چالش آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه از نگاه آسوشیتدپرس
به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، آمریکا پس از شکستی پر سر و صدا در شورای امنیت سازمان ملل تصمیم دارد با یک تدبیر دیپلماتیک نادر از سازمان ملل بخواهد تحریم‌ها را علیه ایران دوباره اعمال کند. این اقدامی است که احتمالا به انزوای بیشتر دولت ترامپ منجر خواهد شد و ممکن است یک بحران مقبولیت نیز برای سازمان ملل ایجاد کند.
تحریم‌ها پس از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ لغو شدند اما دولت آمریکا در پی رد شدن پیشنهادش برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران که شانس کمی نیز برای پذیرفته شدن داشت، به یک خط حمله دیپلماتیک جدید روی آورده است.
مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا قرار است روز پنجشنبه به نیویورک برود تا شورای امنیت سازمان ملل را در جریان بگذارد که در حال فعال کردن مکانیسم بازگردانی تحریم ها است که در قطعنامه پشتیبان توافق هسته‌ای موجود می باشد. این مکانیسم به اعضای برجام اجازه می دهد بازگردانی تمام تحریم‌های سازمان ملل را در روندی پیچیده مطالبه کنند که نمی‌توان با وتو مانع آن شد.
وزارت امور خارجه آمریکا قرار است برنامه سفر پمپئو را روز چهارشنبه اعلام کند اما او و دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا قصدشان برای استفاده کردن از مکانیسم ماشه را مخفی نکرده‌اند، به ویژه آنکه اقدام‌شان برای تمدید تحریم تسلیحاتی روز جمعه با شکستی شرم آور مواجه شد.
آمریکا که در پی عدم برخورداری حمایت حداکثری از پیش‌نویس قطعنامه‌ای که برای تمدید تحریم تسلیحاتی ارائه داده بود، اکنون میان ۱۵ عضو شورای امنیت منزوی شده است، این استدلال را مطرح می‌کند که به عنوان یکی از اعضای اولیه توافق هسته‌ای از حق مطالبه بازگردانی تحریم‌ها برخوردار است. کشورهای دیگر که هنوز از توافق هسته‌ای حمایت می‌کنند، بر این باورند که آمریکا این موقعیت را با خروج ترامپ از توافق هسته ای در سال ۲۰۱۸ از دست داد. اما هنوز هم مشخص نیست که بتوانند از طریق ابزارهای فنی و روند قانونی مانع فعال شدن مکانیسم بازگردانی تحریم ها شوند.
استدلال آمریکا تا حد زیادی بحث برانگیز است. توسط چینی ها، روس ها و اروپایی ها مورد تمسخر قرار گرفته است و حتی بزرگ ترین سیاست مداران تندرو در زمینه مسائل ایران با آن موافق نیستند.
پافشاری دولت آمریکا بر پیشبرد این تصمیم زمینه ایجاد مناقشه ای ستیزه جویانه و این امکان را ایجاد کرده است که درخواست آمریکا از سوی دیگر اعضای شورای امنیت نادیده گرفته شود. این نتیجه می تواند به طور بالقوه توان شورای امنیت سازمان ملل برای اجرایی کردن تصمیمات قانونی اش را زیر سوال ببرد.
طبق بندهای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که سند قانونی توافق هسته‌ای بوده و آمریکا نیز عضوی از آن است، فعال کردن مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها برای عدم پایبندی قابل توجهی از سوی ایران نسبت به توافق هسته‌ای، یک بازه زمانی ۳۰ روزه را آغاز می کند که شورای امنیت باید برای ادامه یافتن لغو تحریم ها علیه ایران رای مثبت دهد. این تحریم ها در ازای محدودیت هایی که تهران در برنامه هسته ای اش ایجاد کرده بود، لغو شده بودند.
پمپئو قرار است روز پنجشنبه مدرکی برای عدم پایبندی قابل توجهی از سوی ایران ارائه کند که احتمالا آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیده بان هسته ای سازمان ملل است. ایران برخی "تخطی‌ها" از شروط توافق را انکار نمی کند اما این گونه استدلال می‌کند که به خاطر خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال دوباره تحریم‌ها انجام شده است.
طبق توافق هسته‌ای، آمریکا یا هر عضو دائمی دیگری در شورای امنیت می‌تواند از حق وتو برای ممانعت از تداوم لغو تحریم‌ها استفاده کند. به صورت نظری، این اقدام موجب بازگردانی تحریم‌ها خواهد شد.
اما این که آیا دیگر عضوهای شورای امنیت با ارائه قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌ها به اقدام آمریکا واکنش نشان دهند یا نه، یک سوال بی جواب است. برخی کارشناسان سازمان ملل باور دارند که دیگر اعضا فقط آمریکا را نادیده خواهند گرفت و دولت ترامپ را با موضع احتمالی ارائه قطعنامه خود برای تمدید لغو تحریم‌ها تنها با هدف وتو کردن آن، تنها خواهند گذاشت.
ریچارد گوان مدیر گروه بحران بین‌المللی در این باره گفت: ما نمی‌دانیم که کشوری این کار را انجام خواهد داد یا نه. اگر دیدگاه کلی شورای امنیت این باشد که آمریکا جایگاهی(برای به کار گرفتن مکانیسم بازگردانی تحریم ها) ندارد، کاملا احتمال دارد که هیچ عضو دیگری حتی در آن حد درگیر نشود.
گوان ادامه داد: آمریکا واقعا می‌تواند قطعنامه خود را روی میز بگذارد که فقط نشان دهد روند قانونی طی می کند، اگرچه ممکن است کمی صوری به نظر برسد.
