استاتین‌ها و دانستنی‌هایی درباره آنها

استاتین ها گروهی از داروها هستند که می توانند به کاهش سطوح کلسترول خون کمک کنند. آنها این کار را با مسدود کردن آنزیمی در کبد که برای ساخت کلسترول ضروری است، انجام می دهند.

به گزارش "مدیکال نیوز تودی"، کلسترول در عملکرد طبیعی سلول ها و بدن نقش دارد. با این وجود، سطوح بسیار بالای آن می تواند به آترواسکلروز (تصلب شرایین) منجر شود. این موجب تشکیل پلاک های حاوی کلسترول در سرخرگ ها شده و جریان خون را مسدود می کند.

استاتین ها با کاهش سطوح کلسترول خون خطر حملات قلبی، سکته های مغزی و سینه درد که آنژین نامیده می شود را نیز کاهش می دهند.

استاتین ها چه هستند؟
پزشکان به طور معمول استاتین ها را برای کاهش سطوح کلسترول خون تجویز می کنند. این داروها عملکرد یک آنزیم کبد که به تولید کلسترول کمک می کند را مسدود می کنند. همچنین، آنها به عنوان مهارکننده های HMG-CoA رودوکتاز شناخته می شوند.

استاتین ها می تواند میزان لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا کلسترول بد را در بدن کاهش دهند. استاتین ها می توانند سطوح لیپوپروتئین با چگالی زیاد (HDL) یا کلسترول خوب را افزایش دهند.

افزون بر این، استاتین ها می توانند مقدار چربی هایی به نام تری گلیسیریدها را در خون کاهش دهند.

انواع مختلف استاتین ها شامل موارد زیر می شوند:

- آتورواستاتین (لیپیتور)

- فلوواستاتین (لکسول)

- لوواستاتین (مواکور)

- پیتاواستاتین (لیوالو، لیوازو)

- پراواستاتین (پراواکول)

- رزوواستاتین (کرستور)

- سیمواستاتین (زوکور)

آتورواستاتین و روزواستاتین قوی‌ترین و فلوواستاتین ضعیف‌ترین نوع استاتین ها محسوب می شوند.

داروهای ترکیبی نیز موجود هستند. به عنوان مثال، ویتورین (Vytorin) ترکیبی از سیمواستاتین و ازتیمایب، دارویی که جذب کلسترول غذایی را کاهش می دهد، است.

عوارض جانبی
افرادی که سیمواستاتین، آتورواستاتین یا لوواستایتن مصرف می کنند باید از مصرف گریپ فروت و آب گریپ فروت پرهیز کنند تا خطر تعامل بین دارو و ترکیبات موجود در این میوه کاهش یابد.

بیشتر افرادی که استاتین ها را مصرف می کنند با عوارض جانبی جزئی مواجه می شوند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- احساس سوزن سوزن شدن

- نفخ

- راش پوستی

- سردرد

- حالت تهوع

- شکم درد

- اسهال

دو عارضه جانبی جدی مصرف استاتین ها شامل نارسایی کبد و آسیب اسکلتی عضلانی می شوند که البته نادر هستند.

به طور خاص، استاتین ها ممکن است به آسیب عضلانی در یک نفر از هر 10 هزار نفری که این نوع دارو را هر ساله مصرف می کنند، منجر شوند. زمانی که فرد مصرف استاتین را متوقف می کند، آسیب به طور معمول برگشت پذیر است.

در موارد بسیار نادر، نوعی آسیب عضلانی به نام رابدومیولیز ممکن است رخ دهد که دو تا سه نفر از هر 100 هزار نفری که هر ساله استاتین مصرف می کنند با این شرایط مواجه می شوند.

همچنین، برخی پژوهش ها استفاده از استاتین را با بیماری آب مروارید پیوند داده اند. با این وجود، یک بررسی در سال 2017 شواهد روشن از این پیوند را نشان نداد.

افزون بر این، استاتین ها ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را اندکی افزایش دهند.

در نهایت، استاتین ها ممکن است با مشکلات حافظه پیوند خورده باشند، اگرچه شواهد در این زمینه یکدست نیستند. بنابر یک بررسی در سال 2018 استاتین ها ممکن است موجب اختلال موقت در حافظه شوند اما ممکن است یک اثر محافظتی در برابر زوال شناختی مرتبط با افزایش سن نیز داشته باشند. پژوهش ها در این زمینه ادامه دارند.

رابدومیولیز چیست؟
رابدومیولیز در ابتدا موجب درد عضلانی شده و می تواند بدتر شده و موجب تخریب عضلانی چشمگیر و نارسایی کلیوی شود. در موارد نادر، رابدومیولیز می تواند مرگبار باشد.

این شرایط بیشتر در افرادی دیده می شود که یک استاتین را در ترکیب با دارویی دیگر که با خطر رابدومیولیز پیوند خورده یا سطح استاتین در خون را افزایش می دهد، مصرف می کنند.

چه افرادی نباید استاتین مصرف کنند؟
پیش از تجویز استاتین برای هر فردی که به بیماری کبد مبتلا است، پزشک باید به طور کامل خطرات و فواید احتمالی آن را بیان کند.

اگر بیماری کبد پایدار و مزمن است، مصرف دوز کم استاتین ممکن است فواید بیشتری نسبت به خطرات آن داشته باشد. اگر بیماری کبد پیشرونده است، دستورالعمل ها نسبت به استفاده از استاتین ها هشدار می دهند.

اگر بیماری کبد حین مصرف یک استاتین شکل بگیرد، پزشک ممکن است کاهش دوز مصرفی استاتین، تغییر استاتین ها یا توقف مصرف آنها را توصیه کند.

زنان باردار، مادران شیرده یا آنهایی که قصد دارند باردار شوند نباید استاتین ها را مصرف کنند.

به طور معمول، ترکیب استاتین ها با موارد زیر ایمن نیست:

- اریترومایسین، یک آنتی بیوتیک

- کلاریترومایسین (بیاکسین)، یک آنتی بیوتیک

- ایتراکونازول، یک داروی ضد قارچ

- دیلتیازم (کاردیزم)، دارویی که اغلب برای درمان فشار خون بالا، آنژین و آریتمی استفاده می شود

- وراپامیل، دارویی که اغلب برای درمان فشار خون بالا، آنژین و آریتمی استفاده می شود

- داروهای فیبرات، سطوح کلسترول بد را کاهش می دهند

- مهارکننده های پروتئاز، دارویی برای ایدز

عملکرد
استاتین ها آنزیمی به نام HMG-CoA ردوکتاز را مهار می کنند که تولید کلسترول در کبد را کنترل می کند. این دارو آنزیم را مسدود می کند، از این رو، روند تولید کلسترول را کند می سازد.

استاتین ها به طور معمول عملکرد خوبی داشته و می توانند کلسترول بد را حدود 30 درصد یا در دوزهای زیاد حتی 50 درصد کاهش دهند.

افراد به طور معمول پس از رسیدن به سطح کلسترول مورد نظر نیز برای محافظت در برابر آترواسکلروز به مصرف استاتین ها ادامه می دهند.

چه افرادی استاتین ها را مصرف می کنند؟
افراد استاتین ها را به طور معمول برای کاهش کلسترول بالا و پیشگیری از آترواسکلروز و کاهش خطر بیماری قلبی مصرف می کنند.

پزشک ممکن است استاتین ها را در موارد زیر توصیه کند:

- فرد مبتلا به بیماری سرخرگ محیطی

- پس از یک حمله قلبی یا سکته مغزی

- اگر آزمایش خون خوانش کلسترول بد 190 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر را نشان دهد

- اگر خوانش 70 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر در افراد 40 تا 75 ساله و مبتلا به دیابت باشد

- اگر خوانش 70 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر در افراد 40 تا 75 ساله و با خطر زیاد ابتلا به بیماری قلبی یا سکته مغزی باشد

آترواسکلروز می تواند حتی زمانی که سطوح کلسترول خون پایین است شکل گرفته و موجب تشکیل پلاک ها شود. استاتین ها ممکن است برای افراد مبتلا به آترواسکلروز یا آنهایی که در معرض خطر زیاد ابتلا به این شرایط قرار دارند، حتی اگر دارای سطوح بالای کلسترول نباشند، مفید باشد.