در بازار مسکن ترکیه چه خبر است؟
خرید خانه حتی برای صاحبان مشاغل حرفه‌ای طبقه متوسط در ترکیه نیز به یک رویای دست نیافتنی تبدیل شده است، زیرا مشکلات اقتصادی آن کشور به شکل طوفانی کامل بر سر بازار مسکن سرریز شده است.
به گزارش المانیتور؛ تسهیلات وام مسکن ارائه شده توسط دولت ترکیه باعث ایجاد هیجان کمی در آن کشور شده است، زیرا افزایش سرسام آور قیمت املاک و کاهش قدرت خرید، مالکیت خانه را حتی برای صاحبان مشاغل حرفه‌ای طبقه متوسط نیز به یک رویای دور از دسترس تبدیل کرده است.
وام‌های نسبتا ارزان که توسط "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهور ترکیه در تاریخ ۹ مه اعلام شد در بحبوحه آشفتگی بی سابقه در بازار مسکن ارائه شده است. قیمت مسکن در ترکیه طی یک سال افزایشی دو برابری داشته و از نرخ تورم کلی مصرف کننده پیشی گرفته است نرخی که در آوریل به میزان ۷۰ درصد افزایش یافت که عمدتا به دلیل کاهش شدید ارزش واحد پول ملی ترکیه (لیر) از سال گذشته بوده است.
"آلپر اوزکوک" پزشک و عضو هیئت علمی در بیمارستان دانشگاهی در آنکارا در زمره میلیون‌ها نفری است که حتی پس از دریافت تسهیلات وام نیز احساس می‌کنند خانه‌های مناسبی نخواهند داشت. او به "المانیتور" می‌گوید:"به عنوان یک پزشک با ۱۲ سال سابقه کار اکنون نمی‌توانم خانه‌ای در آنکارا خریداری کنم".
اوزکوک و همسرش که او نیز یکی از کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی است زمانی که صاحب خانه شان از آنان خواست تا پیش از ارائه بسته وام خانه را تخلیه کنند به فکر خرید یک آپارتمان افتادند. این مرد ۳۵ ساله با اشاره به این که او و همسرش به این نتیجه رسیدند که بهتر است به جای آن که ماهیانه ۵ هزار لیر یا ۳۱۳ اجاره بها پرداخت کنند یک خانه خریداری کنند اشاره می‌کند که درآمدش به همراه همسرش ماهیانه ۲۵ هزار لیر یا ۱.۵۷۰ دلار است.
اوزکوک با اشاره به جهش فوری قیمت‌ها پس از اعلام تصمیم اردوغان می‌گوید:"ما هر روز شاهد افزایش قیمت‌ها بودیم و با اعلام این بسته قیمت خانه‌های واجد شرایط وام بیش‌تر افزایش یافت. قیمت آپارتمان‌ها از حدود ۲.۵ میلیون لیر (۱۵۶۵۰۰ دلار) در محله‌ای که در حال حاضر در آن زندگی می‌کنیم آغاز می‌شود. وام ۲ میلیون لیر به معنای پرداخت ماهانه بیش از ۲۸۰۰۰ لیر است. این بیش‌تر از درآمد ما خواهد بود".
داده‌های بانک مرکزی ترکیه نشان می‌دهند که قیمت خانه در ترکیه در ماه فوریه نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۹۶.۴ درصد افزایش یافته و این نرخ در خانه‌های نوساز به بالای ۱۰۲ درصد رسیده است. در استانبول پرجمعیت‌ترین شهر آن کشور و گران‌ترین شهر از نظر مسکن، قیمت خانه در همان دوره افزایشی ۱۰۴ درصد داشت و به بیش از ۱۳۸۰۰ لیر (۸۶۴ دلار) در هر متر مربع رسید.
این افزایش قیمت به دلیل کمبود عرضه و هم چنین، به دلیل افزایش هزینه‌های ساختمانی که سرمایه گذاری‌های مسکن را متوقف کرده است در کنار تقاضای قوی ناشی از سرمایه گذاری خریداران ثروتمند در املاک و مستغلات برای محافظت از پس اندازشان در برابر تورم و سقوط لیر تقویت شده است.
به طور مشابه، بر اساس داده‌های یک اتاق فکر معتبر قیمت اجاره بها نسبت به سال گذشته در ماه فوریه ۸۴.۲ درصد افزایش یافته است. این افزایش قیمت در استانبول، آنکارا و سومین شهر بزرگ ترکیه یعنی ازمیر از ۱۰۰ درصد فراتر رفت. در استانبول، متوسط اجاره یک آپارتمان سه خوابه به ۵۰۰۰ لیر رسید که از حداقل دستمزد ۴۲۵۰ لیر یعنی حقوق ماهانه تقریبا نیمی از حقوق بگیران ترکیه پیشی گرفته است.
به عنوان بخشی از بسته اردوغان، بانک‌های دولتی وام‌های ۱۰ ساله با نرخ بهره ماهیانه ۰.۹۹ درصد تا سقف ۲ میلیون لیر به خریدارانی که برای اولین بار خانه‌های جدید خریداری می‌کنند ارائه می‌دهند. هم چنین، خریداران مسکن تا سقف ۲ میلیون لیر که حداقل نیمی از قیمت را با تبدیل ارز یا سپرده طلا تامین کنند مشمول دریافت وام ۱۰ ساله با سود ماهانه ۰.۸۹ درصد می‌شوند.
ابزار محاسبات آنلاین بانک زیارت عمومی، پرداخت ماهانه برای وام ۱۰ ساله ۲ میلیون لیره را ۲۸ هزار و ۶۰۰ لیر در دسته اول و ۱۴ هزار و ۲۵۰ لیر برای وام یک میلیونی قرار داده است. چنین مبالغی برای اکثر اقشار اجتماعی در ترکیه غیرقابل تحمل است جایی که حداقل دستمزد ۴۲۵۰ لیر یا حقوق کمی بالاتر به عنوان دستمزد رایج در بخش خصوصی تبدیل شده است در حالی که حقوق کارمندان دولتی به طور متوسط کم‌تر از ۷۰۰۰ لیر است.
"دریا کورت" که در استانبول به وکالت مشغول است می‌گوید که او و همسرش که در بخش خصوصی کار می‌کند برای خانه پس انداز کرده بودند و با اعلام تسهیلات وام هیجان زده شدند. او می‌افزاید:"با این وجود، شادی ما کوتاه مدت بود. ما درآمد کافی برای استفاده از این بسته تسهیلاتی نداریم".
کورت گلایه می‌کند که بحران اقتصادی جاری ترک‌ها را از استخدام وکیل منصرف کرده موضوعی که مستقیما بر درآمد او تاثیر گذاشته است. کورت می‌افزاید او و همسرش در بهترین حالت ماهیانه حدود ۳۰۰۰۰ لیر درآمد داشتند. او می‌گوید که یک آپارتمان مناسب در منطقه سکونت شان (کوچوک چکمجه) در حدود ۳۰ کیلومتری مرکز شهر استانبول حداقل ۱.۷۵ میلیون لیر قیمت خواهد داشت.
او می‌افزاید: "بازپرداخت ماهانه وام معادل کل درآمد ما خواهد بود. ما به عنوان دو فارغ التحصیل دانشگاهی که کار می‌کنند امروز نمی‌توانیم خانه بخریم و تنها می‌توانیم رویای آن را داشته باشیم". آشفتگی مسکن منحصر به مراکز بزرگ شهری نیست.
"مریم" یک دانشگاهی ۴۴ ساله که مایل است تنها با نام کوچک اش شناسایی شود در ماردین شهری در جنوب شرقی ترکیه نه چندان دور از مرز سوریه زندگی می‌کند. در دو سال گذشته، او و همسرش که او نیز دانشگاهی است منتظر فرارسیدن لحظه‌ای مناسب برای خرید خانه بودند، اما این انتظاری بی نتیجه بود.
مریم می‌گوید:"یک آپارتمان مناسب برای ما و فرزندمان در ماردین ۱.۵ تا ۲ میلیون لیر قیمت دارد. ما یک فرزند داریم که سال آینده به دبیرستان می‌رود و به دلیل افزایش نرخ تورم هزینه‌ای که صرف خرید مواد غذایی می‌کنیم افزایشی دو برابری داشته است. اگر امروز ۱.۵ میلیون لیره وام بگیریم تا یک ماه پس از پرداخت وام تنها ۴۰۰۰ لیره باقی خواهد ماند".
"تاریک سنگول" پژوهشگر ارشد سیاست شهری در دانشگاه فنی خاورمیانه آنکارا می‌گوید که متخصصان طبقه متوسط مانند پزشکان، مهندسان و بانکداران پیش‌تر می‌توانستند خانه‌های با کیفیت بالا را با استفاده از وام خریداری کنند، اما تغییرات عمیق در بازار‌ها همه چیز را تغییر داده است.
سنگول به "المانیتور" می‌گوید:"اگرچه این سازوکار تا حدی کارآمد باقی می‌ماند، اما ما اکنون در جهانی زندگی می‌کنیم که بازار‌های دارایی به طور کلی و بازار‌های املاک و مستغلات به طور خاص در حال رشد خود ارجاعی هستند یعنی واقعیت خود را ایجاد می‌کنند و درآمد‌هایی که در بازار کار از مشاغل و حرفه‌هایی که طبقه متوسط را تعریف می‌کنند به دست می‌آیند دیگر برای پیوستن به این بازی کافی نیست".
به گفته این پژوهشگر افراد طبقه متوسط اکنون در حال بررسی "چگونه بازیگر شدن" در بازار‌های املاک و مستغلات و سایر دارایی‌ها هستند و اغلب با ورود به عرصه‌های مخاطره آمیز این کار را انجام می‌دهند. او در این باره می‌گوید:"افرادی که اخیرا به بیت کوین و سرمایه گذاری‌های سفته بازانه مشابه روی آورده اند ریسک‌های بزرگی را متحمل می‌شوند. در این زمینه، خانه‌ای که آنان می‌خواهند بخرند تا با آن احساس آرامش کنند به خودی خود به منبع پریشانی خاطرشان تبدیل شده است".
