پیامد‌های توافق ۲۵ ساله ایران و چین؛ برنده این بازی کیست؟

سرویس بین الملل- چین در تلاش است تا حضور و نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش دهد و در حال حاضر شریک تجاری شماره یک برای بسیاری از کشور‌های منطقه قلمداد می‌شود و شیوع ویروس کرونا فرصت خوبی را برای آن کشور فراهم کرده تا از دیپلماسی واکسن برای حمایت از نفوذ منطقه‌اش استفاده کند.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ "ابراهیم الزبیدی" ستون‌نویس سایت "العرب" در مقاله‌ای مدعی شده که توافق ۲۵ ساله اخیر میان ایران و چین حاصل "خیالات ایرانی و جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه چینی" است. او در این مقاله ادعا‌هایی را مطرح کرده است و می‌نویسد: "اسرائیل برنده بزرگ این توافق است چرا که اکنون توافق چین و ایران سبب می‌شود تا آن رژیم راحت‌تر بتواند متحدانی منطقه‌ای را گردهم آورد و این موضوع را مطرح سازد که باید با خطر متوجه از جانب ایران مقابله کرد. توافق اخیر نشان می‌دهد که مسئولان ایران تصمیم گرفته‌اند در برابر نظام امریکایی - اروپایی به نظام کمونیست سکولار چینی نزدیک شوند. شبیه این اتفاق در مورد سوریه رخ داد. زمانی که ایران نتوانست "بشار اسد" را با تلاش‌هایش حفظ کند از دولت روسیه کمک خواست. در واقع، توافق اخیر میان ایران و چین توافقی عادی میان دو کشور نیست چرا که در شرایطی منعقد شده که طرف مقابل یعنی چین یک فیل بزرگ تجاری، صنعتی و سیاسی با قدرت کامل است. انگیزه ایران از انعقاد توافق مشخص است. آن کشور از لغو تحریم‌های امریکا ناامید شده است. در مقابل، چین انگیزه‌های توسعه‌طلبانه نفتی، تجاری و اقتصادی دارد. در واقع، مسئولان ایران گمان می‌کنند می‌توانند از چین به عنوان اهرمی بین‌المللی در تقابل سیاسی، امنیتی اقتصادی و نظامی با امریکا، اروپا، کشور‌های عربی خلج فارس و ترکیه استفاده کنند.

نویسنده در ادامه ادعاهای خود افزوده است: چین دارای منافع عظیمی در امریکا، اروپا و کشور‌های غربی حوزه خلیج فارس و ترکیه است و حاضر نیست به خاطر ایران، منافع‌اش را در رابطه‌اش با کشور‌های دیگر به خطر اندازد. توافق اخیر ممکن است ایران را ترغیب کند تا از مذاکره درباره مسئله هسته‌ای خودداری ورزد اما این تصمیم هزینه سنگینی خواهد داشت. امریکا و متحدان‌اش ممکن است رویارویی قاطعی با ایران داشته باشند و چین بسیار هوشمند است و در دام تله‌های ایجاد شده نخواهد افتاد. از سوی دیگر، حتی اگر دولت‌های عربی منطقه نتوانند در مسابقه هسته‌ای با ایران شرکت کنند، ترکیه تحت زمامداری اردوغان برای مقابله ایران شاید با تایید امریکا و موافقت اسرائیل این کار را به تاخیر نخواهد انداخت. اردوغان مشغول حل خصومت‌های پیشین خود با مصر و اسرائیل است. این امر همسویی ترکیه برای ایجاد اردوگاه تقابل سیاسی، اقتصادی و امنیتی همراه با امریکا و اسرائیل علیه ایران را نشان می‌دهد. در لبنان، اردوغان از سیاستمداران ضد حزب الله لبنان مورد حمایت ایران حمایت می‌کند و در سوریه از اسلام‌گرایان در استان ادلب علیه ارتش اسد حمایت کرده است. اکنون اسرائیل برنده بزرگ است و می‌تواند بگوید ایران تهدید واقعی در منطقه است".

خنثی کردن تحریم‌های امریکا

روزنامه "وال استریت ژورنال" نیز در سرمقاله خود با پرداختن به توافق ایران و چین می‌نویسد: "این توافق به ایران کمک می‌کند تا تاثیر تحریم‌های امریکا را خنثی سازد و باعث تزریق پول نقد چینی به اقتصاد آن کشور شده و فشار اقتصادی بر تهران را کاهش خواهد داد.

وال استریت ژورنال افزوده است: هر فردی که گمان کند با ترک صحنه ریاست جمهوری از سوی ترامپ جهان دوستانه‌تر و به نفع منافع امریکا شده، هشدار سختی را دریافت می‌کند. نمونه این هشدار توافق اخیر میان چین و ایران است که نمونه‌ای از اتحاد مخالفان امریکا برای تقویت جاه‌طلبی‌های استراتژیک است. مشارکت استراتژیک ۲۵ ساله ایران و چین به معنای تعمیق روابط دو کشور است. چین میلیون‌ها دلار در پروژه‌های مختلف انرژی هسته‌ای، بنادر و توسعه میادین نفتی ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد و به طور مداوم از ایران نفت دریافت می‌کند. با انتقال برخی فناوری‌های نظامی چین به تهران، دو طرف همکاری‌های دفاعی خود را تعمیق می‌بخشند.

واقعیت آن است که برجام تغییری در وضع موجود ایجاد نمی‌کند. با این توافق، نفوذ چین در خاورمیانه افزایش می‌یابد. چین می‌خواهد علاوه بر افزایش نفوذ اقتصادی خود به انرژی و مواد اولیه دسترسی یابد. اکنون که امریکا به عنوان متحدی غیرقابل اعتماد شناخته شده است؛ کشور‌های دیگر منطقه نیز می‌توانند برای صادرات نفت خود روی چین حساب باز کنند. دو کشور ایران و چین با هدف فرار از هژمونی دلاری امریکا در تجارت جهانی، بانکی چینی – ایرانی را تاسیس می‌کنند که به خنثی کردن تاثیر تحریم‌های امریکا بر ایران کمک می‌کند.

این روزنامه در ادامه می‌افزاید: "روابط چین و ایران منافع استراتژیک امریکا را با پیچیدگی مواجه می‌سازد. بایدن و اروپایی‌ها خواهان بازگشت ایران به برجام هستند، اما ایران تحت حمایت چین کم‌تر برای بازگشت به تعهدات برجامی خود تحت فشار قرار خواهد گرفت. چین و روسیه نیز می‌توانند از هر تلاشی برای تحت فشار قرار دادن جهانی بیش‌تر ایران از طریق رای خود در سازمان ملل متحد جلوگیری کنند. این موضوع باعث می‌شود ایران با دست بازتری به انصارالله در یمن برای اعمال کنترل آن گروه بر آن کشور کمک کند. این موضوع نشان می‌دهد هرچه امریکا اجازه دهد قدرت دشمنان‌اش در مناطق تحت نفوذ آن قدرت‌ها افزایش یابد، احتمال همکاری دشمنان در سطح جهانی برای تضعیف منافع اقتصادی و امنیتی امریکا افزایش می‌یابد. فارغ از امید‌های بایدن، واقعیت آن است که اکنون با جهانی خطرناک‌تر مواجه هستیم: چین تایوان را با خشونت بیشتری تهدید می‌کند، کره شمالی دوباره موشک پرتاب می‌کند و روسیه کماکان می‌تواند اهداف امریکا را تضعیف کند".

چرا توافق ایران و چین سورپرایز بزرگی برای امریکا بود

شبکه خبری "الجزیره عربی" نیز در گزارشی تحت عنوان "چرا توافق ایران و چین سورپرایز بزرگی برای امریکا بود"؟ می‌نویسد: "چین در تلاش است تا حضور و نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش دهد و در حال حاضر شریک تجاری شماره یک بسیاری از کشور‌های منطقه قلمداد می‌شود. دو کشور که واشنگتن تحریم‌های اقتصادی را به شکل متفاوتی بر آنان اعمال می‌کند، برای تقویت روابط اقتصادی و سیاسی بلندمدت خود، توافقنامه همکاری ۲۵ ساله‌ای به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار را با یکدیگر امضا کردند.

برخی کارشناسان باور دارند که وابستگی روزافزون ایران به چین که باعث ایجاد شرایط تداوم حیات اقتصادی آن کشور در میانه تحریم امریکا می‌شود، سبب تعمیق نفوذ چین در خاورمیانه و تضغیف تلاش‌های امریکا برای منزوی نگهداشتن ایران به دلیل لاینحل ماندن مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد. سرمایه‌گذاری چین در ایران در قالب برنامه عمرانی و توسعه زیربنایی کمربند جاده ابریشم سبب خواهد شد تا چین انگیزه کمتری برای حمایت از مذاکره دوباره بر سر برنامه اتمی ایران داشته باشد.

"باربارا اسلاوین" کارشناس اندیشکده "شورای آتلانتیک" اما معتقد است که چین می‌تواند با تشویق ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی به تحقق اهداف توافق ۲۵ ساله خود با ایران کمک کند چرا که بدون کاهش تحریم‌ها دست بانک‌های چینی برای معاملات و مبادلات ارزی با ایران باز نخواهد شد و این مانعی برای گسترش سرمایه‌گذاری و تجارت چینی‌ها با ایران خواهد بود.

این شبکه خبری در ادامه می‌افزاید: چین در تلاش است تا حضور و نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش دهد و در حال حاضر شریک تجاری شماره یک برای بسیاری از کشور‌های منطقه قلمداد می‌شود. اکنون چین مشاهده می‌کند که امریکا به دنبال نفوذ در مناطق مجاور چینی‌ها در دریای جنوب چین و یا در تایوان و هنگ کنگ است. در مقابل، چین در تلاش است تا مشکلات و چالش‌هایی را برای واشنگتن از جمله در خلیج فارس ایجاد کند. چین می‌خواهد به واشنگتن یادآور شود که برای حل مسائل مختلف از جمله مسئله هسته‌ای ایران، چین بازیگری اصلی در پای میز مذاکره است و امریکا نمی‌تواند بدون کمک و موافقت چین مسائل را حل کند.

"باربارا اسلاوین" معتقد است که زمان اعلام توافق ایران و چین در پنجاهمین سالگرد برقراری روابط معاصر میان تهران و پکن احتمالا برای امریکا یک سورپرایز شگفتی‌آور و تعجب‌آور است چرا که ایران از نظر حجم مبادلات تجاری شریک کم اهمیت‌تر چین در مقایسه با شرکایی، چون امارات و عربستان محسوب می‌شود که اتفاقا هر دو نیز از مهم‌ترین متحدان واشنگتن محسوب می‌شوند. اعلام این توافق از نظر زمانی جالب توجه است چرا که اندکی پس از پوشش رسانه‌ای نشست همراه با تنش لفظی میان مقام‌های امریکایی و چینی صورت گرفته است".