فضای تیره و تار و افسرده کننده حاکم بر مذاکرات هستهای وین میتواند نتایج وخیمی برای خاورمیانه به همراه داشته باشد.
به گزارش آفتابنیوز؛ شبکه خبری "الجزیره" در مقالهای با اشاره به اینکه به نظر میرسد ایران تصمیم دارد در مورد برنامه هستهای خود الگوی ژاپن را دنبال کند و تبدیل به یک کشور "هستهای نهفته" و نه یک "قدرت هستهای" شود مینویسد: "مذاکرات برای نجات برجام ۲۰۱۵ میلادی ایران و قدرتهای جهانی در وین در حالی از سر گرفته شده که امریکا به تحریمهای علیه ایران ادامه میدهد، اسرائیل تهدید به جنگ میکند، اروپاییها تشویق به مذاکره میکنند و اعراب از حاشیه نظارهگر هستند که ایران مذاکرات را به تعویق میاندازد و غنیسازی اورانیوم خود را سرعت میبخشد. به جز این، به نظر میرسد دیپلماسی در آستانه شکست قرار دارد و درها به روی گزینهها و سناریوهای دیگری باز میشود که به دلیل سیاستهای ترامپ و اعتماد او به نتانیاهو نخست وزیر سابق اسرائیل بوده است. گزینهها و سناریوهایی، چون جنگ و یا احتمال تبدیل شدن ایران به یک کشور"هستهای نهفته".
در هر حال این ترامپ بود که تصمیم گرفت توافق سال ۲۰۱۵ میلادی را "فاسد" و "فاجعهبار" خوانده و در سال ۲۰۱۸ میلادی از آن خارج شود. بدتر از آن، ترامپ تحریمهای سختی را علیه ایران اعمال کرد؛ از جمله تحریمهای ثانویه علیه طرفهای ثالث تجارتبا ایران و دستور ترور ژنرال سلیمانی را صادر کرد. ایران در مقابل برنامه غنی سازی اورانیوم خود را با شدت بیشتری در پیش گرفت.
پس از به قدرت رسیدن بایدن او از فرصت کوتاهمدت برای توافق با روحانی و بازگشت به برجام استفاده نکرد. تلاشهای او برای ادامه تحریمهای دوره ترامپ به منظور وادار کردن تهران به پذیرش شرایط تازه نتیجه معکوس داشته است. امروز تهران در دوره رئیسی اصرار دارد که بازگشتاش به توافق مشروط به لغو همه تحریمهای اعمال شده پس از سال ۲۰۱۷ میلادی است؛ چه مرتبط با برنامه هستهای باشد چه نباشد. ایران میخواهد واشنگتن تضمین دهد که دولت بعدی امریکا از توافق هستهای خارج نخواهد شد. همچنین، ایران هرگونه بحثی درباره برنامه موشکی و نقش منطقهای خود را رد میکند. واشنگتن نیز از ایران انتظار دارد به وضعیت قبلی بازگردد. امریکا میگوید تنها پس از تغییر رفتار منطقهای ایران ممکن است تحریمها را لغو کند.
امریکا خواستار توافقی جامعتر و دائمیتر است. به طور خلاصه، از آنجایی که بیاعتمادی عمیق و انتظار بیش از اندازه، بازگشت به توافق ۲۰۱۵ میلادی برای حل و فصل موضوع هستهای را کاملا غیرمحتمل و به طرز وحشتناکی ناکافی ساخته است، دولت بایدن در حال بررسی استفاده از طرح "ب" شامل فشار دیپلماتیک قویتر و تحریمهای اقتصادی شدیدتر علیه ایران است. اما این نیز سیاستی است که بارها آزموده شده و شکست خورده است.
با دانستن این که ایران میتواند غنیسازی اورانیوم خود را تا ۹۰ درصد سرعت بخشد در حالی که دولت اصولگرای رئیسی به اقتصاد مقاومتی علیه امپریالیسم امریکا مباهات میکند، نتیجه چنین سیاستی چه خواهد بود؟
الجزیره افزوده است: اگر امریکا با دقت بازی نکند ممکن است مجبور شود به تنهایی اقدام کند. روسیه و چین با توجه به تنشهایی که با دولت بایدن دارند به هیچ کارزار فشار تازهای از سوی امریکا علیه ایران نخواهند پیوست. بعید است که اروپاییها نیز به چنین کارزاری ملحق شوند بدون آنکه چشم اندازی واقعی پیش رویشان باشد. به همین دلیل است که امریکا اخیرا هشدار داده همه گزینهها روی میز هستند، اما پیشتر در مورد طالبان در افغانستان در مورد اوکراین، تایوان، ونزوئلا، سوریه و کره شمالی نیز اینگونه اظهاراتی را از سوی امریکاییها شنیدهایم و نتیجه آن را دیدهایم. اکنون برخی گزارشها نشان از سپردن گزینه جنگ توسط دولت بایدن به اسرائیل دارند و اینکه بایدن چراغ سبز را به تل آویو نشان داده تا علیه برنامه هستهای ایران اقدام نظامی کند که ممکن است به یک جنگ منطقهای همه جانبه منجر شود. سوابق تاریخی نشان میدهند امریکا تمایل دارد به بهانههای واهی تصمیمات بدی را اتخاذ کند که منجر به نتایج وحشتناکی در خاورمیانه میشوند. با این وجود، تردید وجود دارد که هنوز به تصمیم احمقانه دیگری نزدیک شده باشیم. نه ایران و نه امریکا علاقهای به چنین تشدید وضعیت نظامیای ندارند. استراتژی بایدن آن است که تا حد زیادی از مناطق حساس خاورمیانه از نظر نظامی دور شود نه آنکه به باتلاقی بیش از جنگ عراق کشیده شود.
به نوشته الجزیره؛ مقامات ایران نیز نشان دادهاند که مراقب هستند ایران را وارد یک رویارویی نظامی با امریکا نکنند چرا که چنین رویاروییای نظام سیاسی کشور را تضعیف و به جایگاه منطقهای ایران آسیب میرساند. به همین دلیل است که واشنگتن در پیگیری راه حل دیپلماتیک پافشاری میکند، زیرا میداند ایران در حالی که غنیسازی خود را تسریع میکند به تلاش در وین ادامه میدهد.
تفاوتی اساسی بین وین ۲۰۱۵ و وین ۲۰۲۱ وجود دارد. ایران ممکن است مانند پیش از توافق ۲۰۱۵ میلادی دیگر غنیسازی خود را برای استفاده به عنوان اهرم فشار در مذاکرات سرعت نبخشد بلکه برای تبدیل شدن به یک کشور "هستهای نهفته" این کار را انجام دهد. ایران دارای دانش و منابع لازم برای تبدیل شدن سریع به یک کشور "هستهای نهفته" است، وضعیتی بسیار شبیه ژاپن که یکی از امضاکننده پیمان منع گسترش سلاحهای کشتار جمعی (ان پی تی) است. این در حالی است که اسرائیل که یک "قدرت هستهای" است آن پیمان را امضا نکرده است. در واقع، ایران از مدتها پیش میخواست مانند ژاپن باشد. ایران از این استاندارد دوگانه آگاه است که ژاپن میتواند چرخه سوخت هستهای داشته باشد و راضی شود که در ان پی تی حضور دارد، اما ایران تاکنون از چنین حق و مزیتی برخوردار نبوده است. ایران ممکن است در این برهه زمانی بیشتر علاقمند باشد به یک کشور "هستهای نهفته" مانند ژاپن تبدیل شود تا به یک قدرت هستهای مانند هندوستان، پاکستان یا اسرائیل. این موضوع با خط رسمی ایران که اعلام کرده سلاح هستهای را غیراخلاقی میداند و تولید نمیکند نیز انطباق دارد. با این وجود، در آینده قابل پیشبینی این اعراب هستند که بهای این جنگ سرد در خاورمیانه بین ایران با اسرائیل و امریکا را پرداخت خواهند کرد".