چشمه کوهرنگ خشک شد/ خطر کویری شدن بیخ گوش چهارمحال و بختیاری/ هشدار به اصفهان، یزد و خوزستان

طی روزهای گذشته چشمه «کوهرنگ» که تأمین کننده آب چند استان بود خشک شد و این مسئله آبی تنها به اینجا ختم نشد و آب ذخیره شده سد «کوهرنگ» تمام شد. گفتنی است آب این سد به وسیله نصب پنج کیلومتر لوله از سرچشمه «کوهرنگ» تأمین می‌شود.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ چشمه کوهرنگ از دامنه‌های «زردکوه» سرچشمه می‌گیرد و به دریاچه «سد کوهرنگ» می‌ریزد و از تونل اول کوهرنگ وارد زاینده رود می‌شود.

این چشمه که تأمین کننده آب چند استان و شهر از کشور بوده با اتمام ذخایر برفی رشته کوه «زردکوه» در حال خشک شدن است و این مهم می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را برای استان‌های «چهارمحال و بختیاری»، «اصفهان» و «یزد» به وجود آورد.

خسرو کیانی در گفت‌وگو با مهر، با بیان اینکه از دهه ۷۰ تا کنون چهارمحال و بختیاری دچار بحران کم آبی و خشکسالی شده است، اظهار کرد: در گذشته این استان با یک درصد از مساحت کشور بیش از ۱۱ درصد آب را تأمین می‌کرد اما امروزه با بحران بی آبی مواجه شده است.

وی با اشاره به اینکه برداشت آب و میزان بارندگی با هم تناسب ندارند، عنوان کرد: طی دو هفته گذشته هشدار خشک شدن چشمه کوهرنگ که تأمین کننده آب چند استان است، داده شده بود.

مدیر کل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه ذخیره برف استان به صفر نزدیک است، تصریح کرد: بحران کم آبی در این استان از سال‌ها پیش آغاز شد و امروز تبدیل به فاجعه بزرگ شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به کاهش شدید آبدهی چشمه کوهرنگ این استان، گفت: اکنون آبدهی چشمه ۴۰۰ لیتر برثانیه است که تمامی آن وارد خط انتقال آب به شهرکرد می‌شود و جریان چشمه به طور کامل خشک شده است.

احمدرضا محمدی در گفت‌وگو با ایرنا با بیان اینکه چشمه کوهرنگ ۶۰۰ لیتر بر ثانیه کسری آبدهی دارد، افزود: علاوه‌بر ۴۰۰ لیتر بر ثانیه آبدهی این چشمه که پیش از این در مسیر خود جاری می‌شد، ۲۰۰ لیتر بر ثانیه برداشت آب از چشمه که وارد خط انتقال آب می‌شود نیز کاهش یافته است. خط انتقال آب از کوهرنگ به شهرکرد آب شرب پنج شهر و ۳۴ روستا را تامین می‌کند که به سبب کاهش دبی چشمه و پیش‌بینی پاییز کم‌بارش، احتمال افت فشار و یا کمبود منابع آب در این مناطق وجود دارد. کاهش شدید آبدهی چشمه کوهرنگ در فصل پاییز نخستین باری است که رخ داده و تاکنون بی‌سابقه بوده از همین رو نگران‌کننده است و مدیریت بیش از پیش منابع آب از سوی مردم را می‌طلبد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه تامین آب شرب در استان با کسری ۱۳ میلیون مترمکعبی روبرو است، افزود: نیاز آبی استان بیش از ۹۰ میلیون مترمکعب است که بر اساس ظرفیت‌های موجود ۷۸ میلیون مترمکعب آب استحصال می‌شود.

چهارمحال و بختیاری در حالی وارد سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ شده است که با کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها در سال آبی گذشته روبرو بوده و دومین استان کم‌بارش کشور اعلام شده است.

خشکسالی‌های اخیر از سال آبی ۸۵-۸۶ در این استان آغاز شده است و در طول این سالها بین یک هزار و ۲۰۰ تا یک هزار و ۵۰۰ میلیمتر کمبود بارش در استان گزارش شده که معادل نبود هیچ بارشی به مدت ۲ سال است.

۹۶.۱ درصد مساحت این استان درگیر خشکسالی است و این موضوع بر افت ذخایر آب زیرزمینی این استان به شدت تاثیر گذاشته است.

چهارمحال و بختیاری سرچشمه رودخانه‌های زاینده‌رود، کارون و بخشی از دز است و افزایش یا کاهش بارش‌ها در این استان، استان‌های خوزستان، اصفهان و فلات مرکزی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

تصاویری از وضعیت چشمه کوهرنگ" در تیر ۱۴۰۰

خطر کویری شدن و کوچ اجباری ۵۰ درصدی مردم چهارمحال و بختیاری

همچنین کارشناس مسائل آب در چهارمحال و بختیاری گفت: با نگاه به آمار و اطلاعات مشخص است که منابع آبی استان طی دو دهه گذشته حدود ۴۰ درصد کاهش یافته و احتمالا این روند ادامه‌دار خواهد بود، اکنون بیان می‌کنیم طی چند سال آینده و با اتمام ذخایر آب زیرزمینی بخش وسیعی از استان به کویری مرتفع تبدیل و حداقل ۵۰ درصد مردم این استان مجبور به کوچ اجباری خواهند شد.

سید هاشم فاطمی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص وضعیت منابع آبی در چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: این استان دارای ۱۰ دشت اصلی بوده که از این تعداد چهار دشت ممنوعه بحرانی و شش دشت نیز ممنوعه است.

کارشناس مسائل آب در چهارمحال و بختیاری افزود: براساس قوانین وزارت نیرو در صورتیکه در دشت ممنوعه افت مستمر سطح ایستایی، کسری مخزن شدید، کاهش کیفیت آب و فرونشست زمین رخ دهد، آن دشت از ممنوعه به ممنوعه بحرانی تبدیل خواهد شد، با این اوصاف سال‌هاست در دشت‌های استان شاهد فرونشست زمین هستیم و متاسفانه در این خصوص و جهت تعیین میزان فرونشست مطالعاتی صورت نگرفته، ولی باتوجه به شواهد میدانی و از جمله معلق‌شدن فونداسیون چاه‌های پیزومتری آثار فرونشست قابل مشاهده است.

وی با اشاره به حساس بودن دشت‌های چهارمحال و بختیاری، بیان کرد: ضخامت آبرفت در دشت‌های استان متوسط بین ۵۰ تا ۶۰ متر است و چنین دشت‌هایی به دلیل بارش کم و خشکسالی‌های پی در پی سریعا تخلیه می‌شوند.

فاطمی با بیان اینکه استان با پدیده تغییر اقلیم و تغییر نوع بارش‌ها از برف به باران مواجه است، تصریح کرد: ضمن اینکه میزان بارش‌ها طی دو دهه اخیر در فصول زمستان و پاییز کاهش یافته است و این شرایط افزایش میزان تبخیر میزان نفوذ آب به آبخوان‌های استان را در پی دارد، بنابراین ذخایر آب زیرزمینی ضمن کاهش کمی از نظر کیفی نیز وضعیت نامطلوبی دارند که در این ارتباط می‌توان به افزایش Ec و افزایش نیترات آب‌ها اشاره کرد.

وی گفت: میزان متوسط افت سطح ایستایی در دشت‌های چهارمحال و بختیاری طی دو دهه گذشته متوسط ۳۰ سانتی‌متر در سال بوده، اما در چند سال اخیر این عدد به بیش از ۱۲۰ سانتی‌متر در سال رسیده است، مثلا در دو سال آبی گذشته افت سطح ایستایی دشت شهرکرد مجموعا ۲۵۰، خانمیرزا ۶۵۰، شلمزار ۳۹۱، کیار ۳۵۳، فارسان_جونقان ۴۶۳ سانتی‌متر بوده که با در نظر گرفتن ضخامت کم آبخوان‌های استان این میزان افت سطح ایستایی و فرونشست زمین فاجعه‌بار ارزیابی می‌شود.

این کارشناس مسائل آب بیان کرد: میزان فرونشست در دشت خانمیرزا حدود ۱۲۰ و در دشت شهرکرد حدود ۴۰ سانتی‌متر بوده که انجام مطالعات لازم برای جلوگیری از این امر، ضروری است.

فاطمی با تاکید بر اینکه چهارمحال و بختیاری دارای شرایط بحرانی شدید در حوضه منابع آبی است، بیان کرد: اکنون استان برای تامین آب در همه بخش‌ها و به‌ویژه شرب وابستگی شدیدی به آب‌های زیرزمینی دارد و کاهش روز افزون این منابع ارزشمند شرایط تداوم حیات در استان را مبهم می‌کند.

وی بیان کرد: آیا کسانی‌که به این سرزمین صرفا به دید انتقال آب بین حوضه‌ای نگاه می‌کنند، این باور را دارند که در همه شهرستان‌های استان و حتی کوهرنگ تامین آب در همه بخش‌های شرب، صنعت و کشاورزی با مشکل مواجه است، آیا باور می‌کنند که در این استان هم‌اکنون تامین آب حدود ۱۰۰ روستا با تانکر انجام می‌شود و در بعضی شهرها همچون شهرکیان با تانکر سیار آب به درون مخازن آب شرب تخلیه شده و در شهرهای همچون کاج، سردشت، فرادنبه، بروجن و... ساعت‌ها آب شرب قطع است.

این کارشناس آب توضیح داد: در چهارمحال و بختیاری بدترین شرایط مربوط به حوضه بهشت‌آباد است که دشت‌های این حوضه از جمله کیار، شلمزار، جونقان _فارسان ممنوعه و دشت‌های شهرکرد، سفید دشت، بروجن_فرادنبه ممنوعه بحرانی هستند، این در حالی است که در مطالعات انجام شده برای طرح بهشت‌آباد این واقعیات منعکس نشده و سرانه آب تجدیدپذیر در این حوضه کمتر از ۸۰۰ مترمکعب در سال برآورد شده است.

وی بیان کرد: با نگاه به آمار و اطلاعات مشخص است که منابع آبی چهارمحال و بختیاری، طی دو دهه گذشته حدود ۴۰ درصد کاهش یافته و احتمالا این روند ادامه‌دار خواهد بود، از طرفی سال‌هاست شرایط بحرانی آب تشریح شده، اما تصور این شرایط غیرقابل باور بود، اکنون بیان می‌کنیم طی چند سال آینده با اتمام ذخایر آب زیرزمینی بخش وسیعی از چهارمحال و بختیاری به کویری مرتفع تبدیل و حداقل ۵۰ درصد مردم این استان مجبور به کوچ اجباری خواهند شد.

این کارشناس مسائل آب توضیح داد: برای جلوگیری از هدررفت سرمایه‌های ملی و ایجاد توقع در استان‌های مقصد بهتر است به جای بازی با اعداد واقعیات آبی در نظر گرفته شود و بیش از این سرمایه‌های ملی نابود نشود.

وی با تاکید بر اینکه بی‌شک اساسی‌ترین مسئله کشور در شرایط کنونی موضوع آب است، خاطرنشان کرد: متاسفانه متناسب با این موضوع، توجهی به مسئله مهمی هم‌چون آب انجام نمی‌شود، بنابراین لازم است ضمن صرفه‌جویی و مدیریت صحیح در مصرف آب، اجازه ندهیم شرایط از این حادتر شود.