مزایای عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های چیست؟

"خبرگزاری شینهوا" در گزارشی به اقدام اخیر اعضا و رهبران سازمان همکاری‌های شانگ‌های در پذیرش ایران به عنوان یک عضو اصلی این سازمان اشاره کرده (ایران سال‌ها خواستار عضویت در سازمان همکاری‌های شانگ‌های بوده است) و به طور خاص این رویداد را حامل امتیازات و مزایای زیادی برای ایران در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی ارزیابی کرده است.

خبرگزاری شینهوا در این رابطه می‌نویسد: «بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که خیزِ اخیر ایران برای عضویت در سازمان همکاری‌های شانگ‌های (که البته با موافقت اعضای این سازمان نیز مواجه شد)، حاکی از چرخش قابل توجهِ سیاست‌های ایران به سمت توسعه روابط با شرق و همکاری‌های منطقه‌ای است که در نوع خود می‌تواند مزایای بیشماری را برای تهران به همراه داشته باشد.

ایران در جریان نشست اخیرا رهبران سازمان همکاری‌های شانگ‌های در دوشنبه پایتخت تاجیکستان، به عنوان یکی از اعضای اصلی و جدید این سازمان معرفی شد. "حسین امیرعبداللهیان" وزیر خارجه ایران این مساله را گامی رو به جلو به سمت همگرایی و ادغام اقتصادی هر چه بیشتر کشور‌های منطقه عنوان کرد و گفت: "ایران عمیقا از این مساله که سند عضویت کامل این کشور در سازمان همکاری‌های شانگ‌های در جریان نشست اخیر این سازمان در دوشنبه پایتخت تاجیکستان و از سوی رهبران این سازمان به امضا رسیده، خرسند است".

سازمان همکاری‌های شانگ‌های در سال ۲۰۱۱ توسط چین، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان، و ازبکستان بنیان گذاشته شد و در سال ۲۰۱۷ نیز شاهد عضویت هند و پاکستان به عنوان اعضای جدید این سازمان بود.

ایران و سیاستی آسیامحور
حسین امیرعبداللهیان اخیرا در موضع گیری گفته است: "عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، تاثیر قابل توجهی بر همکاری‌های چندجانبه ایران در چهارچوبِ جهت گیری‌های سیاست خارجی این کشور نسبت به همسایگان و آسیا را به همراه خواهد داشت".

"ابراهیم رئیسی" رئیس جمهور ایران نیز از رهبران عضو سازمان همکاری‌های شانگ‌های به دلیل موافقت با عضویت ایران در سازمان مذکور تقدیر کرده و بر اهمیت "سیاستِ همسایگی/Neighboring Policy" و همچنین تقویت حضور ایران در سازمان‌های منطقه ای، به مثابه اصولی مهمی در سیاست خارجی دولت خود تاکید کرده است.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که دولت رئیسی با کنشگری فعال خود جهت کسب کرسی عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای، عملا این نکته را مشخص کرده که سیاست خارجی ایران را از منظری متنوع می‌بیند و قرار نیست آن را صرفا محدود به روابط با غرب و یا مساله هسته‌ای تهران و "برجام" کند.

در این رابطه "علی اصغر زرگر" تحلیلگر مسائل بین المللی اخیرا در موضع گیری گفته که ایران با عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای، گامی بلند در راستای سیاست خود جهت توسعه روابط با شرق برداشت. امری که به طور خاص در دولت ابراهیم رئیسی از موقعیتی برجسته و کانونی برخوردار است.

مزایای اقتصادیِ عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های
ابراهیم رئیسی در جریان نطق روز جمعه خود در جلسه سازمان همکاری‌های شانگ‌های اعلام کرد که "عضویت در سازمان مذکور فرصت‌هایی را برای ایران جهت اتصال به کریدور و مسیر‌های اقتصادی و تجاری منطقه اوراسیا فراهم خواهد کرد". وی تاکید کرد که "ایران حلقه اتصال پروژه‌های زیرساختی در منطقه اوراسیا است و این کشور می‌تواند جنوب و شمال اوراسیا را به یکدیگر متصل کند".

ناظران و تحلیلگران بر این باورند که عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های می‌تواند دسترسی قابل توجه تهران به بازار بزرگ و چند صد میلیونی کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های شانگ‌های را هموار کند. در این چهارچوب، ایران می‌تواند تا حدی به صادرات مواد نفتی و پتروشیمی خود به کشور‌های عضو سازمان شانگ‌های نیز امید داشته باشد و در عین حال برخی نیاز‌های فناورانه، مالی و صنعتی خود را نیز از این منطقه تامین کند.

جدای از این ها، عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، عملا جایگاه آن در ابتکار بزرگِ دولت چین موسوم به "یک کمربند، یک راه" را تسهیل کرده و موجب تقویت پیوند‌های ایران با دولت‌های آسیای مرکزی می‌شود. مسائلی که در نوع خود حامل مزایا و منافع اقتصادی قابل توجهی برای ایران هستند.

امتیازات سیاسی عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های
بدون تردید عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های می‌تواند در بعد منطقه‌ای و بین المللی پیامد‌های سیاسی مثبتی برای تهران به دنبال داشته باشد. تهران عملا با تکیه با سازوکار دیپلماسی چندجانبه در قالب سازمان همکاری‌های شانگ‌های می‌تواند روابط منطقه‌ای خود را توسعه دهد و از سویی، در برابر فشار‌های گسترده سیاسی از سوی دولت‌های غربی نیز روی حمایت کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های شانگ‌های حساب کند.

ایران با عضویت در سازمان همکاری‌های شانگ‌های عملا انزوای تحمیلی کشور‌های غربی علیه خود در حوزه دیپلماسی و مراودات سیاسی را کم رنگ و تضعیف می‌کند و در عین حال، بواسطه عضویت در این سازمانِ معتبر بین المللی، پرستیژ و آبروی بین المللی خود را ارتقا می‌دهد. این مساله در نوع خود به زعم بسیاری از ناظران و تحلیلگران می‌تواند به عنوان یکی از مهمترین دستاورد‌های عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های تلقی شود.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که تقویت روابط ایران با کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های شانگ‌های که در منطقه پیرامونی ایران قرار دارند، عملا می‌تواند کمک زیادی را به تهران جهت تحقق منافع ملی اش کند. رویکردی که در نوع خود می‌تواند اثر تحریم‌های بین المللی بر ایران را کاهش و در عین حال موقعیت و جایگاه منطقه‌ای و بین المللی ایران را نیز تقویت کند».