نقش احتمالی محرومیت از خواب در بروز چاقی
چاقی و پیامدهای آن سلامت عمومی افراد را تهدید می کند. چاقی یکی از بیماری های متابولیک جهان است که شیوع آن روز به روز بیشتر می شود و بر اساس آمار، ۴۴ درصد موارد ابتلا به دیابت، ۳۳ درصد ابتلا به بیماری های ایسکمیک قلبی و ۹ تا ۵۶ سرطان ها با چاقی ارتباط دارند.
آمار سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد که بین سال های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۴ شیوع چاقی در جهان حدود دو برابر شده و ۱.۹ بیلیون نفر از افراد ۱۸ سال و بالاتر مبتلا به اضافه وزن هستند که بیشتر از ۶۰۰ میلیون نفر از آنها چاق‌اند.
بهنوش بوذری، پروانه صانعی و سیدمرتضی صفوی در پژوهشی به «بررسی ارتباط بین کیفیت و طول مدت خواب با چاقی در بین یک جمعیت از افراد بزرگسال ایرانی» پرداختند و نتایج تحقیقات بیان کننده نقش احتمالی محرومیت از خواب در افزایش شیوع چاقی است.
این مطالعه بر روی ۳۹۵ دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده و ۲۰۵ نفر زن (۵۱.۸ درصد) و ۱۹۰ مرد (۴۸.۲ درصد) را شامل می شود که طیف سنی ۱۸ تا ۴۳ را در بردارد.
این پژوهشگران با بیان اینکه حدود یک چهارم دانشجویان BMI بالاتر یا مساوی ۲۵ کیلوگرم بر متر مربع داشتند، نتیجه گیری کردند که میانگین طول دوره خواب شرکت کنندگان ۱.۰۵ +_ ۶.۳۹ ساعت بوده است. ۴۰.۸ درصد نیز کیفیت خواب ضعیف را گزارش کرده‌اند. پس از تعدیل سن و وضعیت اقتصادی اجتماعی ارتباط معکوس و معنی داری بین طول دوره خواب و BMI در آقایان مشاهده شده و در بانوان این رابطه از حالت معنادار مرزی برخوردار بوده، همچنین ارتباط معکوس و معنی داری بین کیفیت خواب و BMI در آقایان وجود داشته است.
این پژوهشگران با بیان اینکه نتایج بیان کننده نقش احتمالی محرومیت خواب در افزایش شیوع چاقی است و از گسترش طرح های توسعه سلامت جهت ترویج خواب سالم در میان دانشجویان حمایت می کند، تأکید کردند که با این حال انجام تحقیقات بیشتر در جهت تأیید یافته های به دست آمده ضروری است.
محققان این پژوهش، چاقی را یکی از مشکلات بهداشتی جدی در ایران عنوان می کنند و می گویند که شیوع چاقی در افراد بالغ ایرانی ۲۱.۷ درصد در افراد کمتر از ۱۸ حدود ۶.۱ درصد تخمین زده می شود. در میان دانشجویان نیز نتایج حاکی از این است که BMI، یک سوم دانشجویان بیشتر و مساوی ۲۵ کیلوگرم بر مترمربع است.
به گفته این پژوهشگران، اگرچه عدم تعادل بین کالری دریافتی و فعالیت فیزیکی از جمله شاخص های کلیدی پاسخگوی چاقی کنونی است، اما شواهد محکمی مبنی بر اینکه عوامل دیگری در ایجاد مشکلات چاقی نقش دارند وجود دارد که یکی خواب است.
مؤسسه ملی سلامت محدوده خواب توصیه شده برای بالغان را ۷ تا ۸ ساعت اعلام کرده این درحالی است که در سال ۲۰۱۳ یک سوم بالغین جهان محدوده خواب را کمتر از ۶ ساعت گزارش کردند.
در نهایت نتایج نشان داد میانگین طول دوره خواب دانشجویان از محدوده خواب توصیه شده توسط سازمان بهداشت جهانی کمتر بوده و حدود نیمی از دانشجویان کیفیت خواب ضعیف داشته اند. میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان نیز با کیفیت خواب ضعیف بیشتر بوده است.
نتایج این پژوهش در مجله تحقیقات نظام سلامت به چاپ رسیده است.
