چطور در فصل سرما کوهنورد باشیم؟
کوهنوردی در هر فصلی جذابیت‌های خاص خودش را دارد و محدود به ایام خاصی نمی‌شود، چه بساکه بسیاری از کوهنوردان، از پاییز و زمستان به‌عنوان زیباترین فصل‌های صعود یاد می‌کنند و در این ایام، جذابت‌ترین و شاید خاص‌ترین صعود‌های خود را رقم‌می‌زنند. صعود‌هایی که البته بلامانع است اگر تمام نکات ایمنی موردنظر رعایت شود و یک بی‌احتیاطی ساده، سلامت کوهنوردان را به‌خطر نیندازند.
همزمان با روز جهانی کوهستان همراه با دکتر مساعدیان مسئول کمیته جستوجو و نجات فدراسیون کوهنوردی و مدرس رشته‌پزشکی کوهستان می‌خواهیم نکاتی مهم برای یک صعود ایمن را مرور کنیم. شاید فکر کنید این نکات بیشتر به کار آن‌هایی می‌آید که تجربه زیادی در کوهنوردی ندارند، اما به اعتقاد کارشناسان کوهنوردی، مرور این نکات برای همه افراد از مبتدی تا حرفه‌ای بسیار ضروری است، زیرا گاهی کوهنوردان حرفه‌ای نیز به سبب اطمینان از خود و عدم رعایت پیش‌پاافتاده‌ترین اصول کوهنوردی دچار حوادثی جبران‌ناپذیر می‌شوند.
شرایط جوی را جدی بگیرید
قطعا هیچ فردعاقلی دوست ندارد با یک صعود ناایمن جان خود و همراهانش را به‌خطر بیندازد، بنابراین آنچه به‌عنوان اولین اصل برای یک صعود ایمن مطرح می‌شود، اطلاع از اوضاع جوی کوهستان است. کوهنوردان در هر سطحی از آمادگی باید بدانند که صعود در هنگام بارش و حتی تا ۳روز بعد از آن به‌هیچ‌عنوان نباید انجام شود. مسئول کمیته جستوجو و نجات فدراسیون کوهنوردی توصیه می‌کند: «باتوجه به مخاطرات کوهستان در فصول سرد به‌خصوص در هنگام وقوع بارش ها، به‌هیچ‌عنوان نباید بدون اطلاع از شرایط جوی راهی کوهستان شد و حتما باید از سایت‌های هواشناسی و یا خود سایت فدراسیون کوهنوردی اطلاعات لازم را کسب کرد. همچنین در شرایطی که جبهه‌های هوایی متغیر پیش‌بینی می‌شود نیز نباید صعود انجام گیرد و در صورت صعود حتما باید تمام لوازم و تجهیزات مناسب فصل، همراه کوهنوردان باشد، زیرا لوازم صعود در فصول مختلف، متفاوت است و با ابزار‌های غیرزمستانی به هیچ عنوان نمی‌توان صعود سالم و ایمنی داشت.»
دور کوه‌های پرخطر را خط بکشید
اگر می‌خواهید صعود به ارتفاعات مختلف تهران را تجربه کنید، قطعا فصل سرما زمان مناسبی برای این تجربه نیست و برای صعود‌های زمستانی باید انتخابتان را بگذارید روی کوه‌هایی که هم به‌لحاظ ازدحام جمعیت، هم ارتفاع و هم مسیر صعود، شرایط امن‌تری دارند. مساعدیان توضیح می‌دهد: «ارتفاعات زیر ۳ هزار متر و کوه‌هایی که روتین هستند، برای صعود‌های زمستانی پیشنهاد می‌شوند. ارتفاعات پلنگ چال، کلکچال، شیرپلا، دارآباد و ایستگاه ۵ توچال بهترین انتخاب هستند. البته نباید فراموش کرد که صعود‌های زمستانی در هر ارتفاعی حتی آن‌هایی که امن‌تر هستند نیز ملزم به رعایت نکات ایمنی لازم است. برنامه‌ریزی مناسب، کسب آموزش‌های لازم برای صعود، داشتن تمام تجهیزات موردنیاز فصل، همراهی با افراد باتجربه و صعود‌های گروهی از مهمترین مواردی هستند که می‌توانند به صعودی امن کمک کنند.»
مراقب سرمازدگی باشید
گرچه کودکان، افراد مسن، افراد الکلی و کسانی که سوتغذیه دارند، بیشتر در معرض سرمازدگی قرار می‌گیرند، اما به‌طور کل سرمازدگی از آن اتفاقات تلخی است که ممکن است هر فردی از مبتدی تا حرفه‌ای را درگیر کند، طوری‌که به گفته مساعدیان حتی ورزشکاران حرفه‌ای نیز به علت بی‌احتیاطی دچار سرمازدگی و حتی قطع‌عضو می‌شوند. این متخصص طب ارتفاع و پزشکی کوهستان می‌گوید: «صعودکنندگان باید به این نکته دقت داشته‌باشند که هوای کوهستان در این فصل سال تفاوت فاحشی با هوای شهر دارد و به ازای هر ۱۰۰۰ متر، ۶/۵ درجه از دمای هوا کاسته می‌شود. مثلا دمای توچال نسبت به میدان تجریش، ۱۶.۱۷ درجه سردتر است و اگر وزش باد وجود داشته‌باشد که دمای حسی به اختلاف ۲۰ درجه‌ای نسبت به سطح شهر می‌رسد، بنابراین خیلی مهم است که صعودکنندگان از پوشاک و کفش مناسب استفاده کنند، استراحت کافی داشته‌باشند، مایعات کافی بنوشند، صعود را با یک برنامه ریزی دقیق و در وقت مناسب انجام دهند و درنهایت حواسشان به علائم سرمازدگی باشد.»
مساعدیان توصیه می‌کند: «اگر فردی در حین صعود احساس بی‌حسی و گرفتگی و بی‌حسی ماندگار در اندام‌ها کرد باید بلافاصله به صعود خود پایان داده و برگردد، زیرا سرمازدگی اصلا شوخی‌بردار نیست و ممکن است به نکروز و قطعی‌عضو بینجامد.»
قانون ۱۳و۱۴ را ابدا شوخی نگیرید
قانون ۱۳ و ۱۴ از آن مواردی است که به همه کوهنوردان در هر سطحی تاکید می‌شود. قانونی به این معنی که راس ساعت ۱۳ و ۱۴ در هرکجای مسیر قله هستید، باید برگردید و به‌هیچ‌عنوان به مسیر خود ادامه ندهید. کوهستان اصلا ریسک‌پذیر نیست و تمام کوهنوردان باید در این ساعات به صعود خود پایان دهند، چه آن‌هایی که در حال صعودی بزرگ هستند و چه افرادی که در ارتفاعات معمولی تهران قرار دارند. مسئول کمیته جستوجو و نجات فدراسیون کوهنوردی با تاکید نسبت به این قانون، توضیح می‌دهد: «صعود بعد از این ساعات، به معنای بازگشتی پرمخاطره در تاریکی شب، تنهایی در کوهستان، احتمال گم‌شدن و اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای است که می‌تواند به قیمت جان فرد تمام شود. بطورمثال برخی‌ها در مسیر رفت توچال از تله‌کابین استفاده می‌کنند، اما به هنگام برگشت، با تعطیلی تله‌کابین مواجه‌شده و گرفتار می‌شوند؛ بنابراین ما به همه از جمله حرفه‌ای‌ها توصیه می‌کنیم در هر کوهستانی حتما پایبند به قانون ۱۳ و ۱۴ باشند.»
۱۱۲ را به خاطر بسپارید
در حال‌حاضر ۱۲پایگاه اطلاع‌رسانی در ارتفاعات تهران مستقر شده‌اند تا بتوانند اطلاعات و توصیه‌های لازم را برای کوهنوردان داشته و از اتفاقات تلخ احتمالی پیشگیری کنند. مساعدیان می‌گوید: پیش بینی‌ها و پیشگیری‌های لازم، منجر به ایجاد شرایطی ایمن و دوری از اتفاقات ناگوار می‌شود، بنابراین توصیه ما به همه صعودکنندگان این است که توصیه‌های پایگاه‌های مستقر در ارتفاعات را به گوش جان بشنوند و آن‌ها را جدی بگیرند. همچنین لازم است که همه صعودکنندگان با آموزش‌هایی که از قبل دیده‌اند، نقطه جی‌پی‌اس خودشان را انتخاب کنند و ضمنا شماره تماس ۱۱۲ را به‌خاطر بسپارند تا درصورت مواجهه با هر مشکلی حتی بدون آنتن‌دهی موبایل از سازمان‌های امدادونجات هلال‌احمر کمک بگیرند.
به‌عنوان نکته مهم پایانی جادارد اشاره کنیم که اگر در این فصل، تصمیم بر کوهنوردی خانوادگی گرفتید، باتوجه به شرایط جسمی زنان و کودکان، حتما در مساعدترین شرایط جوی راهی کوهستان شوید، سعی کنید به ارتفاع بیش از ۵۰۰متر نروید و به خاطر داشته‌باشید که به سبب شرایط فیزیولوژیک کودکان و احتمال خطراتی جدی، صعود کودکان زیر ۶سال به ارتفاعات بیش از ۳هزار متر ممنوع است.
