درخواست گوترش از آمریکا و اعضای برجام در نشست شورای امنیت

خانم «رزماری دی کارلو» معاون دبیر کل سازمان ملل متحد در امور سیاسی و صلح روز سه شنبه به وقت محلی در نشست دوره‌ای و عادی شورای امنیت درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام، هجدهمین گزارش «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل را قرائت کرد که در این گزارش آمده است: آمریکا همچنین معافیت‌ها را در رابطه با تجارت نفت جمهوری اسلامی ایران تمدید نکرده است.

دبیر کل سازمان ملل متحد در هجدهمین گزارش خود در دو صفحه آورده است:

از زمان آخرین گزارش من، تحولات منطقه‌ای پیرامون برجام بدتر شده است که بر نیاز حیاتی به راه حل صلح آمیز برای موضوع هسته‌ای ایران تاکید می‌کند. آمریکا نه به این طرح بازگشته است، نه تحریم‌های یک جانبه اعمال شده پس از خروج از برجام در ۸ مه ۲۰۱۸ را لغو یا تعلیق کرده است.

آمریکا همچنین معافیت‌ها را در رابطه با تجارت نفت جمهوری اسلامی ایران تمدید نکرده است. ایران از ماه مه ۲۰۱۹ پس از خروج آمریکا از برجام، هیچ یک از گام‌هایی را که بر خلاف تعهدات مرتبط هسته‌ای خود برداشته است، معکوس نکرده (بازنگردانده) است. در حالی که وارد آخرین سال اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) می‌شویم، از اعضای (شرکت کنندگان) برجام و آمریکا می‎خواهم که به راه حل دیپلماتیک برای احیای اهداف برنامه متعهد باقی بمانند و از آن‌ها می‌خواهم که چندجانبه گرایی و دیپلماسی را در اولویت قرار دهند، همان اصولی که به آن‌ها اجازه داد تا این توافق را در سال ۲۰۱۵ ایجاد کنند و مسیر‌هایی برای صلح و امنیت پایدار بدست آورند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش خود تاکید کرد که فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی مربوط به برجام «به‌طور جدی تحت تأثیر توقف اجرای تعهدات هسته‌ای ایران» قرار گرفته است. آژانس تداوم آگاهی و اطلاعات در بسیاری از جنبه‌های برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را از دست داده است.

علاوه بر این، آژانس خاطرنشان کرد که از فوریه ۲۰۲۱ تاکنون قادر به راستی آزمایی کل ذخایر اورانیوم غنی شده در جمهوری اسلامی ایران نیست، اما تخمین زده است که تا ۲۶ اکتبر ۲۰۲۴، کل ذخایر اورانیوم غنی شده ۶۶۰۴.۴ کیلوگرم (بیشتر از حد ۲۰۲.۸ کیلوگرم تعیین شده در برجام)، شامل ۸۶۶.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد از نوع U-۲۳۵ و ۱۸۴.۳ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۶۰ درصد از نوع U-۲۳۵ می‌باشد.

آژانس علاوه بر این، در مورد نشست‌های سطح بالای خود با جمهوری اسلامی ایران در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴ گزارش داد، که طی آن احتمال عدم گسترش بیشتر ذخایر اورانیوم غنی‌شده U-۲۳۵ با خلوص ۶۰ درصد توسط جمهوری اسلامی ایران مطرح شد.

با این حال، این گفتگو‌ها مستلزم رایزنی‌های مستمر برای ایجاد اقدامات راستی‌آزمایی فنی مورد نیاز آژانس برای تأیید اجرای چنین ترتیبی است.

در نامه‌ای به تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴ خطاب به من (S/۲۰۲۴/۸۶۲)، نمایندگان دائم فرانسه، آلمان و انگلیس و ایرلند شمالی نگرانی‌های خود را در مورد سطح غنی سازی اورانیوم و ذخایر آن در جمهوری اسلامی ایران ابراز نگرانی کردند. این کشور‌ها با اشاره به اینکه «ذخایر کلی اورانیوم غنی شده اکنون بیش از ۳۲ برابر از حد مجاز در برجام است»، اعلام کردند که این امر پایبندی ایران به برجام را محدود کند.

آن‌ها همچنین تاکید کردند که ظرفیت سانتریفیوژ نصب شده جمهوری اسلامی ایران نیز "به میزان قابل توجهی از محدودیت‌های تعیین شده در برجام فراتر رفته" و ایران همچنان در "عدم پایبندی مداوم و تقریباً کامل" به تعهدات خود در این برنامه ادامه می‌دهد. علی‌رغم این نگرانی‌ها، آن‌ها بر تعهد کشور‌های خود به راه‌حل دیپلماتیک برای موضوع هسته‌ای ایران، به ویژه با توجه به انقضای قریب الوقوع قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) در ماه اکتبر ۲۰۲۵، تاکید کردند.

نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۲۴ خطاب به دبیرکل سازمان ملل (S/۲۰۲۴/۸۷۴)، مجدداً تأکید کرد که اقدامات کشورش برای کاهش تعهدات هسته‌ای «اصلاح‌کننده و کاملاً منطبق بر حقوق مشروع» ایران بوده است و «پاسخی مستقیم و مشروع» به خروج آمریکا از این طرح بود.

وی همچنین اظهار داشت که "سه کشور اروپایی مکرراً و به طور فاحشی به تعهدات خود طبق بند ۲۰ پیوست V برنامه جامع اقدام مشترک عمل نکرده است. "

وی افزود: کشور‌های اروپایی اخیراً با تمدید یا اعمال تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران، مجدداً به تعهدات خود در زمینه لغو تحریم‌های مربوط به روز انتقال عمل نکردند. با این وجود، نماینده دائم ایران بر "تعهد قاطع" کشورش به دیپلماسی تاکید کرد.

نماینده دائم روسیه در نامه‌ای به تاریخ ۳ دسامبر ۲۰۲۴ خطاب به رئیس شورای امنیت و من (S/۲۰۲۴/۸۷۸)، از نامه فوق الذکر نمایندگان دائم فرانسه، آلمان، انگلیس و آمریکا ابراز تاسف کرد و از آن به عنوان "تلاش دیگری برای گمراه کردن شورای امنیت" یاد کرد.

به نظر وی، این نامه «بی‌توجهی آشکار به ریشه‌های وضعیت کنونی ناشی از خروج آمریکا از برجام» را نشان می‌دهد و تلاش می‌کند مسئولیت چالش‌های موجود در اجرای برجام را به عهده جمهوری اسلامی ایران بگذارد.

وی تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران به‌طور کامل با آژانس هسته‌ای همکاری می‌کند و دقیق‌ترین کشور عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. وی با تاکید مجدد بر تعهد قاطع روسیه به طرح و اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵)، از کشور‌های عضو خواست تا بر پیشرفت سازنده برای جلوگیری از تشدید بیشتر تنش در خاورمیانه تمرکز کنند.