کلاژن یک اصطلاح کلی برای پروتئینهای ساختاری اصلی است که در پوست و بافتهای همبند انسان و حیوانات یافت میشود و حدود ۳۰ درصد از پروتئین بدن انسان را تشکیل میدهد و البته گیاهان نیز حاوی کلاژن هستند.
کلاژن از ۱۹ اسید آمینه (به عنوان مثال، گلیسین، پرولین، هیدروکسی پرولین، لیزین و آرژنین) تشکیل شده است. حداقل ۲۹ نوع کلاژن وجود دارد که نوع I عمدتاً در پوست، تاندون، عروق، اندامها و استخوانهای بدن انسان یافت میشود. نوع II در غضروف و نوع III در الیاف مشبک (الیاف نازک منشعب در بافت همبند) موجود است.
رژیم کلاژن یک برنامه غذایی برای اجتناب از مصرف بیش از حد قند و کربوهیدراتهای تصفیه شده و مصرف غذاهای سرشار از کلاژن است که برخی منابع گزارش میدهند موجب جوانی، حفظ انرژی و زیبایی میشود.
منابع غذایی سرشار از کلاژن چیست؟
ماهی، مرغ، سفیده تخم مرغ، میوههای خانواده مرکبات، توتها، سبزیجات قرمز و زرد، سیر، چای سفید، بادام هندی، گوجه فرنگیها، فلفل دلمهای، لوبیا، آووکادو و سویا سرشار از کلاژناند.
این مواد برای بهبود خاصیت ارتجاعی پوست، ضد پیری و کمک به درد مفاصل در نظر گرفته میشوند. توجه به این نکته مهم است که در حالی که مطالعات محدود و کوچک برخی از مزایای مصرف کلاژن را نشان دادهاند، مشخص نیست که آیا این فواید با مصرف هر نوع پروتئین و حفظ یک رژیم غذایی سالم به طور کلی رخ میدهد یا خیر؟ همچنین، از آنجایی که کلاژن نمیتواند جذب شود و در هنگام مصرف به اسیدهای آمینه تجزیه میشود، آیا مصرف کلاژن تضمین کننده ساخت کلاژن جدید است یا خیر؟
با کاهش سطح کلاژن چه اتفاقی میافتد؟
تولید کلاژن بدن با افزایش سن به طور چشمگیری کاهش مییابد. وقتی این اتفاق میافتد، خاصیت ارتجاعی پوست و ضخامت اپیدرم کاهش مییابد. این امر منجر به آسیب پوست و افزایش چین و چروک و افتادگی پوست میشود.
کاهش کلاژن همچنین ممکن است انعطافپذیری تاندونها و رباطها را کم کند و موجب کوچک شدن و ضعیف شدن عضلات، درد مفاصل، آرتروز و مشکلات گوارشی شود. کلاژن کم ممکن است رشد مو را کاهش دهد و به نازک شدن مو بیانجامد.
مزایای سلامتی رژیم کلاژن چیست؟
بهبود رنگ پوست، کاهش ریزش مو، بهبود خواب، ساخت عضلات قویتر، ارتقاء سلامت استخوان، تقویت سیستم ایمنی، سلامت قلب، افزایش آنتی اکسیدان و سم زدایی، افزایش طول عمر، بازگرداندن سلامت جنسی و هورمونی،بهبود خلق و خوی آرامتر و شادابتری و کمک به کنترل وزن برخی از مزایای سلامتی کلاژن است.
اگرچه بسیاری از این ادعاها از نظر علمی ثابت نشدهاند، اغلب بسیاری از غذاهای توصیه شده توسط متخصص تغذیه برای یک رژیم غذایی سالم مواد با کلاژن بالا است.
مضرات رژیم کلاژن چیست؟
به نظر می رسد رژیم غذایی کلاژن (به استثنای مصرف بیش از حد مکملها) مضرات کمی داشته باشد. با این حال، بروز واکنشهای آلرژیک به آلرژنهای بالقوه مانند صدف یا تخم مرغ، سوزش سردل و داشتن طعم بد در دهان از مضراتی است که در صورت مصرف بیش از حد این ماده ایجاد میشود. همچنین کلاژن بیش از حد میتواند منجر به ضخیم شدن پوست و آسیب اندام شود.
آیا مکملهای کلاژن بیخطر هستند؟
بیشتر مکملهای کلاژن تحت هیدرولیز قرار میگیرند تا کلاژن هیدرولیز شده را تشکیل دهند که جذب و تبدیل آن به قرص، کپسول و پودر را آسانتر میکند. برخی از مکملها تزریقی هستند.
مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز ممکن است به گفته برخی از متخصصان تغذیه مضر باشد. علاوه بر این، مکملها را از محصولات جانبی حیوانی (مثلاً استخوانها، سمها، تاندونها) تهیه میکنند و برخی ممکن است حاوی ویروسها باشند (مثلاً بیماری جنون گاوی) و یا غلظت بالایی از فلزات سمی در این فرآورده ممکن است وجود داشته باشد. قبل از استفاده خودسراه از این مکملها با پزشک مشورت کنید.