نکاتی درباره تغذیه زنان در سه ماهه اول بارداری
تغذیه سالم، کافی، متعادل و متنوع در دوران بارداری برای سلامتی مادر و نوزاد ضروری است و تغذیه مناسب برای رشد جنین و تامین ذخایر مادر و همچنین در پیشگیری از عوارض بارداری در مادر و نوزاد نقش مهمی دارد.
تغذیه نامناسب دوران بارداری علاوه بر تاثیر بر وزن نوزاد هنگام تولد، خطراتی مانند سقط جنین، تولد نارس و کم‌وزنی نوزاد را افزایش می‌دهد و عوارضی مانند چاقی، دیابت حاملگی و پره‌اکلامپسی را به دنبال دارد. تغذیه ناکافی به خصوص در اوایل بارداری، احتمالا بر روی رشد مغزی جنین تاثیر گذاشته و سبب آسیب بافتی و یا عقب‌ماندگی ذهنی در نوزادان می‌شود.
با توجه به اهمیت این موضوع پژوهشگران با انجام مطالعه‌ای وضعیت تغذیه زنان را در سه ماه اول بارداری و منابع کسب اطلاعات آن‌ها در این زمینه را مورد بررسی قرار دادند.
این مطالعه از بهمن‌ماه ۱۳۹۵ تا خرداد ۱۳۹۶ بر روی ۳۳۰ زن باردار نخست‌زای مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های نجمیه و شهید مصطفی خمینی شهر تهران که در هفته‌های ۱۰ تا ۱۲ بارداری بودند، انجام شد.
بررسی‌های این پژوهش نشان داد که میانگین مصرف چهار گروه اصلی غذایی شامل «نان و غلات»، «پروتئین»، «سبزیجات» و «شیر و لبنیات» در اکثر زنان در سه ماهه اول بارداری، کم‌تر از میزان توصیه‌شده بود. این نتایج با مطالعات دیگر نیز هم‌سو بود و احتمالا به ویار حاملگی در سه ماهه اول بارداری مربوط باشد.
اما مشاهدات حاکی از این بود که میانگین مصرف میوه‌جات بیشتر از حد توصیه شده است که احتمالا این موضوع با در دسترس بودن این گروه غذایی و عدم نیاز به پخت و آماده کردن آن‌ها مرتبط باشد.
نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین میزان مصرف گروه‌های غذایی، مربوط به گروه غذایی نان و غلات و کم‌ترین آن مربوط به گروه لبنیات است. همچنین مشخص شد که مهم‌ترین منابع کسب اطلاعات در خصوص تغذیه دوران بارداری؛ اینترنت و تلفن همراه و سپس کتاب است.
میانگین مصرف نان و غلات با منابع اطلاعاتی مادران ارتباط معنی‌داری نداشت و این نشان‌گر توجه کم‌تر افراد به گروه نان و غلات است و احتمالا ترس از چاقی باعث گرایش کم‌تر به مصرف غذاهای پرکالری می‌شود. برهمین اساس آموزش جهت افزایش آگاهی مادران از عوارض سو تغذیه ضروری است.
در این مطالعه میانگین مصرف حبوبات و لبنیات با کسب اطلاعات از طریق اینترنت و تلفن همراه و کتاب، ارتباط معنی‌داری داشت و نشان می‌دهد استفاده‌کنندگان از این منابع اطلاعاتی، مصرف حبوبات و لبنیات افزایش داشته است. اما در کل میزان مصرف لبنیات در کل از میزان توصیه‌شده کم‌تر بود.
در این مطالعه تقریبا ۳۰ درصد از مادران در گروه اضافه وزن و یا چاق قرار داشتند و این مسئله اهمیت آموزش تغذیه در پیشگیری از عوارض BMI بالا در بارداری را مورد تاکید قرار می‌دهد.
همچنین یافته‌های این پژوهش نشان داد که بین کسب اطلاعات از اینترنت و تلفن همراه با تحصیلات و درآمد خانواده، ارتباط معنی‌داری وجود دارد و با سن مادر و شغل او ارتباطی نداشت.
پژوهشگران این مطالعه معتقدند از آن‌جا که اینترنت و تلفن همراه و کتاب، مهم‌ترین منابع کسب اطلاعات در بارداری است، ارائه کتاب و اطلاع‌رسانی از طریق اینترنت و تلفن همراه با برنامه‌ریزی می‌تواند در بهبود تغذیه مادران باردار، موثر باشد.
در انجام این مطالعه آزیتا کیانی آسیابر و فرخنده امین شکروی؛ پژوهشگران گروه بهداشت و ارتقا سلامت دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس و معصومه حیدری؛ پژوهشگر گروه مامایی دانشگاه شاهد، مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «منابع کسب اطلاعات و تغذیه زنان در سه ماهه اول بارداری در شهر تهران» در مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل منتشر شده است.
