عوارض عجیب نوشابه برای کودکان
نوشابه یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌ها در دنیا و البته مضرترین‌هاست که متاسفانه مصرف آن هر روز بیشتر می‌شود.
این روند در کشور ما نیز رو به افزایش است به طوری که استفاده از این نوشیدنی در بسیاری از خانواده‌ها پای ثابت سفره‌هایشان است و حتی کودکان نیز از طرفداران همیشگی این نوشیدنی محسوب می‌شوند. این درحالی است که مصرف زیاد نوشابه می‌تواند عوارض زیان‌باری را برای کودکان به دنبال داشته و تاثیرات مخربی برای رشد آن‌ها به همراه آورد. در این رابطه با دکتر ندا قمرزاد شیشوان، متخصص تغذیه و رژیم درمانی به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
نوشابه‌های گازدار به عنوان یکی از نوشیدنی‌های پرطرفدار در بین کودکان، دارای عوارض و پیامد‌های بهداشتی متعددی هستند، که نیاز به توجه و آگاهی والدین و جامعه پزشکی دارد. نوشابه‌ها عمدتاً شامل شکر، اسید‌های کربنیک، کافئین، افزودنی‌ها و رنگ‌ها هستند. به‌طور خاص، هر قوطی نوشابه حاوی ۶ تا ۱۰ قاشق چای‌خوری شکر می‌باشد.
مطالعات نشان می‌دهند کودکانی که بیشتر از دو بار در هفته نوشابه مصرف می‌کنند، ۲۱ درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند
در سال‌های اخیر، بررسی‌ها نشان داده‌اند که مصرف بالای شکر با افزایش خطر چاقی، دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی مرتبط است و مصرف نوشابه‌ها یکی از عوامل مؤثر در افزایش وزن و چاقی در کودکان است. این افزایش وزن به‌ویژه در کودکان زیر ۱۲ سال مشهود است، زیرا این گروه سنی هنوز در حال رشد هستند و نیاز به مواد مغذی بیشتری دارند. بعلاوه، نوشابه‌ها به دلیل محتوای بالای قندشان، می‌توانند منجر به اختلالات متابولیکی از جمله مقاومت به انسولین شوند.
مطالعات اخیر نشان می‌دهند که مصرف مکرر نوشابه‌های قندی با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو در کودکان ارتباط دارد، به‌ویژه در کودکانی که سابقه خانوادگی دیابت دارند، این خطر افزایش می‌یابد.
نوشابه‌ها به دلیل pH پایین و وجود اسید‌های قوی مانند اسید فسفریک، می‌توانند به دندان‌ها آسیب برسانند. مصرف مداوم این نوشیدنی‌ها می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و مشکلات لثه‌ای شود.
مطالعات نشان می‌دهند کودکانی که بیشتر از دو بار در هفته نوشابه مصرف می‌کنند، ۲۱ درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف زیاد کافئین، که معمولاً در برخی نوشابه‌ها وجود دارد، می‌تواند به مشکلات خواب و اختلالات توجه در کودکان منجر شود. این اختلالات به نوبه خود می‌توانند بر عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودک تأثیر منفی بگذارند.
علاوه بر مواردی که عنوان شد آیا مصرف نوشابه در کودکان تاثیری در رشد قدی آن‌ها هم دارد؟
نوشابه‌های گازدار نه تن‌ها تأثیرات منفی بر سلامت عمومی کودکان دارند، خصوصا در کودکان در سنین رشد می‌توانند بر فرآیند‌های رشد به ویژه رشد قدی آن‌ها، نیز اثر بگذارند. رشد قدی یکی از جنبه‌های مهم رشد کودکان است که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تغذیه قرار دارد.
منوسدیم گلوتامات به عنوان طعم دهنده و افزودنی غذایی در بسیاری از محصولات غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف افزودنی‌های غذایی می‌تواند با مشکلاتی مانند سردرد، تهوع و واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد مرتبط باشد. برخی از رنگ‌های غذایی مصنوعی می‌توانند باعث افزایش رفتار‌های بیش‌فعالی، مشکلات توجه و اختلالات رفتاری در کودکان شوندمصرف نوشابه‌های قندی و کافئین‌دار می‌تواند به چندین طریق بر رشد قدی کودکان تأثیر بگذارد: اولا، نوشابه‌ها معمولاً فاقد مواد مغذی ضروری مانند کلسیم، ویتامین D و پروتئین هستند که در سنین رشد، نیاز به این مواد مغذی برای تشکیل استخوان‌ها و رشد مناسب بسیار مهم است. وقتی کودکان نوشابه مصرف می‌کنند، ممکن است تمایل کمتری به مصرف شیر و سایر منابع کلسیم داشته باشند، که این امر می‌تواند بر تراکم استخوان و رشد قدی تأثیر منفی بگذارد؛ بنابراین مصرف نوشابه‌ها با کاهش مصرف مواد مغذی می‌تواند همراه باشد.
دوما، مصرف زیاد کافئین و فسفر موجود در برخی از نوشابه‌ها می‌تواند باعث کاهش جذب کلسیم در بدن شود. سوما، همانطور که اشاره شد، چاقی در کودکان یکی از چالش‌های جدی سلامتی است که می‌تواند بر رشد قدی آن‌ها تأثیر بگذارد. کودکانی که اضافه‌وزن دارند، ممکن است در دوره بلوغ زودتر رشد کنند، اما در نهایت ممکن است قد کمتری نسبت به همسالان خود داشته باشند. این موضوع به‌ویژه در مورد دختران صادق است، زیرا چاقی می‌تواند منجر به بلوغ زودرس و توقف رشد شود.
از طرفی، مصرف نوشابه‌ها در دوران کودکی و نوجوانی، می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت استخوان‌ها بگذارد. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که مصرف زیاد نوشابه‌های قندی می‌تواند با افزایش خطر شکستگی‌های استخوانی در کودکان مرتبط باشد. این امر به دلیل کاهش تراکم استخوان و کیفیت استخوان‌ها ناشی از کمبود مواد مغذی ضروری است.
مصرف نوشابه‌های گازدار در کودکان می‌تواند منجر به بروز مشکلات گوارشی متعددی نیز شود. به دلیل اینکه نوشابه‌ها حاوی اسید‌هایی مانند اسید فسفریک و اسید کربنیک هستند، می‌توانند اسیدیته معده را افزایش دهند. این افزایش می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند سوزش سردل و رفلاکس اسید شود.
از طرفی، نوشابه‌های گازدار به دلیل وجود گاز کربنیک می‌توانند باعث نفخ و ورم معده شوند یا ممکن است عملکرد معده در هضم غذا را مختل کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف مداوم نوشابه‌های گازدار می‌تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد. مطالعات پیشین به تأثیر خاصیت اسیدی نوشابه‌ها بر سلول‌های پوشش معده اشاره کرده‌اند.
بعلاوه، نوشابه‌ها می‌توانند بر تعادل میکروبیوم روده تأثیر بگذارند و به بروز مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) منجر شوند. طبق مطالعات انجام گرفته، تغییرات در میکروبیوم روده (تعادل میکروب‌های مفید و مضر در روده) با مصرف نوشابه‌های حاوی قند و افزودنی‌ها مرتبط است. اثر افزودنی‌ها، رنگ‌ها و نگهدارنده‌ها در نوشابه‌ها، به ویژه منوسدیم گلوتامات (MSG) و دیگر مواد افزودنی، بر روی کودکان موضوعی است که در سال‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است.
منوسدیم گلوتامات به عنوان طعم دهنده و افزودنی غذایی در بسیاری از محصولات غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف افزودنی‌های غذایی می‌تواند با مشکلاتی مانند سردرد، تهوع و واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد مرتبط باشد. برخی از رنگ‌های غذایی مصنوعی می‌توانند باعث افزایش رفتار‌های بیش‌فعالی، مشکلات توجه و اختلالات رفتاری در کودکان شوند.
با توجه به شواهد موجود، والدین باید در انتخاب نوشیدنی‌ها و مواد غذایی برای کودکان خود دقت بیشتری داشته باشند و از مصرف محصولات حاوی افزودنی‌های مصنوعی، به ویژه منوسدیم گلوتامات و رنگ‌های غذایی، پرهیز کنند. این موضوع به ویژه در دوران رشد کودکان اهمیت دارد.
بر اساس گایدلاین‌های تغذیه‌ای که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) و آکادمی تغذیه و رژیم‌درمانی امریکا ارائه شده است، مصرف نوشابه به کودکان به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و توصیه بر به حداقل رساندن نوشیدنی‌های قندی و جایگزینی آن‌ها با آب، شیر و سایر نوشیدنی‌های سالم است.
بطور کلی می‌توان گفت، مصرف نوشابه در کودکان می‌تواند پیامد‌های جدی بر سلامت آن‌ها داشته باشد، از جمله افزایش خطر چاقی، دیابت، مشکلات دندانی و اختلالات رفتاری، رشد قدی، مشکلات استخوان، مشکلات گوارشی. با توجه به یافته‌های علمی و گایدلاین‌های جهانی، ضرورت دارد که والدین و مربیان با آگاهی کامل در جهت کاهش مصرف این نوشیدنی‌ها تلاش کنند و سبک زندگی سالم‌تری را برای کودکان خود فراهم کنند.
