وارد می‌شود. فرزندی که از جامعه، دانشگاه یا از پای اینترنت می‌آید ارزشی را وارد خانواده می‌کند و همین امر بر تغییر کارکرد خانواده اثرگذار بوده است.

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، با اشاره به تفاوت نوع ازدواج در جامعه‌ امروز نسبت به گذشته، ادامه داد: «ازدواج‌ها در گذشته معمولاً فامیلی بود و امروز شکلی برون‌فامیلی پیدا کرده است. به عنوان مثال دانشگاه، اداره، کارخانه، پارک و بسیاری از مراکز اجتماعی تبدیل به محلی برای آشنایی پسر و دختر و به تبع آن ازدواج آنها می باشند».

روحانی همچنین با اشاره به افزایش سن ازدواج در جامعه، شرایط نامطلوب اقتصادی را بر این امر اثرگذار دانست و اظهار کرد: «در جامعه‌ای که شغل به راحتی پیدا می‌شود و وضع اقتصادی مردم خوب است روند ازدواج مثبت است؛ اما در جامعه‌ ما شرایط بد اقتصادی به تبع در افزایش سن ازدواج نیز اثر گذاشته است. مشکل ازدواج تنها با وام ازدواج درست نمی‌شود بلکه با شغل حل می‌شود. امروز مشکل ما بیکاری و کاهش رشد اقتصادی است که طبق آمار بانک مرکزی رشد اقتصادی که می بایست رشد اقتصادی ٨ درصد می‌بود امروز متاسفانه بانک مرکزی اعلام می کند که رشد سال گذشته کشور ٢.٣ درصد بوده است».

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تفاوت‌های روابط درون خانه نسبت به گذشته، گفت: «در گذشته مردسالاری و روابط آمرانه در خانواده حاکم بود اما امروز به سمت روابط عقلانی و منطقی پیش رفته که البته در مواردی مشکلاتی را هم همراه داشته است. همچنین در گذشته مسئولیت اقتصادی خانواده برعهده‌ مرد بود، ولی در شرایط امروز اقتصاد خانواده به جای فردی، مشارکتی می باشد».

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، ادامه داد: «جامعه و خانواده‌ امروز ما متاسفانه از مسائل اخلاقی و فقه اسلامی نسبت به گذشته فاصله گرفته و این می‌تواند مشکل‌زا باشد. یکی از اندیشمندان علوم اجتماعی معتقد است در آینده شکل خانواده تغییر پیدا خواهد کرد. او می گوید: " در آینده به جای خانواده امروزی، شاهد پیوندهای صرفاً موقت خواهیم بود". البته این خطر در دنیای غرب شدیدتر است اما می‌تواند در آینده خطری نیز برای ما باشد».

وی ادامه داد: «در کنار این تغییرات خانوادگی، دغدغه‌های جدیدی نیز در خانه و خانواده به وجود آمده است که اولین آن احساس ناامنی نسبت به فرزندان جوان است. یعنی از ابتدا که فرزند می‌خواهد به مدرسه برود پیدا کردن یک مدرسه‌ خوب و نحوه‌ رفت و آمد از خانه به مدرسه مطرح است. پس از طی تحصیلات متوسطه دغدغه‌ بعدی خانواده‌ها مساله کنکور است. پس از آن اشتغال که یکی از دغدغه‌های بسیار مهم خانواده‌ها محسوب می‌شود و در نهایت مساله ازدواج است. همه‌ این دغدغه‌ها می‌تواند آرامش و صفا و صمیمیت داخل خانه را تهدید کند».

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: «بعضی از اندیشمندان مانند خواجه نصیر معتقدند اساس خانواده بر مبنای «خدمت» قرار گرفته و برخی دیگر آن را بر مبنای «نیاز» یا «میل جنسی» و یا «تولید مثل» می‌دانند اما مهمتر از همه‌ اینها تعبیر قرآن است که از خانواده به عنوان «محل آرامش» نام می‌برد و می‌گوید که آرامش در سایه‌ خانواده ممکن است و همچنین تاکید می‌کند که اساس خانواده باید بر مودّت، دوستی، محبت و مهربانی باشد».

روحانی، در بخش دیگری از سخنان خود به دغدغه‌ زنان جامعه نسبت به حقوق خود اشاره کرد و گفت: «زنان جامعه‌ امروز ما نسبت به عدم حمایت کافی حقوقی، قضایی و قانونی احساس نگرانی می‌کنند و معتقدند که قانون در بسیاری از موارد از آنها حمایت کافی نمی‌کند. البته اخیراً با مواردی که در عقدنامه‌ها نوشته شده و تصویب قوانین جدید، حمایت‌ها افزایش یافته است. دغدغه‌ دیگر که در اینجا می‌توان از آن نام برد نگرانی خانواده‌ها نسبت به اوقات فراغت فرزندان جوان‌شان است و مورد دیگر دغدغه‌ وسايل ارتباطات عمومی است که امروز با ورود موبایل و امثال آن، شدت یافته است. بسیاری ازخانواده‌ها نسبت به ماهواره هم نگرانی‌هایی دارند اما از همه‌ اینها مهمتر دغدغه‌هایی است که نسبت به ورود مسایل سیاسی و اجتماعی به خانواده وجود دارد. ارتباط تنگاتنگی میان خانواده و جامعه مشاهده می‌شود. جامعه‌ ما متاسفانه امروز در حال رادیکالیزه شدن است و افراطیون دو قطب روبه‌روی هم قرار گرفته‌اند که آثار آن وارد خانواده نیز شده است، مشابه سال‌های اولیه انقلاب متاسفانه امروز مجددا آن شرایط در حال تکرار شدن است».

روحانی همچنین تعمیق شکاف‌های اجتماعی، سیاسی و گسست‌های ارزشی و تعارض نسلها به وجود آمد را در استحکام خانواده اثرگذار دانست.

وی همچنین از افزایش روند طلاق در کلانشهرها انتقاد کرد و گفت: «مشکلات دو نوع هستند یکی آنهایی که کیفیت و تقدس خانواده را تهدید می‌کنند و برخی دیگر استمرار و بقا خانواده را هدف قرار می‌دهند که طلاق نمونه‌ای از آن است. امروز غرب و آمریکا میزان طلاق آنها ٥٠ درصد است ولی در جوامعی چون ژاپن 27 درصد است. متاسفانه در تهران و بهخصوص در شمال شهرتهران رقم طلاق به بالای 25 درصد رسیده است که بسیار نگران کننده است».

به گزارش خبرنگار سیاسی آفتاب، رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، در ادامه‌ سخنان خود راهکارهایی را برای تحکیم بنیان خانواده، برشمرد و گفت: «اولین قدم پیشگیری از تزلزل خانوادگی، همسرگزینی مناسب یا همان چیزی است که در علوم اجتماعی از آن به عنوان« همسان‌همسری» و در تعابیر دینی از آن به عنوان «کفو» نامبرده می‌شود. کفو وهمتایی اصل مهمی است که اسلام بر آن تاکید دارد. نکته‌ دیگر ضرورت آموزش است. آموزش‌ها باید به در سطح دبیرستان ودانشگاه به عنوان واحد درسی مدنظر قرارگیرد».

وی تاکید کرد: «وظیفه‌ اصلی در این زمینه بر عهده‌ دولت، حاکمیت و رسانه‌هاست چرا که جو جامعه‌ ما در سه دهه‌ گذشته بیشتر سیاسی بوده، امروز باید به فیلم ها، سریال‌هاو برنامه های تولیدی در زمینه خانواده بیشترتوجه شود».

روحانی تسامح را دیگر از راهکارهای بسیار مهم درامر تحکیم بنیان خانواده دانست و با بیان اینکه تسامح یعنی عدم سخت‌گیری و گذشت ادامه داد: «قرآن از زنان دو پیامبر نوح و لوط یاد می‌کند که کفر می‌ورزیدند ولی درداخل خانه پیامبر بعنوان همسر زندگی می کردند. این نکته فارغ از بحث‌های فقهی آن بسیار مهم است که دو پیامبر خدا با زنانی زندگی می‌کردند که در اصولی‌ترین مسئله اعتقادی وفرهنگی اختلاف داشتند اما آنقدر تسامح وجود داشت که با هم زندگی می‌کردند. لذا باید در مسائل سیاسی و فرهنگی قدری تسامح وجود داشته باشد. یا در جای دیگر قرآن زن فرعون را مثال می‌زند که مومنه بوده و با مردی مانند فرعون زندگی می‌کرده است بنابراین در داخل خانه در مسائل فکری و نظری باید تسامح لازم وجود داشته باشد متاسفانه امروزه دربرخی خانواده ها آنقدر بر هم سخت گیری می کنند که خانه به جای محل آرامش تبدیل به محل تنازع واختلاف شده است».
روحانی، همچنین تاکید کرد: «تشکل‌های غیردولتی و NGOها که خوشبختانه اخیرا فعال شده اند، کار بسیار ارزشمندی است از جمله کمک‌های مشاوره‌ای و حمایتی پیش از ازدواج و بعد از ازدواج باید تقویت شوند».

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در پایان سخنان خود جمله‌ای از اباعبدالله الحسین (ع) را خاطر نشان کرد و گفت: اباعبدالله الحسین (ع) در روز عاشورا گفت من بین شمشیر و ذلت، شهادت را انتخاب کرده‌ام و هرگز زیر بار ذلت نمی‌روم چرا که خدا، پیامبر و مردم با ایمان و نیز خانواده‌ای که من در آن بزرگ شده‌ام آن را نمی‌پسندند. بنابراین نتیجه می‌گیریم که ریشه‌ ارزش‌های ملی، سیاسی و اجتماعی از خانواده نشأت می گیرد و با تحکیم خانواده می‌توانیم به آن دست پیدا کنیم».