استفان والت؛ چگونه شبیخون کی‌یف پرده از ببر کاغذی پوتین برداشت؟
آیا ضدحمله غافلگیرانه اوکراین به روسیه نقطه‌عطفی حیاتی در جنگ، نمایشی بی‌معنی یا اشتباهی استراتژیک از سوی کی‌یف است؟ این عملیات تا حد زیادی در کوتاه‌مدت موفقیت‌آمیز بوده، اما پیامد‌های میان‌مدت تا بلندمدت است که اهمیت دارد. آیا این حمله تأثیری بزرگ و جامع بر سیاست غرب در قبال روسیه و جنگ در اوکراین خواهد داشت؟
به نوشته استفان والت برای وبگاه فارن پالیسی، سرنوشت جنگ اوکراین چندین‌بار از زمان حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲ به عقب و جلو تغییر کرده و هیچ ناظری همه چیز را درست متوجه نشده است. به همین دلیل، باید کمی فروتنی به خرج داد. مانند اکثر جنگ‌ها، غیرممکن است که دقیقاً بدانیم نقطه شکست هر یک از طرف‌ها، از نظر توانایی‌ها یا عزم، کجاست و پیش‌بینی واکنش طرف سوم به تحولات جدید دشوار است. با این حال، دلیل کمی وجود دارد تا بگوییم یورش اوکراین به منطقه کورسک تأثیر مثبت قابل‌توجهی بر سرنوشت آن خواهد داشت.
دستاورد‌های زودگذر
البته این حمله قبلاً مزایای روشنی برای کی‌یف به ارمغان آورده است. این عملیات روحیه ضعیف نیروهای اوکراین را قوی کرده و به مقابله با نگرانی‌ها از اینکه کی‌یف در جنگی فرسایشی علیه یک دشمن بزرگتر گرفتار شده که نمی‌تواند آن را شکست دهد یا از آن پیشی بگیرد، کمک کرده است. حمله به کورسک جنگ را دوباره به صفحات اول روزنامه‌ها بازگرداند و صدا‌هایی که خواستار حمایت بیشتر غرب بودند را تقویت کرد. این عملیات جسورانه ضعف‌های جدی در اطلاعات و آمادگی روسیه را آشکار ساخت و احتمالاً ولادیمیر پوتین را شرمنده کرده است؛ اگرچه هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که این یورش عزم او را کاهش داده یا پیشروی روسیه در دونباس را کند کرده باشد.
دولت روسیه جنگ اوکراین
مایه خوشحالی است که شاهد موفقیت‌های اوکراین در میدان جنگ هستیم، اما بعید است که این عملیات بر نتیجه جنگ تأثیر بگذارد. از طرف مثبت، این حمله ابتکارعمل تحسین‌برانگیزی از سوی اوکراین و سطح چشمگیری از پنهان‌کاری را به نمایش گذاشت و به همین دلیل بود که نیروی مهاجم با تعداد ناکافی مدافعان روسی آموزش‌ندیده روبرو شد. از برخی جهات، این حمله شبیه ضدحمله موفقیت‌آمیز پاییز ۲۰۲۲ اوکراین در خارکیف بود که همچنین به غافلگیری تاکتیکی دست یافت و با نیروهای اندک بی‌تجربه روس روبرو شد.
موفقیت پوشالی
متأسفانه این موفقیت‌ها اطلاعات زیادی در مورد توانایی اوکراین برای پیشروی در برابر دفاع آماده و مجهز روسیه که یک سال پیش تهاجم اوکراین را خنثی کرد، به ما نمی‌دهند. علاوه بر این، عملیات کورسک ممکن است تلفات بیشتری برای کی‌یف نسبت به روسیه داشته باشد و کی‌یف در موقعیتی نیست که بتواند آن را تحمل کند. اشتباه بزرگی خواهد بود که نتیجه بگیریم موفقیت‌های اخیر در جبهه کورسک به این معنی است که کمک‌های اضافی غرب به اوکراین امکان باز پس گیری دونباس یا کریمه را فراهم خواهد کرد.
نکته آخر بسیار مهم است، زیرا دو کشور با شرایط کاملاً متفاوتی روبرو هستند. هر دو طرف سربازان و تجهیزات زیادی از دست داده‌اند، اما اوکراین قلمروی بسیار بیشتری را باخته است. طبق گزارش‌های منتشرشده، اوکراین اکنون حدود ۴۰۰ مایل مربع از خاک روسیه را تصرف کرده و حدود ۲۰۰ هزار روس را مجبور به تخلیه این مناطق کرده است. این ارقام ۰.۰۰۶۴ درصد از کل مساحت زمین روسیه و ۰.۱۳۸ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. در مقابل، روسیه اکنون حدود ۲۰ درصد از اوکراین را کنترل می‌کند و گزارش شده که این جنگ تقریباً ۳۵ درصد از جمعیت اوکراین را مجبور به فرار از خانه‌های خود کرده است. حتی اگر کی‌یف بتواند قلمرویی که اخیراً تصرف کرده را حفظ کند، مزیت چانه‌زنی زیادی نخواهد داشت.
از این روی، سرنوشت اوکراین در درجه اول توسط آنچه در اوکراین اتفاق می‌افتد تعیین خواهد شد، نه به واسطه عملیات کورسک. تمایل و توانایی هر طرف برای ادامه قربانی‌دادن در میدان نبرد، سطح حمایت متحدان از اوکراین و اینکه آیا نهایتاً می‌توان به توافقی رسید که قسمت‌های اشغال‌نشده اوکراین را دست‌نخورده و امن نگه داشت، عوامل کلیدی سرنوشت این جنگ خواهد بود.
به این منظور، ایالات متحده و اروپا باید به حمایت از اوکراین ادامه دهند، اما این حمایت باید با تلاش جدی برای مذاکره آتش‌بس و حل‌وفصل نهایی همراه باشد. متأسفانه به نظر می‌رسد مقامات آمریکایی فراموش کرده‌اند که چگونه حتی متحدان نزدیک را برای توافق بر سر آتش‌بس متقاعد سازد، در حالی که این کشور‌ها وابسته به حمایت آمریکا بوده و آتش‌بس نیز به وضوح به نفع آمریکا است.
درس‌هایی از عملیات کورسک
عملیات کورسک حداقل دو مسئله دیگر را مطرح می‌کند، اما مهم است که درس‌های درست از آن‌ها گرفته شود. اولین و واضح‌ترین درس یادآوری محدودیت‌های روسیه و عملکرد نظامی ناچیز آن است. از سال ۲۰۲۲، شاهین‌های غرب اصرار داشته‌اند که پوتین مصمم به بازگرداندن امپراتوری روسیه و شاید حتی پیمان ورشو بوده و اوکراین تنها اولین قدم قبل از تجاوزات جدید او به نظم موجود است. با توجه به اشتباهات مکرر روسیه در این جنگ و با توجه به اینکه حتی پیشروی‌های موفقیت‌آمیز آن با سرعت لاک‌پشتی پیش رفته، آیا هنوز هم کسی می‌تواند باور کند که روسیه تهدید نظامی جدی برای بقیه اروپاست؟ شاهین‌های از این لولوخورخوره برای تقویت حمایت از اوکراین استفاده کرده‌اند، اما تکیه بر تاکتیک ترس معمولاً منجر به تصمیمات استراتژیک اشتباه می‌شود.
ثانیاً، چندین مفسر، از جمله خود ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین اعلام کرده‌اند که یورش موفقیت‌آمیز کی‌یف به روسیه نشان می‌دهد که خطوط قرمز مسکو و سایر محدودیت‌ها بر عملیات‌های اوکراین باید کنار گذاشته شود و غرب باید به کی‌یف اجازه دهد تا هر طور که می‌خواهد با روسیه بجنگد. اینکه نیروهای اوکراینی توانسته‌اند بدون تحریک شدید روسیه، به خاک این کشور حمله کنند، ثابت می‌کند که پوتین یک ببر کاغذی است و تهدیدهای قبلی او برای تشدید درگیری، از جمله برخی اشاره‌های نه‌چندان پنهانش به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، بلوف‌هایی بوده‌اند که اکنون رو شده‌اند.
منفعت‌طلبی یا وظیفه اخلاقی؟
چنین استدلال‌هایی با هدف دریافت تسلیحات بیشتر و بهتر برای اوکراین و لغو محدودیت‌های استفاده از آن‌ها مطرح شده و نمی‌توان رهبران اوکراین را برای ترویج این ایده سرزنش کرد. اما ادعای اینکه فارغ از اقدامات اوکراین، خطر تشدید وجود ندارد، قاطعانه مردود است. زمانی که کشور‌ها در حال باختن یک جنگ هستند، احتمال تشدید از سوی آن‌ها بیشتر می‌شود. در واقع، تصمیم اوکراین برای حمله به خاک روسیه را می‌توان تلاشی خطرناک برای معکوس‌کردن جریانی که علیه آن بود، دید. برعکس، اگر نیروهای پوتین همچنان در دونباس غالب باشند، او هیچ انگیزه‌ای برای تشدید ندارد. خطر تشدید از سوی روسیه فقط در صورتی ایجاد می‌شود که مسکو با شکستی فاجعه‌بار روبرو شود، اما امروز اوضاع چنین نیست.
آلمان اوکراین ناتو سامانه موشکی پاتریوت ولودمیر زلنسکی
مسئله فقط خطر ادامه‌دار تشدید جنگ نیست. باید از خود بپرسد که آیا از نظر اخلاقی، با کمک به کارزار جنگی که اهداف اعلام‌شده آن احتمالاً دست‌نیافتنی هستند و در عین حال، نادیده‌گرفتن تلاش دیپلماتیک جدی برای پایان‌دادن به جنگ راحت هستیم؟
نتیجه احتمالی سیاست فعلی غرب این است که افراد بیشتری برای هیچ هدف سیاسی واضحی خواهند مرد. اصرار بر راه‌حلی مذاکره‌شده برای جنگ روسیه-اوکراین یکی از مواردی است که خودخواهی و اخلاق با هم در یک راستا قرار گرفته اند. غرب و اوکراینی‌ها از فرصت‌های مذاکره برای جلوگیری یا پایان‌دادن به این جنگ دور شده و موفقیت اخیر نظامی اوکراین باید به عنوان فرصتی برای آغاز مذاکرات جدی آتش‌بس دیده شود، نه به عنوان بهانه‌ای برای طولانی‌کردن جنگی پرهزینه که اوکراین می‌تواند از آن جان سالم به در ببرد، اما بعید است که برنده شود.
