عيد نوروز در جمهوري آذربايجان
آفتاب‌‌نیوز : 
عيد نوروز، ويژگي هاي فرهنگ هاي قبل و بعد از اسلام را در خود حفظ نموده است. عيدي است كه هم ماهيت ملي بين المللي وتاريخي جغرافيايي دارد و هم ماهيت ديني،
عيد نوروز به عنوان عيد رسمي و ملي جمهوري آذربايجان در بين مردم از ارزش خاصي برخوردار است. عيد نوروز كه فرهنگ ها و باورهاي باستاني مردم آذربايجان و ارزش هاي اسلامي را در خود جمع نموده است در زمان شوروي سابق ممنوع بود اما مردم در چارچوب محيط خانواده و محل زندگي توانستند اين عيد را زنده نگه دارند.
اتحاد جماهير شوروي يك امپراطوري بود. بيش از يك صد قوم و ملت كه به اجبار متحد شده بودند و به عنوان مردم شوروي معرفي مي شدند. در آن زمان به مردم شوروي اتحاد تاريخي و جديد بشريت مي گفتند. اما در حقيقت ملتي به نام ملت شوروي وجود نداشت.
شوروي يعني اجتماع چند نفر براي شور و اين در حقيقت ملتي سياستي براي آسيميلاسيون ( استحاله ) بود. براي اينكه اعتماد مردم را كسب كنند مقداري آزادي زبان داده بودند. اگر چه تحصيلات و فرهنگ ملي آزادانه رشدمي يافت اما نقش اصلي را فرهنگ سوسياليزم بازي مي كرد. فرهنگ مردم شوروي به ظاهر رنگ ملي داشت اما محتواي آن سوسياليستي بود. دولت شوروي در زمينه زبان و فرهنگ ملي به خاطر التفاتي كه به زعم خود نشان داده بود سعي داشت تا تاريخ و فرهنگ هزار ساله، آداب و رسوم و اعتقادات ديني مردم را به صورت حساب شده از ميان بردارد. در آن زمان همه آداب و رسوم تاريخي و اعياد از جمله عيد نوروز به عنوان ميراث مضر گذشتگان تبليغ و اعياد جديد و ساختگي شوروي جايگزين آنها مي شد.
اول ژانويه نخستين روز سال ميلادي به عنوان عمومي مردم برگزار مي شد و عيد ملي – اسلامي نوروز به عنوان باقيمانده دين و ارتجاع معرفي مي گشت.
دولت شوروي براي روسي گرداني اقوام غير روس سياست تبليغ بي ديني را دنبال مي كرد. اين سياست تنها بر عليه دين اسلام بود. مثلا" زماني كه حزب كمونيست ارگان عالي دولت شوروي براي برپايي جشن هزارمين سالگرد قبول دين مسيحيت قانوني به تصويب مي رساند، همزمان درباره ماهيت ارتجاعي دين اسلام نيز قانوني به تصويب مي رسد.
ايدئولوگ هاي دولت شوروي خوب مي دانستند كه خودداري از دين، فراموش كردن آداب و رسوم، قبول نمودن زبان روسي به عنوان زبان مادري باعث به وجود آمدن شخصيتي مناسب با سياست هاي شوروي مي شد.
عليرغم اين سياست ها مردم آذربايجان در عمق ضمير خود آداب و رسوم و باورها و اعتقادات ديني خود را حفظ مي نمودند. روشنفران، شعرا و نويسندگان آذربايجان پس از مرگ استالين خونخوار تلاش نمودند تا يكبار ديگر عيد نوروز را احيا كنند. براي اولين بار در سال 1967 بود كه شيخعلي قربانف دانشمند و نويسنده ميهن دوست آذربايجان سعي نمود تا عيد نوروز به صورت كاملا" آشكار از طرف مردم برگزار شود ولي او و برخي از گروهها مورد تعقيب دولت شوروي قرار گرفته و از كار بركنار شدند و از آن به بعد نيز به برگزاري عيد نوروز اجازه داده نشد.
عليرغم ممنوعيت هاي موجود به مناسبت عيد نوروز تغمه و داستانسرايي مي شد . به بچه هايي كه در اين ايام به دنيا مي آمدند اكثرا" اسامي مانند نوروز و بايرام مي گذاشتند . مردم نوروز را و نوروز مردم را زنده نگاه داشته بود. نوروز موجوديت ملي مردم را نشان مي داد و با اعياد بيگانه شوروي تفاوت هاي اساسي داشت.
پس از استقلال جمهوري اذربايجان در 18 اكتبر 1991 عيد نوروز از خانه ها به محله ها و سپس به ميادين شهر ها گسترش يافت و تبديل به يك آيين و مراسم رسمي شد. اينك بر اساس رسوم بعد از پايام چله كوچك، مردم خود را براي استقبال از عيد نوروز آماده مي كنند. براي اعضاي خانه لباس نو و براي بستگاني كه قرار است به ديدارشان رفته شود و همچنين براي دختران و پسران تازه ازدواج كرده هديه هايي خريداري مي شود. خانم ها دختران و عروسان به خانه تكاني مي پردازند. همه سعي دارند تا با خانه اي تميز، لباس هاي جديد و با روحيه اي شاداب وارد سال نو شوند. مردم بدون آنكه در جريان سال هاي شمسي قرار بگيرند عيد نوروز را اول سال مي دانند. نوروز بهار آرزوهاست. سالي است كه با زنده شدن دوباره طبيعت نور اميد و خوشبيني را در قلب انسان ها روشن مي سازد. نوروز براي اميدها آرزوها نقطه آغازين است.
سمنو كه از دو – سه هفته قبل از عيد آماده مي شود، در عين حالي كه سمبول بيداري طبيعت، بركت، گندم و نان مي باشد،نشانه جوانه زدن اميدهاي انسان و وابستگي بشر به طبيعت نيز هست .
سمنو با گندم، جو، عدس و بعضي ديگر از حبوبات تقدس مي يابد ، نغمه ها سروده مي شود و آرزوها به آن گفته مي شود وترانه هايي مثل ، سمني ساخلامني، هر ايل گويرده رم سني، سمنو منو نگهدار، هر سال تو رو سبز مي كنم خوانده مي شود. در سفره عيد سمنو كه در ميان شمع ها قرار مي گيرد دل ها را نوازش مي كند.
در آذربايجان براي سفره عيد تداركات به خصوصي وجود دارد. خانواده هايي كه بندرت برنج مي خورند براي سفره عيد حتما" پلو تهيه مي كنند. در برخي از شهرها و روستاها همانند ايران سفره هفت سين مي چينند.
مراسم عيد در آذربايجان از روز سه شنبه ( چهارشنبه سوري ) آغاز مي شود. در اين روز مردم در حياط خانه ها يا در محله ها، آتش روشن مي كنند يا تفنگ ها و با گلوله هاي مخصوص به تيراندازي مي پردازند. و همه جا را روشن مي سازند وهر كس به اندازه توانايي اش از روي آتش مي پرد و مي گويد: همه دردها و رنج هايم بر روي آتش ريخته شود.
بچه ها مراسم عيد نوروز را با شوق بيشتري برگزار مي كنند آنها نوروز را تبديل به يك عيد كودكانه مي كنند. آنها با تخم مرغ هاي رنگ كرده با هم مسابقه مي دهند و به ترتيب از روي آتش مي پرند. در بعضي از روستاها بازي هاي مخصوص عيد به صورت ايلي و دسته جمعي برگزار مي شود و بازيهايي مانند كوسا، گود و به صورت تئاتر به نمايش در مي ايد و از جنگ بين خروس ها و يا سنگ ها هم به حالت تفريحي استفاده مي شود.
در چهارشنبه سوري پس از خاموش شدن آتش ها بر سر سفره عيد مي نشيند و سپس مراسمي مانند پاييدن در، از در و ديوار كيسه و كلاه انداختن و ... به اجرا در مي آيد. دختران جوان در را مي پايند و اولين جمله هايي را كه مي شنوند تفسير مي كنند. در عين حال فال انگشتر، حنابستن، پوشيدن لباس پسر از طرف دختران و رفتن به خانه همسايه از صحنه هاي ديدني اين مراسم است.
از صبح روز چهارشنبه به كنار چشمه هاي و رودخانه مي روند، از روي آنها مي پرند ، آب چشمه به منزل مي آورند و حتي حيواناتشان را در آب چشمه سيراب مي كنند كه اين مراسم در بعضي از روستاها واجب و ضروري شمرده شده و از آن به عنوان خير و بركت ياد مي كنند.
در عيدنوروز ديدار بزرگان خانواده و خويشان وبستگان زيارت قبور و ديدار خانواده هاي داغدار از جمله مراسمي است كه اهميت فراواني به آن داده مي شود.
از ديگر خصوصيات بارز عيد نوروز آن است كه مردم از آن به عنوان عيد صلح و دوستي و وحدت و يكپارچگي ياد مي كنند و طبق آيين هاي باستاني،آنهايي كه قهر هستند آشتي مي كنند و قهر و كينه از ميان برداشته مي شود. مراسم عيد نوروز كه از چهارشنبه سوري آغاز مي شود تا 21 مارس ادامه دارد. در آذربايجان بر خلاف ايران مراسم سيزده بدر برگزار نمي شود. تنها روز 21 مارس تعطيل است اما حال و هواي نوروز هنوز ادامه دارد.
عيد نوروز كه احترام به آتش، اب و سر سبزي را در خود حفظ نموده است يادگار زردشت بزرگ با سه اصل مهم گفتار نيك، پندار نيك و كردار نيك است.
عيد نوروز، ويژگي هاي فرهنگ هاي قبل و بعد از اسلام را در خود حفظ نموده است. عيدي است كه هم ماهيت ملي بين المللي وتاريخي جغرافيايي دارد و هم ماهيت ديني، عيد نوروز به عنوان عيد رسمي و ملي جمهوري آذربايجان در بين مردم از ارزش خاصي برخوردار است. عيد نوروز كه فرهنگ ها و باورهاي باستاني مردم آذربايجان و ارزش هاي اسلامي را در خود جمع نموده است در زمان شوروي سابق ممنوع بود اما مردم در چارچوب محيط خانواده و محل زندگي توانستند اين عيد را زنده نگه دارند.
اتحاد جماهير شوروي يك امپراطوري بود. بيش از يك صد قوم و ملت كه به اجبار متحد شده بودند و به عنوان مردم شوروي معرفي مي شدند. در آن زمان به مردم شوروي اتحاد تاريخي و جديد بشريت مي گفتند. اما در حقيقت ملتي به نام ملت شوروي وجود نداشت.
شوروي يعني اجتماع چند نفر براي شور و اين در حقيقت ملتي سياستي براي آسيميلاسيون ( استحاله ) بود. براي اينكه اعتماد مردم را كسب كنند مقداري آزادي زبان داده بودند. اگر چه تحصيلات و فرهنگ ملي آزادانه رشدمي يافت اما نقش اصلي را فرهنگ سوسياليزم بازي مي كرد. فرهنگ مردم شوروي به ظاهر رنگ ملي داشت اما محتواي آن سوسياليستي بود. دولت شوروي در زمينه زبان و فرهنگ ملي به خاطر التفاتي كه به زعم خود نشان داده بود سعي داشت تا تاريخ و فرهنگ هزار ساله، آداب و رسوم و اعتقادات ديني مردم را به صورت حساب شده از ميان بردارد. در آن زمان همه آداب و رسوم تاريخي و اعياد از جمله عيد نوروز به عنوان ميراث مضر گذشتگان تبليغ و اعياد جديد و ساختگي شوروي جايگزين آنها مي شد.
اول ژانويه نخستين روز سال ميلادي به عنوان عمومي مردم برگزار مي شد و عيد ملي – اسلامي نوروز به عنوان باقيمانده دين و ارتجاع معرفي مي گشت.
دولت شوروي براي روسي گرداني اقوام غير روس سياست تبليغ بي ديني را دنبال مي كرد. اين سياست تنها بر عليه دين اسلام بود. مثلا" زماني كه حزب كمونيست ارگان عالي دولت شوروي براي برپايي جشن هزارمين سالگرد قبول دين مسيحيت قانوني به تصويب مي رساند، همزمان درباره ماهيت ارتجاعي دين اسلام نيز قانوني به تصويب مي رسد.
ايدئولوگ هاي دولت شوروي خوب مي دانستند كه خودداري از دين، فراموش كردن آداب و رسوم، قبول نمودن زبان روسي به عنوان زبان مادري باعث به وجود آمدن شخصيتي مناسب با سياست هاي شوروي مي شد.
عليرغم اين سياست ها مردم آذربايجان در عمق ضمير خود آداب و رسوم و باورها و اعتقادات ديني خود را حفظ مي نمودند. روشنفران، شعرا و نويسندگان آذربايجان پس از مرگ استالين خونخوار تلاش نمودند تا يكبار ديگر عيد نوروز را احيا كنند. براي اولين بار در سال 1967 بود كه شيخعلي قربانف دانشمند و نويسنده ميهن دوست آذربايجان سعي نمود تا عيد نوروز به صورت كاملا" آشكار از طرف مردم برگزار شود ولي او و برخي از گروهها مورد تعقيب دولت شوروي قرار گرفته و از كار بركنار شدند و از آن به بعد نيز به برگزاري عيد نوروز اجازه داده نشد.
عليرغم ممنوعيت هاي موجود به مناسبت عيد نوروز تغمه و داستانسرايي مي شد . به بچه هايي كه در اين ايام به دنيا مي آمدند اكثرا" اسامي مانند نوروز و بايرام مي گذاشتند . مردم نوروز را و نوروز مردم را زنده نگاه داشته بود. نوروز موجوديت ملي مردم را نشان مي داد و با اعياد بيگانه شوروي تفاوت هاي اساسي داشت.
پس از استقلال جمهوري اذربايجان در 18 اكتبر 1991 عيد نوروز از خانه ها به محله ها و سپس به ميادين شهر ها گسترش يافت و تبديل به يك آيين و مراسم رسمي شد. اينك بر اساس رسوم بعد از پايام چله كوچك، مردم خود را براي استقبال از عيد نوروز آماده مي كنند. براي اعضاي خانه لباس نو و براي بستگاني كه قرار است به ديدارشان رفته شود و همچنين براي دختران و پسران تازه ازدواج كرده هديه هايي خريداري مي شود. خانم ها دختران و عروسان به خانه تكاني مي پردازند. همه سعي دارند تا با خانه اي تميز، لباس هاي جديد و با روحيه اي شاداب وارد سال نو شوند. مردم بدون آنكه در جريان سال هاي شمسي قرار بگيرند عيد نوروز را اول سال مي دانند. نوروز بهار آرزوهاست. سالي است كه با زنده شدن دوباره طبيعت نور اميد و خوشبيني را در قلب انسان ها روشن مي سازد. نوروز براي اميدها آرزوها نقطه آغازين است.
سمنو كه از دو – سه هفته قبل از عيد آماده مي شود، در عين حالي كه سمبول بيداري طبيعت، بركت، گندم و نان مي باشد،نشانه جوانه زدن اميدهاي انسان و وابستگي بشر به طبيعت نيز هست .
سمنو با گندم، جو، عدس و بعضي ديگر از حبوبات تقدس مي يابد ، نغمه ها سروده مي شود و آرزوها به آن گفته مي شود وترانه هايي مثل ، سمني ساخلامني، هر ايل گويرده رم سني، سمنو منو نگهدار، هر سال تو رو سبز مي كنم خوانده مي شود. در سفره عيد سمنو كه در ميان شمع ها قرار مي گيرد دل ها را نوازش مي كند.
در آذربايجان براي سفره عيد تداركات به خصوصي وجود دارد. خانواده هايي كه بندرت برنج مي خورند براي سفره عيد حتما" پلو تهيه مي كنند. در برخي از شهرها و روستاها همانند ايران سفره هفت سين مي چينند.
مراسم عيد در آذربايجان از روز سه شنبه ( چهارشنبه سوري ) آغاز مي شود. در اين روز مردم در حياط خانه ها يا در محله ها، آتش روشن مي كنند يا تفنگ ها و با گلوله هاي مخصوص به تيراندازي مي پردازند. و همه جا را روشن مي سازند وهر كس به اندازه توانايي اش از روي آتش مي پرد و مي گويد: همه دردها و رنج هايم بر روي آتش ريخته شود.
بچه ها مراسم عيد نوروز را با شوق بيشتري برگزار مي كنند آنها نوروز را تبديل به يك عيد كودكانه مي كنند. آنها با تخم مرغ هاي رنگ كرده با هم مسابقه مي دهند و به ترتيب از روي آتش مي پرند. در بعضي از روستاها بازي هاي مخصوص عيد به صورت ايلي و دسته جمعي برگزار مي شود و بازيهايي مانند كوسا، گود و به صورت تئاتر به نمايش در مي ايد و از جنگ بين خروس ها و يا سنگ ها هم به حالت تفريحي استفاده مي شود.
در چهارشنبه سوري پس از خاموش شدن آتش ها بر سر سفره عيد مي نشيند و سپس مراسمي مانند پاييدن در، از در و ديوار كيسه و كلاه انداختن و ... به اجرا در مي آيد. دختران جوان در را مي پايند و اولين جمله هايي را كه مي شنوند تفسير مي كنند. در عين حال فال انگشتر، حنابستن، پوشيدن لباس پسر از طرف دختران و رفتن به خانه همسايه از صحنه هاي ديدني اين مراسم است.
از صبح روز چهارشنبه به كنار چشمه هاي و رودخانه مي روند، از روي آنها مي پرند ، آب چشمه به منزل مي آورند و حتي حيواناتشان را در آب چشمه سيراب مي كنند كه اين مراسم در بعضي از روستاها واجب و ضروري شمرده شده و از آن به عنوان خير و بركت ياد مي كنند.
در عيدنوروز ديدار بزرگان خانواده و خويشان وبستگان زيارت قبور و ديدار خانواده هاي داغدار از جمله مراسمي است كه اهميت فراواني به آن داده مي شود.
از ديگر خصوصيات بارز عيد نوروز آن است كه مردم از آن به عنوان عيد صلح و دوستي و وحدت و يكپارچگي ياد مي كنند و طبق آيين هاي باستاني،آنهايي كه قهر هستند آشتي مي كنند و قهر و كينه از ميان برداشته مي شود. مراسم عيد نوروز كه از چهارشنبه سوري آغاز مي شود تا 21 مارس ادامه دارد. در آذربايجان بر خلاف ايران مراسم سيزده بدر برگزار نمي شود. تنها روز 21 مارس تعطيل است اما حال و هواي نوروز هنوز ادامه دارد.
عيد نوروز كه احترام به آتش، اب و سر سبزي را در خود حفظ نموده است يادگار زردشت بزرگ با سه اصل مهم گفتار نيك، پندار نيك و كردار نيك است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید