نه به یک فاجعه؛ ماجرای «پاداسكای» که ممکن بود «منجر به سقوط یک هواپیمای دیگر» شود چيست؟

محمدجواد آذري جهرمي و علي‌اكبر رائفي‌پور، دو چهره معروف شبكه‌هاي اجتماعي‌اند كه هردو اگرچه مخالفاني دارند اما حاميان پر و پا قرصي هم دارند. يكي در قامت جوان‌ترين وزير جمهوري اسلامي ايران به سكان‌داري وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات مشغول است و ديگري به‌رغم جواني، از چهره‌هاي رسانه‌اي اصولگرايان محسوب مي‌شود؛ چهره‌اي كه البته خود را بيشتر «انقلابي» مي‌داند تا «اصولگرا» و بارها و بارها فعالان منتهي‌اليه راست و چپ سياست ايران را به «قبيله‌گرايي» متهم كرده و مي‌كوشد از هر 10 زخم‌زبانش به اصلاح‌طلبان و فعالان اين عرصه، يكي هم به اصولگرايان بزند.

اما از روز گذشته تاكنون ميان حاميان رائفي‌پور و آذري جهرمي جدال لفظي در توييتر شكل گرفته است؛ جدالي كه رائفي‌پور، شخصا به آن ورود كرده ولي آذري جهرمي ترجيح داده موضوع را ازطريق مجاري قانوني پيگيري كند. حالا كه قرار بر پيگيري قانوني مساله است روابط عمومي به نمايندگي از وزير و وزارتخانه مربوطه پاي در ميدان گذاشته است.

از همين‌رو روز گذشته سيدجمال هاديان، رييس مركز روابط عمومي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات خبر از شكايت اين وزارتخانه از رائفي‌پور داده است. شكايتي كه درصورت پيگيري چه از سوي وزارت ارتباطات و چه از سوي قوه قضاييه و به شرط عدم حل و فصل مساله در گفت‌وگوها و رايزني‌هاي پيش از محكمه، بعيد نيست فتح بابي باشد براي جلوگيري از ارسالِ پارازيت و حتي پيگرد قانوني مراكز يا افراد ارسال‌كننده آن؛ البته مشروط بر آنكه در دولت دوازدهم عزمي جزم براي پيگيري وجود داشته باشد و دولت علي‌رغم مشكلات ريز و درشتي كه گريبانش را گرفته مجال ورود به اين قضيه را پيدا كند.

جنجال «پاداسكاي»

موضوع از توييتِ طنز يك كاربر اصولگرا كه باتوجه به توييت‌هايش به صراحت مي‌توان او را از حاميان سفت و سخت رائفي‌پور دانست، شروع شد. اين كاربر چندي پيش در توييتي تصاوير رائفي‌پور و آذري جهرمي را كنار هم قرار داد و با يادآوري اظهارات وزير ارتباطات مبني بر «احتمال صدور مجوز براي پهپاد پستي» يا همان «سجاد» كه توييتري‌ها از آن به عنوان سورپرايز نه چندان جذابِ آذري جهرمي ياد مي‌كنند، به طنز، از دستور رائفي‌پور براي استقرار سامانه‌هاي «پاداسكاي» براي «مقابله با ريزپرنده‌ها در سراسر كشور» خبر داد.

طنز اين كاربر كه مطابق انتظار با واكنش مثبت طيف همفكرانش مواجه شد، سبب شد تا رائفي‌پور شخصا وارد ميدان شود و اتهامي جديد را به وزارت ارتباطات نسبت دهد. اين فعال سياسي، فرهنگي، اجتماعي با استفاده از شكلك خنده بدون بردن نام وزير ارتباطات او را مخاطب قرار داد و نوشت: «شما توييتري‌ها يه شوخي مي‌كنيد، آقاي وزير جدي مي‌گيرند؛ اونوقت هزينه‌شو ما بايد بديم!»

رائفي‌پور البته از «هزينه»هايي كه متحمل شده چيزي نگفت ولي اين را اضافه كرد كه: «باورتون مي‌شه بعد از رونمايي سامانه پاداسكاي و شوخي آخر كليپ، برخي آقايون به‌شدت ناراحت شدند و به حراست‌هاي ادارات گفتند سامانه ما رو نخرن! از فرداش رسانه‌هاي پوششي‌شون هم شروع كردن به حمله به ما!»

اشاره رائفي‌پور به كليپ و شوخي آخر آن، مربوط به حدود 3 ماه پيش است. نهم دي‌ماه سال گذشته بود رسانه‌هاي نزديك به جريان اصولگرا خبر از «سورپرايز» رائفي‌پور دادند. سورپرايزي كه رائفي‌پور خود زودتر از همه و طي كليپي در توييترش از آن رونمايي كرد. او در اين توييت نوشت: «با تلاش فرزندان مهدوي و انقلابي اين مرز و بوم در موسسه مصاف ايرانيان، چهارمين دستگاه از سامانه بومي شناسايي و اخلالگر ريزپرنده‌ها به‌نام پاداسكاي در اختيار سازمان سفارش‌دهنده قرار گرفت.» او در آن توييت نامي از سفارش‌دهنده به ميان نياورد ولي در كليپ 2 دقيقه و 12 ثانيه‌اي كه منتشر كرد، گفته بود كه اين سامانه به «سفارش يكي از وزارتخانه‌ها» ساخته شده است.

«پاداسكاي» چيست؟

«سامانه بومي شناسايي و اخلالگر ريزپرنده‌ها» يا «پاداسكاي» بنابه اظهارات رائفي‌پور، ازجمله سامانه‌هاي ساخته شده توسط موسسه «مصاف» براي حفظ «بعد سوم امنيت» يعني آسمان است. از چيستي و نحوه كارآيي اين سامانه اطلاعات زيادي در دست نيست ولي آنچه عيان است، كاركرد اين سامانه براي مقابله با «ريزپرنده‌ها» يا پهپادهاي كوچك است. همان‌طور كه مي‌دانيد شكار و البته شناسايي اين پهپادهاي كوچك باتوجه به پرواز در ارتفاع كم و استفاده در مراكز شهري در قياس با پهپادهاي بزرگ‌تر، دشواري‌هاي خاص خود را دارد؛ به‌طوري كه عمده كشورها تلاش مي‌كنند با استفاده از ترفندهايي غير از انفجار و انهدام كه ممكن است در فضاهاي شهري با رعب و وحشت ساكنان همراه باشدبه شكار و انهدام اين ريزپرنده‌ها بپردازند.

نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي براساس آخرين اخبار منتشر شده، با استفاده از روش‌هايي چون اخلال الكترونيكي و پرتاب تور، مي‌كوشد در مقابل تهديدهاي اين ريزپرنده‌ها ايستادگي كند و در اين مسير از اخلال در GPS يا مسيرياب اين پهپادهاي كوچك نيز بهره مي‌برد. در جريان برگزاري رزمايش محمد رسول‌الله (ص) نيروي زميني ارتش، نخستين سلاح اخلال‌گر الكترونيك براي مقابله با پهپادها و ريزپرنده‌ها به نمايش درآمد. اين اخلال‌گر با برد ۳ كيلومتر و فعاليت در باند S، در بازه فركانسي ۲.۳ تا ۲.۵ گيگاهرتز و توان تشعشع معادل ۳۰ وات، توانايي مقابله با ريزپرنده‌ها و به زمين نشاندن آنها را دارد. بدين‌ترتيب به نظر مي‌رسد شباهت سامانه طراحي شده توسط موسسه «مصاف» با آنچه توسط «نزاجا» طراحي شده، تلاش براي برخورد «بي‌صدا» با ريزپرنده‌هاست اما آنچه سامانه رائفي‌پور را متمايز كرده، اخلال در مسيرياب است؛ اخلالي كه حالا و براساس اظهارات روابط عمومي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، نه فقط شامل ريزپرنده‌ها، بلكه هواپيماهاي غول‌پيكر مسافربري نيز شده است. هاديان در اظهاراتي كه انصاف‌نيوز آن را منتشر كرد، با «خطرناك» خواندن سامانه پاداسكاي و اخلال در مسيرياب‌ها، تاكيد كرد كه «در چندماه اخير نزديك بود پارازيت GPS يك فاجعه ايجاد كند و منجر به سقوط يك هواپيما در يكي از فرودگاه‌ها شود. وزارت ارتباطات حسب وظيفه قانوني از عامل پارازيت كه نمي‌دانيم چه كسي بوده است به دادگاه شكايت كرديم و خواستيم شناسايي شود و گزارشش را به شوراي عالي امنيت ملي هم داديم. اينكه ايشان بنابه اظهارات خودشان عامل اين پارازيت خطرناك و حادثه‌ساز باشند و هنوز با او برخورد نشده، جاي تعجب دارد؛ چراكه برخوردي به مراتب قاطع‌تر از ادعاي ايشان مبني بر ابلاغ به حراست‌ها براي عدم خريد سامانه مذكور را مي‌طلبد.»

GPS كدام هواپيما مختل شد؟!

واقعيت آن است كه هيچ خبري در هيچ‌كدام از رسانه‌ها درباره هواپيماي مدنظر هاديان منتشر نشده اما واكنش رائفي‌پور، قابل تامل است. اين كنشگر اصولگرا ازطريق حساب كاربري خود در توييتر نوشته كه «ببينيد چگونه روابط عمومي آذري‌جهرمي آسمان را به ريسمان بافته تا خبر چند ماه گذشته اختلال GPS يك هواپيما را به ما ربط دهد و چگونه رسانه‌هاي‌شان براي نشر اكاذيب سر خط شده‌اند. نخير جناب! آنچه بافته‌ايد هيچ ارتباطي به سامانه ما ندارد و كاملا مشخص است اطلاعي از نحوه و نتايج عملكرد پاداسكاي نداريد. بيش از ۵۰ تست صورت گرفته سامانه پاداسكاي در حضور و با درخواست مسوولان و مجموعه‌هاي امنيتي كشور بوده و بحمدالله هيچ خطايي نداشته است.»
استفاده هاديان و رائفي‌پور از كليدواژه «چندماه گذشته» براي اخلال در سيستم GPS به عنوان تنها سرنخ كشف اين معما، آنقدر حائز اهميت بود كه ارزش پيگيري داشته باشد. دقيقا چندماه قبل بود اخلالي در سيستم GPS در ايران رخ داد كه در نتيجه آن كار ارايه‌دهندگان سرويس‌هاي TD-LTE كه يكي از استاندارد‌هاي مخابراتي سيار است، با اخلال‌هاي بسيار جدي مواجه شد. دهم تيرماه سال گذشته حسين فلاح جوشقاني، رييس سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي ايران در اظهاراتي كه ايرنا آن را منتشر كرد، صراحتا اخلال‌هاي صورت گرفته را «عمدي» ناميد و تاكيد كرد: «علاوه بر ايجاد خطر براي امنيت هواپيماها موجب نارضايتي شديد كاربران و كسب‌وكارهاي اينترنتي نيز مي‌شود.» اين مقام مسوول ايران هيچ اشاره‌اي به بروز سانحه براي هواپيمايي خاص در آن زمان نكرد ولي اشاره‌اش به ايجاد خطر براي هواپيماها، امريست قابل‌توجه. نكته ديگر كه بايد به آن توجه داشت، آن است كه جوشقاني در آن زمان اظهاراتي مشابه به هاديان داشت و تاكيد كرد كه «مراجع امنيتي ازجمله شوراي عالي امنيت ملي» اخلال در GPS‌ها را «غيرقانوني» خوانده و «دستور توقف» آن را صادر كرده اما «اختلال‌ها متوقف نشده است.» او آن زمان درباره عامل اين اختلال‌ها توضيحي نداده اما گفته بود كه سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي كه زيرمجموعه وزارت ارتباطات است، «اين موضوع را به مراجع قضايي منعكس كرده است»؛ عاملي كه حالا و براساس اظهارات هاديان، علي‌اكبر رائفي‌پور و سامانه‌اش محسوب مي‌شود.

پاداسكاي كجاست؟

صراحتا بايد اعلام كرد كه محل استقرار سامانه پاداسكاي مشخص نيست ولي نكته قابل‌توجه آن است كه شخص رائفي‌پور در كليپ رونمايي از اين سامانه، برد آن را تا شعاع «2 يا 3 كيلومتر» عنوان و تاكيد مي‌كند كه اين سامانه در اين شعاع «آشكارسازي» انجام داده و «جمينگ» انجام مي‌دهد. اين فعال اصولگرا درباره شيوه كاركرد «جمينگ» اين سامانه گفته كه «اين سيستم جمينگ، سيستم ناوبري و GPS را از كار انداخته و كانال‌هاي ارتباطي (پهپاد) را با هدايتگرش» قطع مي‌كند.