پذیرفتن یا نپذیرفتن FATF، تصمیم با کیست؟

تصویب لوایح FATF می‌تواند برگ برنده ای برای ایران به شمار آید زیرا با پذیرفتن این لوایح حسن ‌نیت خود را به کشورهای جهان نشان می‌دهد؛ در غیر این صورت معادلات سیاسی و اقتصادی میان ایران و کشورهای غربی پیچیده ‌تر خواهد شد. اف ای تی اف یک کارگروه مالی است که در ۱۹۸۹ میلادی به پیشنهاد اعضای G۷ تاسیس شد. این سازمان ۴۰ توصیه درباره پول شویی و ۹ توصیه هم درباره مبارزه با تامین مالی تروریسم دارد. این توصیه ها، باید از طریق وضع مقررات داخلی در کشورهای عضو، اجرا و دنبال شود. به همین دلیل چهار لایحه مرتبط با FATF از سوی دولت به مجلس ارسال شد که ۲ مورد از آن جنبه داخلی داشت و اصلاح قوانین بود و ۲ لایحه دیگر عضویت در کنوانسیون‌ها بود که در ۲ مورد مربوط به قوانین، اصلاحات لازم انجام شد اما در۲ مورد مربوط به عضویت در کنوانسیون‌ها مصوبه مجلس با ایراد شورای نگهبان همراه شد و در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت. در همین ارتباط، ایرنا گفت و گویی با «آلبرت بغزیان» اقتصاددان و استاد دانشگاه انجام داده است که در ادامه می خوانید:

ارتباط تحریم ها با اف ای تی اف

عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: اگر بخواهیم در زمینه ارتباط اف ای تی اف با تحریم ها صحبت کنیم باید گفت که می‌تواند لازم و ملزوم یکدیگر و به نوعی مکمل هم باشند. وقتی ما از نظر صادرات تحریم هستیم اما بخواهیم تحریم را دور بزنیم تا صادرات صورت بگیرد باید اندیشید که پول حاصل از این صادرات چطور برگشت می خورد یا زمانیکه وارداتی بخواهیم انجام بدهیم و به روش هایی از راه دریایی به ما تحویل داده شود که مثلاً تحریم را دور زده‌ایم؛ پول آنها به چه صورت پرداخت خواهد شد؟ آیا از نقدی یا به صورت نقل و انتقالات مالی یا از راه حساب های بانکی؟ اینجاست که نقش اف ای تی اف نمود پیدا می کند، یعنی لزوماً این طور نیست که این دو (اف ای تی اف و تحریم ها) با هم می‌توانند فشار بیشتری را بر کشوری وارد بیاورند، اما هر کدام تاثیرات خود را می گذارد.

این پژوهشگر حوزه اقتصادی بیان کرد: اف ای تی اف بعد از اینکه بحث پولشویی در دنیا مطرح شد از قضیه آلکاپا شروع و توسط کسانی که می دانند چه جوری این پول های نامشروع را بدست بیاورند به مساله پولشویی راه پیدا می کند. حتی اسناد و مکتوبات مبارزه با پولشویی به نوعی به عده‌ای آموزش پولشویی از این کانالها را می دهد و در واقع این مبارزه ها روش هایی دارد که می‌توانیم خلا آن را پیدا کنیم. بنابراین نباید تصور کرد که با عضویت در اف ای تی اف تحریم ها برداشته می شود این یک چیز مستقیم تاثیر گذار نیست ولی هرکدام نباشند دیگری لنگ می ماند.

وی افزود: فرض بر اینکه تحریم ها برداشته شود و صادرات و واردات هم انجام شود اما در صورت اعلام اجبار و اجتناب ناپذیر بودن عضویت در شرایط اف ای تی اف این اگر عملی نشود کماکان باز مشکل نقل و انتقال پابرجاست. پس اف ای تی اف، بحث پولشویی و مبارزه با تروریسم صرفاً از طریق تامین مالی این گونه اقدامات که بوسیله همین پرداخت های روابط بین المللی و به صورت نقدی است انجام می شود.

بغوزیان اظهار داشت: اگر دنیا به سمت و سویی سوق پیدا کند که پول نقد از طریق حساب‌ ها و پرداخت‌هاجابجا نشود عملاً نگهداری پولهای نقد خطرناک خواهد بود. پذیرفتن اف ای تی اف به لحاظ توسعه اقتصادی امری لازم و حتمی است؛ در غیر این صورت عواقبی به همراه خواهد داشت که بعضاً جبران ناپذیر خواهد بود و باید تمهیدات اساسی اندیشیده شود.

پذیرفتن یا نپذیرفتن، تصمیم با چه کسانی است؟

این اقتصاددان توضیح داد: موضوع عدم پذیرش اف ای تی اف به تصمیمات اتخاذ شده توسط مسوولین ارشد و مجمع تشخیص مصلحت نظام بر می گردد واین یک تصمیم جمعی است و هیئت دولت نیز از نظر اجرایی به این نتیجه می رسد که عدم پذیرش این لوایح باعث می شود که ما قدرت اجرای بعضی از کارها را در کشور نداشته باشیم. هم اکنون مجمع تشخیص مصلحت نظام است که سوای قوه مجریه باید تصمیم بگیرد و موضوع را سیاسی- جناحی نکند.

وی تصریح کرد: اگر بخواهیم قضیه لوایح اف ای تی اف را برای کلیه مخاطبان شفاف و ملموس تشریح کنیم باید بگوییم که مهمترین عامل اصلی در صورت پیوستن ایران به لوایح اتفاق می افتد؛ آن است که معاملات مالی بین کشورها و بین بانکی ما شفاف می گردد یعنی ما قابلیت دسترسی پیدا می کنیم. این مورد از دلایل اصلی عضویت در اف ای تی اف است که باید تعیین تکلیف شود. و با عقب نشینی آمریکا از موضع خودش و بر گشت به برجام کماکان قضیه اف ای تی اف باید تعیین تکلیف شود و هرکدام اگر پذیرفته نشود عملاً مشکلات تحمیل شده بر ما در بخش خارجی که به صورت تورم و رکود تورمی و بیکاری است نیز حل نمی شود.

دلایل بلاتکلیفی این لایحه

عضو هیئت علمی دانشگاه عنوان کرد: از دلایل بلاتکلیفی درتصویب این لایحه عدم شناخت کافی و جدی نگرفتن این قضیه است و فرض بر اینکه گفته شود ما عجله ای نداریم و منتظر باشند که بعدا چه گشایشی رخ می دهد و تا انتخابات ریاست جمهوری و مشخص شدن رییس دولت جدید این صورت نگیرد و هیچگونه تصمیمی اعلام نشود. در کنار این قضیه آمریکا هم هست یعنی تا بحث برگشت آمریکا به برجام مشخص نشود خود اف ای تی اف را بپذیریم یا نپذیریم دردی را دوا نمی‌کند ولی باید حداقل موضع ما نسبت به یکی از اینها مشخص بشود.

وی افزود: اگر ما الان در لیست خاکستری باشیم با عدم موافقت اف ای تی اف در لیست سیاه قرار می گیریم و آن وقت گفته می‌شود که ما حامی سازمان‌های تروریسم هستیم و نقل و انتقالات مالی مشکوک انجام می دهیم که ممکن است یکی از مباحث پولشویی جهانی مطرح شود که در این صورت بانک‌ های دنیا هم این را به عنوان یک پیش شرط قرار می‌دهند که مثلاً ما زمانی با شما وارد یک مبادلات مالی می‌شویم که شما این شرایط را پذیرفته باشید یعنی بانک شما سالم باشد مبادلات آن مشکوک نباشد.

بغوزیان همچنین گفت: بنابراین عدم شناخت نسبت به تبعات این قضیه و عدم آگاهی از جزییات مربوط به لوایح باعث می شود که دچار تردید در تصمیم بشویم و به صورت جدی پیگیری نکنیم و در صدد رفع مساله و حل آن بر نیاییم.

تبعات منفی نپذیرفتن

بغزیان در ادامه خاطرنشان کرد: شاید الان برخی از کشورهای دوست و همسایه به راحتی روابط بین بانکی با ما داشته باشند اما زمانی که اف ای تی اف به کلیه بانک ها جهانی اعلام کند که تعاملات با ایران هر چند سالم بدلیل نپذیرفتن لایحه ممنوع است آنگاه برای دور زدن ممنوعیت باید هزینه یکسری شرکت‌های صوری را بدهیم تا بتوانیم معاملات مان را انجام بدهیم که قطعاً برای کشورهزینه زا است و تبعات بعدی به دنبال خواهد داشت که از جمله آن انزوای بانکی و جهانی خواهد بود.

وی افزود: به نظر من قوه مجریه مباحث مربوط به لوایح را می‌پذیرد اما دو قوه دیگر مانع از تصمیم به این لایحه می شوند احتمالاً از نظر خودشان دلایل موجه برای نپذیرفتن دارند و به نظر من کماکان این لایحه مسدود می ماند تا انتخابات دولت بعدی به وقوع بپیوندد.

این استاد دانشگاه در پایان یادآور شد: متاسفانه این لایحه تبدیل به یک بحث جناحی و سیاسی شده چرا که لوایح و زوایای آن و نیز عدم پذیرش و تبعات آن کاملا مشخص است و عدم تصویب لوایحی مثل اف ای تی اف و انزوای جهانی سبب کوچکتر شدن سفره مردم می شود. به طوری که با افزایش قیمت مرغ این روزها شاهد تاثیر بیشتر آن در زندگی مردم هستیم . حتی اگر بخواهیم واردات داشته باشیم؛ وقتی عضو اف‌ ای‌ تی‌ اف نباشیم؛ کدام پرداخت و نقل و انتقالات مالی می تواند صورت بگیرد مگر اینکه ما بخواهیم هزینه آن را بپردازیم که نتیجه آن گران شدن مواد غذایی و سایر اقلام مورد نیاز است.