هیرش سعیدیان- تصویر ذیل، لیستی از شرکتهای است که توسط FDA (سازمان غذا و دارو در آمریکا) در سالهای اخیر مبالغ گزافی جریمه شدهاند. گلاسکو اسمیت کلاین ۳.۷۵۰ میلیارد دلار، فایزر ۳.۳۲۰۴۰۰۰۰۰ میلیارد دلار، جانسون اند جانسون بیش از ۲ میلیارد دلار.
این شرکتها از جمله برترین شرکتهای دارویی در جهان محسوب میشوند و تحت سختگیرانهترین قوانین دارویی در ایالات متحده فعالیت میکنند. کشوری که قوانین داروییاش برای دیگر کشورها مانند ارز دلار، رفرنس و مرجع محسوب میشود. با این همه، روح تجارت حاکم بر صنعت عظیم دارویی، باعث تخطی این داروسازان بزرگ شده و برخی محصولات آنها به بیماران آسیب زده است.
نکته جالب اینکه، در طول ۴۰ سال گذشته در ایران دیده نشده است که شرکتهای نیمهدولتی که به مدیریت سودجو و شلخته مشهورند، مبلغ سنگینی جریمه شوند و یا به دلیل مرگ و میری که محصولاتشان به وجود آوردهاند، به مرجع قضایی معرفی شوند.
بسیاری از شرکتهای دارویی در ایران متعلق به بنیادهای قدرتمندی مانند بنیاد جانبازان، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و یا تجار ذینفوذی هستند که نفوذ قابل توجهای در دستگاه سیاستگذاری دارند. در محافل رسانهای مشهور است که رئیس سازمان غذا و دارو را نیز این شرکتهای دارویی انتخاب میکنند.
بهرام دارایی، رئیس فعلی سازمان غذا و دارو پیش از این عضو هیئت مدیره شرکتهای تجاری توسعه دارویی آروان فارمد، البرز دارو و مانا بوده است. تاجری مشهور در حوزه دارو که با بسیاری دیگر از تجار و شرکتها، آشنایی نزدیکی دارد و اکنون وظیفه یافته که بر کار این شرکتها نظارت کند و در صورت لزوم دوستان و شرکای سابقش را جریمه نمایید و یا به خاک سیاه بنشاند.
رئیس قبلی سازمان غذا و دارو نیز یک تاجر سرشناس دارو بود.
در آخرین سلسله از رخدادهای عجیب مرتبط با صنعت دارو در ایران، هزاران مبتلا به بیماری سی اف (بیماری سیستیک فیبروزیز) قربانی سیاستگذاریهای این نهاد شدند. این بیماران به دارویی به نام کروئن نیاز مبرمی دارند، این دارو به این بیماران برای هضم غذا کمک می کند؛ بدون آن، غذا جذب بدن بیمار نمیشود.
هلند و آلمان از جمله تولیدکنندگان معتبر این دارو هستند و برای سالها داروی موردنیاز بیماران CF ایرانی از این کشورها وارد میشد.
یک تاجر دارو که نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو و عضو اتاق ایران، آلمان و اتریش نیز هست، سال قبل اعلام کرد که در شرکت وی، داروی بومی و ملی کروئن با مدد متخصصان جوان و مومن تولید شده است.
با توجه به نفوذ وی در سازمان غذا و دارو، بلافاصله این نهاد جلوی واردات کروئن را گرفت و اعلام کرد که نمونه ایرانی جایگزین محصول خارجی شده است.
دکتر حسن الله صادقی، پزشک خوشنامی که سالها زندگی خود را وقف بیماران "سی افِ" ایرانی کرده است، ابراز کرد که حاضر به تجویز این دارو نیست.
پس از مدتی، صدها گزارش از بیماران "سی اف" دریافت شد که پس از مصرف نمونه تولیدی ایرانی، دچار سرگیجه شدید، انسداد روده، تهوع، دلپیچه و عوارض خطرناک دیگری میشوند.
با توجه به اعتراض گسترده خانوادههای ایرانی، وزارت بهداشت در خبری رسمی که در رسانههای تخصصی حوزه دارو بازتاب یافت، اعلام کرد که واردات داروی هلندی کروئن دوباره آزاد شده است و سفارشات از ۱۵ خرداد سال جاری از کشور هلند انجام میگیرد.
تا کنون هیچ کمیتهای برای مجازات شرکت خصوصی مدعی بومیسازی و مدیرانی که در سازمان غذا و دارو، مجوز این دارو را صادر کردند، تشکیل نشده است.
هیچ مرجع مستقلی نیز فرایند مشکوک صدور مجوز استفاده انسانی این دارو را بررسی نکرده و طبیعتاً مانند صدها مورد قبلی، بررسی نشده که این شرکت خصوصی مدعی ساخت دارو، چه میزان خسارت مالی و جانی و البته روحی به بیماران وارد کرده است.
یک متخصص ایرانی ساکن آلمان با سابقه همکاری با شرکتهای داروسازی بزرگ ایرانی و آشنا با فرایندهای مدیریتی سازمان غذا و دارو گفت: «زمانی که در ایران بودم به هیچ عنوان به خانواده و عزیزانم اجازه مصرف داروی ایرانی نمیدادم و با هر سختی بود، نمونه خارجی را تهیه میکردم.»