تیرگی آسمان تهران؛ هدیه بنزین غیراستاندارد
غبار غلیظ و مه‌دود یک هفته‌ای است که مهمان آسمان تهران است و پایتخت‌نشینان مدتی است که هوای سمی تنفس می‌کنند. هوای اکثر مناطق تهران در این روز‌ها در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها و یا فراتر از آن در شرایط بسیار ناسالم بوده است. بررسی آلاینده غالب تهران در این روز‌ها نشان می‌دهد که ذرات معلق کمتر از ۲.۵ Pm آلاینده اصلی هوای تهران هستند.
این ذرات که بیشتر از منابع متحرک منتشر می‌شوند، سال‌هاست که آلاینده غالب هوای تهران در روز‌های سرد سال هستند و بر اساس سیاه انتشار آلودگی هوای کلانشهر تهران نیز این منابع سهم ۶۸ درصدی در آلایندگی ذرات معلق (ذرات کمتر از ۱۰ میکرون و ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون دارند) دارند.
عمده این انتشار از خودرو‌های شخصی، موتورسیکلت‌ها و تاکسی‌ها صورت می‌گیرد. اگرچه موتورسیکلت‌های کاربراتوری، خودرو‌های داخلی با استاندارد آلایندگی پایین و ناوگان فرسوده تاکسی‌رانی در تشدید این آلودگی بی‌تأثیر نیستند، اما نمی‌توان از نقشی که بنزین بی‌کیفیت موجود در باک این وسایل نقلیه در تشدید آلودگی هوا ایفا می‌کند، غافل شد.
به گفته شینا انصاری؛ رییس سازمان حفاظت محیط زیست: "ناترازی بنزین یکی از مشکلات کشور است که باعث تولید بنزینی شده که در برخی موارد استاندارد‌های لازم را ندارد و همین موضوع از موارد افزایش آلاینده‌هاست. "
پیش از گفته‌های خانم انصاری، صدیقه ترابی؛ معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در برنامه تهران ۲۰ تأکید کرده بود که "بنزین مصرفی در تهران، استاندارد نیست. "
بنزین غیراستاندارد و چگونه تشدید آلودگی ناشی از ذرات PM۲.۵
کیفیت بنزین مصرفی تأثیر مستقیم و قابل‌توجهی بر میزان آلودگی هوای ناشی از ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (PM۲.۵) دارد. بنزین غیراستاندارد به دلیل ترکیبات شیمیایی نامناسب و آلاینده‌های موجود در آن، می‌تواند یکی از عوامل اصلی تشدید آلودگی هوا در شهر‌هایی مانند تهران باشد.
در ادامه به جزئیات تأثیر بنزین غیراستاندارد بر افزایش PM۲.۵ اشاره می‌کنیم:
وجود گوگرد بالا در بنزین غیراستاندارد
بنزین غیراستاندارد معمولاً حاوی مقادیر زیادی گوگرد است. گوگرد در هنگام احتراق به دی‌اکسید گوگرد (SO۲) تبدیل می‌شود و سپس با واکنش‌های شیمیایی در اتمسفر، ذرات معلق سولفات تولید می‌کند که بخشی از PM۲.۵ را تشکیل می‌دهند.
استاندارد جهانی برای گوگرد در بنزین (مطابق یورو ۵) حداکثر ۱۰ ppm است، اما در سوخت غیراستاندارد این مقدار ممکن است به صد‌ها ppm برسد.
افزایش آلاینده‌های ثانویه
بنزین غیراستاندارد می‌تواند باعث انتشار ترکیبات آلی فرار (VOC ها) و اکسید‌های نیتروژن (NOx) شود. این مواد در واکنش با نور خورشید و سایر گاز‌های موجود در هوا، ذرات معلق ثانویه (secondary aerosols) را تولید می‌کنند که یکی از اجزای اصلی PM۲.۵ هستند.
احتراق ناقص در خودرو‌ها
کیفیت پایین بنزین باعث احتراق ناقص در موتور خودرو‌ها می‌شود که منجر به تولید کربن سیاه (Black Carbon): این نوع از PM۲.۵ که از احتراق ناقص سوخت تولید می‌شود، بسیار خطرناک است و نقش مهمی در آلودگی هوا و گرمایش جهانی دارد.
دوده و سایر ذرات معلق نیز محصول دیگر احتراق ناقص هستند که این ذرات، به‌ویژه در خودرو‌های فاقد کاتالیست یا قدیمی، افزایش می‌یابند.
آسیب به سیستم‌های کنترل آلایندگی
بنزین غیراستاندارد می‌تواند به کاتالیست‌ها و سایر سیستم‌های کاهش آلودگی در خودرو‌ها آسیب بزند.
این آسیب، توانایی خودرو‌ها در کاهش آلاینده‌ها را کاهش داده و باعث انتشار بیشتر PM۲.۵ می‌شود.
تأثیر مستقیم بر سلامت انسان
بنزین غیراستاندارد نه‌تن‌ها PM۲.۵ را افزایش می‌دهد، بلکه ممکن است شامل آلاینده‌هایی مانند بنزن و تولوئن باشد که هم سرطان‌زا هستند و هم تأثیرات مستقیمی بر افزایش ذرات معلق دارند.
آسمان آبی تهران؛ آرزویی دور از دسترس
افزایش خودرو‌ها در تهران بدون اینکه اسقاط خودرو‌های فرسوده به تعداد خودرو‌های جدید انجام شود، تردد موتورسیکلت‌های کاربراتوری بدون الزام به نصب فیلتر دوده، تعدد تاکسی‌های فرسوده در تهران در کنار بنزین بی‌کیفیتی که به واسطه چالش‌های تأمین بنزین در کشور وجود دارد، باعث شده تا ذرات PM۲.۵ همواره آسمان تهران را تیره و روزگارپایتخت‌نشینان را سیاه کند و تا زمانی که عزمی برای اصلاح موارد فوق وجود نداشته باشد، پدیدار شدن آسمان آبی تهران تنها در خواب محقق خواهد شد!
