چرا جمهوری‌خواهان بر طبل مخالفت با برجام می‌کوبند؟
دونالد ترامپ که به واسطه حمایت همه‌جانبه لابی صهیونیسم و همچنین برخی کشورهای منطقه به قدرت رسید، این شعار را به واقعیت تبدیل کرد که آمریکا دیگر عضو مشارکت‌کننده توافق هسته‌ای ایران نیست و در طول چهار سال دولت خود، دستور داد تا شدیدترین تحریم‌های اقتصادی را علیه مردم ایران به کار گیرند.
این کار با حمایت همه‌جانبه جمهوری‌خواهان همراه بود تا جایی که نه تنها به این تصمیم ترامپ انتقادی نشد بلکه تلاش داشتند تا آتش خصومت را شعله‌ورتر سازند تا شاید منافع مجتمع‌های نظامی-صنعتی که سهامداران آن هستند، افزایش یابد.
برای این کار، برخی سناتورهای جمهوری‌خواه تردد مکرر به سرزمین‌های اشغالی داشتند و از سران سعودی و اماراتی در واشنگتن استقبال چشمگیری داشتند تا با پول آنها، منطقه را به آتش بکشند و به زعم خود نفوذ منطقه‌ای ایران را کاهش دهند.
اما این سیاست که به زعم اکثر تحلیلگران آمریکایی شکست خورده است تنها به تحمیل فشار اقتصادی بر مردم حتی در بحبوحه درگیری همه جانبه با بیماری کرونا منجر شد و از حوزه نفوذ منطقه‌ای ایران نکاست.
با این حال و با وجود این اذعان، جمهوری‌خواهان که خود را بازنده این سیاست می‌بینند اکنون که جو بایدن رئیس جمهوری دموکرات آمریکا از تمایل به بازگشت به برجام سخن می گوید و ۶ دور مذاکرات غیر مستقیم هم با ایران از طریق گروه ۱+۴ برگزار کرد، در تلاشند تا هزینه رسیدن به یک توافق را برای دولت فعلی آمریکا بالا برند تا شاید به اهداف خود که به برخی از آنها در زیر اشاره می‌شود، برسند:
۱- درست جلوه دادن تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از برجام و اعمال تحریم های ظالمانه علیه مردم ایران
سناتورها جیم اینهوف عضو ارشد کمیته نیروهای مسلح سنا، جیم ریش عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا، مارکو روبیو عضو ارشد کمیته منتخب اطلاعاتی سنا، پیت تومی عضو ارشد کمیته بانکی سنا و راب پورتمن عضو ارشد کمیته امنیت داخلی و امور دولتی سنا که همگی جمهوری‌خواه هستند، در ۲۸ فوریه ۲۰۲۱ نامه‌ای به رئیس جمهوری آمریکا ارسال کردند که در آن آمده بود:
«فوریه امسال، چهل و دومین سالگرد انقلاب اسلامی در ایران است، که به طور قابل توجهی سیاست ایالات متحده در خاورمیانه را تغییر داد و بلافاصله جهان را خطرناک‌تر کرد. با وجود توافق اولیه در مورد رویارویی با ایران، تغییرات اساسی در سیاست ایالات متحده بین دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات، انسجام آمریکا برای مقابله با چالش ایران را مورد تردید قرار داده است.
ما از شما می‌خواهیم که واقعاً به دنبال حمایت دو حزبی کنگره از سیاست آمریکا در مورد ایران باشید. بدون این اجماع، سیاست ایران همچنان به عنوان یک فوتبال سیاسی بین احزاب مورد استفاده قرار خواهد گرفت و ما در حفظ منافع امنیتی ایالات متحده و متحدان خود شکست خواهیم خورد.
نخست، ایالات متحده به یک استراتژی کل‌نگر نیاز دارد که همه ابزارهای قدرت ملی را در بر گیرد. سیاست دولت شما در قبال ایران باید فراتر از یک مذاکره هسته‌ای باشد. ما به اجماع در مورد اهداف استراتژیک سیاست ایران و آمریکا نیاز داریم و باید منابع را بر این اساس تخصیص دهیم. به طور خاص، ما معتقدیم که هدف استراتژیک ما توقف جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران و پایان دادن به فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده آن در منطقه و فراتر از آن است.
برای موفقیت آمیز بودن، هرگونه مذاکره با ایران باید با تلاش‌ها برای گسترش توافق‌نامه موسوم به آبراهام، تضمین بازدارندگی کافی آمریکا در منطقه در برابر حملات بیشتر، ادامه ایجاد ظرفیت شرکا برای مقابله با تهدید ایران، حمایت از اصلاحاتی که حاکمیت منطقه‌ای را تقویت می‌کند و ترتیبات امنیتی چندجانبه بر پایه شرکای همفکر، برپا شود.
دوم، ایالات متحده نباید دوباره به برنامه جامع اقدام مشترک ۲۰۱۵ (برجام) بپیوندد. برجام همچنان مملو از مشکلاتی از جمله بند غروب‌های خودسرانه است. علاوه بر تحریم‌های منقضی شده تسلیحات متعارف و موشک‌های بالستیک، قرارداد اولیه شامل «روز انتقال» در سال ۲۰۲۳ و «روز پایان» در سال ۲۰۲۵ بود. این تاریخ‌های خودسرانه تخفیف تحریم‌های بیشتری را برای ایران فراهم و سازمان ملل (سازمان ملل) را وادار به لغو تحریم‌ها و محدودیت‌های موشکی و در نهایت سلب مسئولیت سازمان ملل در مورد برنامه هسته‌ای ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌کند. هر توافق آتی باید حاوی این ممنوعیت‌ها باشد و اطمینان حاصل کند که آنها به اندازه کافی طولانی هستند که تضمین کند ایران از این ابزارها برای تهدید همسایگان خود استفاده نخواهد کرد.
سوم، دامنه هرگونه توافق با ایران باید به طیف کامل رفتار ایران، از جمله تروریسم منطقه‌ای، موشک‌های بالستیک و بازداشت اتباع آمریکایی بپردازد. جای تعجب نیست که نیروهای نیابتی ایران از جنایات مستمر اسد در سوریه حمایت و به سربازان و دیپلمات‌های ما در عراق حمله می کنند، لبنان را به مرز فروپاشی سوق داده‌اند، شرکای اسرائیلی و خلیجی ما را تهدید و به بزرگترین فاجعه انسانی جهان در یمن کمک می‌کنند.
با وجود انتقاد از کارزار «فشار حداکثری»، نمی توان انکار کرد که این کارزار هزینه ای را به ایران به خاطر فعالیت‌های بدخواهانه خود تحمیل کرده است و اکنون اهرمی را برای دستیابی به توافق بهتر با ایران به دولت شما ارائه می‌دهد.»
۲- ایجاد واهمه از احتمال بازنگشتن تهران به توافق هسته‌ای به دلیل تشدید جو بی اعتمادی
دیگر هدفی را که جمهوری‌خواهان با ارسال نامه‌های خود به رئیس‌جمهوری آمریکا دنبال می‌کنند که به تازگی هم شاهد یکی دیگر از آنها بودیم، ایجاد نگرانی در بین طرف مقابل و مردد کردن آنها برای وارد شدن به مذاکرات است که به دلیل تشدید جو بی‌اعتمادی حاصل می‌شود.
آنها به خوبی می‌دانند که جمهوری اسلامی ایران به جمهوری‌خواهان به خاطر سیاست‌های سخت و دموکرات‌ها به خاطر سیاست‌های مزورانه و خصمانه اعتماد ندارند و دمیدن در طبل اینگونه اختلافات، کار را برای تصمیم‌گیری تهران سخت‌تر می‌کند هرچند که مقامات و سیاستمداران ایران نشان داده‌اند که در زمین حریف بازی نمی‌کنند و به دنبال تامین منافع مردم خویشند.
۳- بالا بردن هزینه برای بایدن تا به عنوان برگ برنده برای انتخابات استفاده نکند
در واری همه این اظهارات، موضوع سیاست داخلی و در اختیار گرفتن کاخ‌سفید برای دو حزب مهم آمریکا مساله‌ای حیاتی است. از این رو، هیچ کدام از احزاب چشم دیدن این را ندارند که رقیبشان بتواند حتی در یک مساله کوچک و کاملا فنی با ایران به توافق برسد. آنها به شدت نگران آنند که این توافق بتواند برگ برنده‌ای در انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۲۲ و انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ توسط دموکرات‌ها استفاده شود.
سناتور ضد ایران، تد کروز که از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای است نیز وعده بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای و برداشتن تحریم‌ها را محکوم کرد و گفت: «رئیس جمهوری آینده جمهوری‌خواه هر توافقی با ایران که معاهده نیست را پاره خواهد کرد».
۴- بی اختیار جلوه دادن رئیس جمهوری آمریکا
از دیگر موضوعاتی که جمهوری‌خواهان در مخالفت شان با برجام دنبال می‌کنند بی اختیار جلوه دادن رئیس جمهوری و الزام‌آور نبودن دستور اجرایی وی برای کنگره است. آنها می‌خواهند این پیام را به ایران ارسال کنند که هر تصمیمی برای لغو یا کاهش تحریم‌ها باید به تصویب کنگره آمریکا برسد و گرنه آنها مجاز خواهند بود که قوانینی را برای بازگرداندن همه تحریم‌ها وضع کنند.
جو ویلسون مقام کارگروه امنیت ملی و عضو کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در واکنش به اظهارات بایدن برای بازگشت به برجام اینگونه اظهار کرده است که: «رئیس جمهوری بایدن صلاحیت صحبت کردن برای کنگره را ندارد و کنگره به یک دستور اجرایی متعهد نیست.»
کمیته مطالعات جمهوری‌خواهان به صراحت اعلام کرده است که وقتی اکثریت را بازپس گیریم، برای اعمال مجدد همه تحریم‌های ایران که توسط بایدن چه به عنوان بخشی از ورود مجدد به توافق شکست خورده ایران یا هر توافق دیگری با ایران لغو شده باشد، تلاش خواهیم کرد.
از نظر این جمهوری‌خواهان، "هرکسی می‌داند وعده‌های بایدن به طور کامل پوچ و توخالی" است.
۵- محوریت دادن به خواسته صهیونیسم
اعضای این حزب همچنین برای ارتقای حوزه نفوذ خود در سیاست خارجی آمریکا که عمده آن بر پایه لابی شکل می‌گیرد، از دولت بایدن خواسته‌اند تا در "رایزنی‌های رسمی و گسترده با کنگره، اسرائیل و شرکای آنها در خلیج فارس" شرکت کند.
این درخواست که در نامه ۲۸ فوریه چند سناتور جمهوری‌خواه به چشم می‌خورد، تاکید دارد که "پذیرش کنگره تضمین خواهد کرد که یک توافق آینده، ماندگاری طولانی برای بقا در دولت‌های متوالی داشته باشد. "
این جمهوری‌خواهان برای تایید درستی ادعای خود بدون در نظر گرفتن اینکه رئیس جمهوری حق وتوی مصوبات سنا و یا نادیده گرفتن آنها را در شرایطی به ویژه به بهانه امنیت ملی دارد، "شکست دولت اوباما در به دست آوردن اجماع دو حزبی در پشت برجام" را شاهد آورده‌اند که در دوره ریاست جمهوری یک جمهوری‌خواه(ترامپ)، این توافق محکوم شد.
در این نامه تصریح شده است: "در جبهه منطقه‌ای، دیدگاه‌های اسرائیل و خلیج فارس باید محور رویکرد دولت باشد و دولت باید نگرانی‌های واقعی کسانی را که واقعاً زیر سایه تهدید ایران زندگی می‌کنند، در نظر بگیرد".
۶- دادن جایگاه برتر به کنگره برای تصمیم‌گیری درباره تحریم‌ها
جیم بنکس عضو کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان و رئیس کمیته مطالعات جمهوری‌خواهان که بزرگترین گروه جمهوری‌خواهان در کنگره است، گفت: کنگره در مورد زمان و نحوه لغو یا اعمال مجدد تحریم ها حرف آخر را می‌زند. تعهد توخالی بایدن نمی‌تواند اشتیاق دولت او را برای کاهش گسترده تحریم‌ها در ازای یک توافق هسته‌ای بی‌ارزش، با توجه به بندهای غروب آن، نزدیک شدن به تاریخ انقضا، و همچنین دانش غیرقابل برگشت هسته‌ای ایران، توجیه کند.
با این حال، اگرچه جمهوری‌خواهان همواره مخالف هرگونه توافق با ایران بوده‌اند اما در ۱۳ آوریل ۲۰۲۱ بیش از ۲۵ سناتور دموکرات آمریکا در نامه‌ای به رئیس جمهوری این کشور خواستار تسریع در بازگشت به توافق هسته‌ای ایران شدند و نوشتند: همانگونه که در چهار سال گذشته آسیب‌های زیادی به کشورمان به واسطه مواجهه با چالش‌های متعدد جهانی وارد شده است، تردیدی نیست که یکی از اولویت‌های بسیار مهم برای امنیت ملی ما، بازگشت به "برنامه جامع اقدام مشترک" موسوم به برجام است تا تهدیدهای ناشی از برنامه هسته‌ای ایران را مورد توجه قرار دهد.
آنها از تداوم مذاکرات غیر مستقیمی که در وین جریان دارد، حمایت کردند و افزودند: خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای و دنبال کردن سیاست "فشار حداکثری" نه تنها بی‌ثمر بود بلکه ایران را برای دستیابی به ظرفیت لازم برای توسعه تسلیحات اتمی نزدیک‌تر کرد.
این دموکرات‌ها بر این باورند یکی از نتایج این سیاست شکست خورده، بر اساس گزارش ۲۱ فوریه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران ۴ هزار و ۳۹۰ کیلوگرم اورانیوم کم غنی‌شده داشت که ۱۴ برابر بیشتر از دوره اجرای توافق هسته‌ای است و چنانچه برای ساخت سلاح اتمی تصمیم بگیرند، برای ساخت چندین بمب کافی خواهد بود.
