افسردگی و تنهایی بیشتر از سیگار پیر می‌کند
«تا به حال خودتان را بغل کرده‌اید؟ می‌توانید به‌تنهایی سینما، تئاتر یا کافی‌شاپ بروید؟ برای خرید، ورزش و ... حتما نیاز به همراه دارید یا به‌تنهایی برای این کارها و کارهای دیگر اقدام می‌کنید؟ پژوهشگران به‌تازگی دریافته‌اند که «تنهایی» می‌تواند تاثیر مخرب‌تری از سیگار برای جسم و روان داشته باشد؛ به‌ویژه اگر به آن افسردگی نیز اضافه شود. ماجرا از چه قرار است و چرا تنهایی می‌تواند از دود سیگاه و نیکوتین آن مخرب‌تر باشد؟
پژوهشگران با بررسی مدل‌های دیجیتالی دریافته‌اند که احساس افسردگی و تنهایی، سریع‌تر از مصرف سیگار باعث پیری می‌شود. در مواردی حتی، افسردگی و احساس تنهایی، بیش از ابتلا به بعضی بیماری‌ها، روند پیری را تسریع می‌کند. هر فرد دارای دو سن است؛ سن شناسنامه‌ای و سن زیستی یا بیولوژیکی که دومی بر اساس عملکردهای بدن، ژنتیک، سبک زندگی و ... می‌تواند کاملا متفاوت از سن شناسنامه‌ای باشد. هر چه سن بیولوژیکی بالاتر باشد، خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف و مرگ نیز افزایش می‌یابد. مدل دیجیتالی طراحی‌شده این پژوهشگران نشان می‌دهد که سلامت روان، از عوامل مهم در تعیین سن بیولوژیک است.
فدور گالکین، سرپرست و همکار این مطالعه تحقیقاتی و مدیر استارت‌اپ هنگ‌کنگ، می‌گوید: «جسم و روان به هم متصلند. این پژوهش که نتایج آن در حال بررسی برای انتشار در نشریه علمی ایجینگ-یو اس(Aging- US) است، از سوی پژوهشگران دانشگاه استنفورد و دانشگاه چینی هنگ‌کنگ، با بررسی شاخص «زمان پیرشدگی» روی ۴۸۴۶ بزرگسال در سال ۱۳۹۴/۲۰۱۵ انجام شد. این پژوهش بخشی از بررسی بهداشت و بازنشستگی در چین بود. در این پژوهش با تکیه به بررسی ۱۶ شاخص موجود در خون شامل میزان کلسترول، میزان قند خون (گلوکز)، جنسیت و دیگر شاخص‌هایی مانند میزان فشار خون، شاخص توده بدنی و عملکرد ریه‌ها انجام شد.
بیش از پنج سال تفاوت
بررسی شاخص‌ها نشان داد که سن واقعی و سن بیولوژیکی این گروه به اندازه ۵.۷ سال تفاوت دارد. زمانی که پژوهشگران شاخص‌ها را با مدل آماری چارلز و برای ۲۶۱۷ سالخورده چینی با سابقه سکته مغزی، بیماری کبد و ریه مورد بررسی قرار دادند، پیش‌بینی می‌شد تا سن این گروه از سالمندان گروه اول که مبتلا به بیماری خاصی نبودند (۴۸۴۶ نفر آزمایش نخست) بیشتر باشد. اما این تفاوت بیش از ۱۸ ماه نبود. در واقع ابتلا به این بیماری‌ها حداکثر می‌تواند باعث ۱۸ماه افزایش سن در مقایسه با قیاس اولیه باشد. با این حال این گروه تحقیقاتی، عوامل دیگر موثر در پیری را نیز مورد بررسی قرار دادند. پژوهشگران از آزمایش‌هایشان نتیجه گرفته‌اند که عوامل روان‌شناختی مانند احساس غم و ناراحتی، تنهایی و افسردگی می‌تواند تا ۱.۶۵ سال به سن بیولوژیکی فرد اضافه کنند. البته به گفته گالکین، احساسات مختلف مانند ناامیدی یا ترس نیز احساسات مستقل دیگری هستند که باید مورد نظر قرار گیرند. اما این پژوهش بیانگر اهمیت وضعیت روانی افراد در سن کهنسالی است. فدور گالکین عقیده دارد: «مراقبت از سلامت روانی از عوامل شاخص در کندکردن روند پیری است.»
شرایط زندگی پیرکننده است
مصرف سیگار می‌تواند عاملی مضاعف و تشدیدکننده روند پیری باشد. به عقیده این پژوهشگران مصرف سیگار می‌تواند بدن را تا ۱۵ ماه پیرتر از سن حقیقی نشان داده و در عملکردهای طبیعی آن اختلال ایجاد کند. از سوی دیگر، ازدواج می‌تواند سن بیولوژیکی را تا حدود هفت ماه کاهش دهد. سن بیولوژیک افراد ساکن روستاها حدود پنج ماه بیشتر از همسالان آنهاست که در شهر زندگی می‌کنند.
پروفسور اندرو استپتو، استاد روانشناسی و اپیدمیولوژی در دانشگاه کالج لندن، می‌گوید: «این پژوهش یکی از مطالعاتی است که در سال‌های اخیر با استفاده از شاخص‌های خونی و داده‌های بیومتریک برای سنجش «ساعت سالخوردگی بیولوژیکی»، انجام شده است.»
او اضافه می‌کند: «آخرین یافته‌ها نشان می‌دهد که احساساتی مانند افسردگی، تنهایی و غم می‌تواند روند پیری بیولوژیکی را تسریع کند. علاوه بر این، شواهد به‌دست آمده از مردم آمریکای شمالی و اروپا نشان می‌دهد عواملی مانند استرس و وضعیت اقتصادی (وضعیت اقتصادی پایین) نیز از دیگر عوامل شتاب‌دهنده پیری بیولوژیکی است.»
به عقیده پروفسور اندرو استپتو لازم است با تحقیقات بیشتر تأثیر آسیب روانی و پریشانی روانی ناشی از آن در روند پیری بیولوژیکی نیز مورد بررسی قرار گیرد. از سوی دیگر مهم است که در آینده با بررسی وضعیت همین گروه نتایج به‌دست آمده کنونی تایید شود.
