بشار اسد چگونه سوریه را ترک کرد؟ چه کسی او را تشویق به فرار کرد؟
در حالی که نیرو‌های مخالف سوریه به سرعت به سمت پایتخت، دمشق، پیشروی می‌کردند، سرنوشت بشار اسد در دستان روسیه بود. ارتش او در حال فروپاشی بود.
کرملین که هنوز تصاویر قتل و مثله شدن معمر قذافی، رهبر لیبی، توسط جمعیت در جریان جنگ داخلی این کشور در سال ۲۰۱۱ را به یاد داشت، تصمیم گرفت برای نجات متحد خود اقدام کند، آن هم در شرایطی که به این نتیجه رسیده بود که دیگر نمی‌تواند حکومت اسد را حفظ کند.
به نوشته بلومبرگ، به گفته یک فرد آگاه نزدیک به کرملین، رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین خواستار ادای توضیحات شده است که چرا سرویس اطلاعاتی روسیه نتوانست تهدید فزاینده علیه حکومت اسد را به‌موقع شناسایی کند.
به گفته سه منبع آگاه که نخواستند نامشان فاش شود، روسیه اسد را قانع کرده که در برابر گروه‌های مسلح به رهبری شاخه سابق القاعده، هیئت تحریر الشام (HTS)، شکست خواهد خورد و به او و خانواده‌اش پیشنهاد کرد در صورت ترک فوری کشور، گذرگاه امنی برایشان فراهم خواهد کرد.
عوامل اطلاعاتی روسیه عملیات فرار اسد را سازماندهی کردند و او را از طریق پایگاه هوایی خود در سوریه به خارج پرواز دادند. به گفته یکی از این منابع، سیستم ترانسپاندر هواپیما برای جلوگیری از ردیابی خاموش شده بود.
این مداخله برای بردن حاکم سوری و خانواده‌اش به تبعید، به حکومت بیش از نیم قرنی خاندان اسد پایان داد؛ حکومتی که با جانشینی بشار اسد پس از مرگ پدرش حافظ اسد در سال ۲۰۰۰ ادامه یافته بود. تنها چند ساعت پس از خروج اسد، نیرو‌های مسلح بدون مقاومت وارد دمشق شدند و پیروزی در درگیری سوریه که نزدیک به ۱۴ سال به طول انجامیده بود، را اعلام کردند.
پوتین تاکنون درباره سقوط حکومت اسد به‌طور علنی اظهار نظری نکرده است.
روسلان پوخوف، رئیس مرکز تحلیل استراتژی‌ها و فناوری‌های مستقر در مسکو، گفت: «این اقدام برای کنترل خسارت بود. این کاملاً منطقی بود که روسیه به اسد بگوید کنار برود، زیرا می‌خواست از یک حمام خون که او در آن سرنوشتی مشابه قذافی یا صدام حسین، رهبر عراق پیدا می‌کرد، جلوگیری کند.»
با توجه به نگرانی روسیه نسبت به آینده دو پایگاه نظامی کلیدی اش در سوریه -یک بندر دریایی در طرطوس و یک پایگاه هوایی در حمیمیم- کرملین در تلاش است تا با وجود اینکه مقاماتش از سرعت وقایع در میدان غافلگیر شدند، نتیجه را به‌عنوان یک موفقیت جلوه دهد.
رسانه‌های روسی روایتی را منتشر می‌کنند که شکست اسد را به گردن او می‌اندازند، در حالی که تأکید می‌کنند مسکو به تعهدات خود عمل کرده و او را رها نکرده است. اکنون، روسیه باید بر حفظ منافع استراتژیک خود در سوریه و خاورمیانه تمرکز کند.
روسیه در ابتدای تهاجم اخیر، جنگجویان مخالف را بمباران کرد تا آن‌ها را عقب براند و نیرو‌های اسد را تقویت کند. اما با پیشروی شورشیان به سوی شهر استراتژیک حمص و مقاومت کم ارتش سوریه در برابر شورشیانی که طی چند روز شهر حما را تسخیر کرده بودند، روسیه به این نتیجه رسید که دیگر نمی‌تواند اسد را حفظ کند.
وزارت خارجه روسیه روز یکشنبه اعلام کرد که اسد از قدرت کناره‌گیری کرده و کشور را ترک کرده است و افزود که روسیه با «تمام گروه‌های مخالف سوریه» در تماس است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، روز شنبه در پایتخت قطر، دوحه، با همتایان ایرانی و ترکیه‌ای خود درباره بحران سوریه گفتگو کرد.
ایران، مانند روسیه، از حامیان نزدیک اسد بود. ترکیه از شورشیانی حمایت کرد که سرانجام موفق به سرنگونی این حاکم دیرینه سوریه شدند.
