آیا کارگران کره شمالی تحت پوشش دانشجو به ایران خواهند آمد؟

هیرش سعیدیان- سخنان هاشم داداش‌پور معاون وزیر علوم تحقیقات و فناوری و رئیس سازمان مور دانشجویان در مورد «برنامه تبادل دانشجو با کره شمالی» به شکل وسیعی در رسانه‌ها بازتاب یافت. وی که این خبر را در جلسه مشترک با هانگ سونگ او، سفیر کره شمالی در ایران اعلام نمود، بر «روابط دراز مدت و تاریخی» دو کشور تاکید کرد.

کره شمالی یکی از فقیرترین و البته بسته‌ترین کشور‌های جهان است. در حالی که بیش از ۴۳ میلیون نفر در کره جنوبی به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند، استفاده از اینترنت در همسایه شمالی محدود به گروه بسیار کوچکی بوده و تحت نظارت شدید دولت قرار دارد.

پیونگ یانگ یک شبکه داخلی اینترنت به نام Kwangmyong ایجاد کرده است که کاملاً از اینترنت خارجی مجزا است. طرحی که مسئولین جمهوری اسلامی امیدوار هستند در قالب شبکه ملی اطلاعات در ایران کپی‌سازی نمایند. سازمان گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۲۲ رتبه کره شمالی را در زمینه سانسور در میان ۱۸۰ کشور ۱۸۰ اعلام کرد.

با توجه به استاندارد‌های بسیار پایین تمام جنبه‌های زندگی از جمله آموزش در کره شمالی، طرح تبادل دانشجو میان ایران و این کشور، تعجب برخی کارشناسان و چهره‌های دانشگاهی را در پی داشته است. برخی حکومت کره شمالی را منحصر به فرد‌ترین دیکتاتوری حال حاضر جهان قلمداد می‌کنند، کشوری که در دهه ۹۰ بیش از ۳ میلیون نفر از شهروندانش در نتیجه سیاست‌های اقتصادی دولت، در اثر قحطی و گرسنگی جان دادند.

در حال حاضر شرکت‌های چینی مانند Tongil Tours برای توریست‌های خارجی، تور‌های مشهور به توریسم وحشت را در کره شمالی برگزار می‌کنند، در این تورها، گردشگران خارجی که علاقه‌مند هستند استرس زندگی چند روزه در یکی از مخوف‌ترین دیکتاتوری‌های جهان را تجربه کنند، تحت نظارت شدید ماموران امنیتی کره‌ای از برخی مکان‌های از قبل مشخص شده در این کشور بازدید می‌کنند، رستوران‌های لوکس و محل‌های توریستی که تنها گردشگران خارجی و نخبگان حزب حاکم امکان استفاده از آن را دارند.

برنامه کره شمالی برای اعزام دانشجو به خارج از کشور

در سال ۲۰۱۸ دولت کره شمالی قراردادی با آلمان منعقد کرد که بر اساس آن دانشجویان کره‌ای می‌توانستند در برخی رشته‌های که تحریم‌ها را نقض نمی‌کند، در دانشگاه‌های آلمان تحصیل کنند. پروفسور چونگ یون چان در موسسه آموزش وحدت در سئول در اینباره به وب سایت world.kbs.co.kr گفت، فقط فرزندان خانواده‌های بسیار نزدیک به حزب حاکم امکان تحصیل در خارج از کشور را دارند. مدلی شبیه به ایران که در آن بورسیه‌های تحصیلی خارج از کشور غالباً به آقازاده‌های الیگارشی نزدیک به حاکمیت یا فرزندان مسئولین دولتی تعلق می‌گیرد.

آمار دقیقی از تعداد دانشجویان کره شمالی در خارج از کشور وجود ندارد. اما یک گزارش یونسکو نشان می‌دهد که بیش از ۱۴۰۰ شهروند کره شمالی در سال ۲۰۱۲، در نقاط مختلف جهان تحصیل می‌کردند. بر اساس این گزارش، دولت کره شمالی ترجیح داده است، پس از چین، به ترتیب کشور‌های روسیه، هند، فرانسه، استرالیا و کانادا را به عنوان مقصد تحصیلی دانشجویان خود برگزیند. در سال ۲۰۱۹ سفارت چین در کره شمالی در سایت خود اعلام کرد که هر ساله حدود ۴۰۰ نفر از کره شمالی برای تحصیل در مقاطع لیسانس، فوق لیسانس یا دکترا به چین اعزام می‌شوند.

دانشجویان کره‌ای که به دقت گزینش شده‌اند، باید قبل از اعزام به مدت ۶ ماه در موسسه مطالعات خارجی پیونگ یانگ در کلاس‌های عقیدتی سیاسی شرکت کنند، همچنین باید یک دوره سه ماهه را در دفتر امور بین الملل حزب کمونیست بگذارنند، به ادعای وزارت وحدت کره جنوبی، از این دانشجویان در کره شمالی خواسته می‌شود که در مدت اقامت در خارج از کشور، با نظارت بر دوستانشان، گزارش دقیق گفتار و رفتار آن‌ها را به صورت ماهانه برای سازمان امنیت ارسال کنند. کیم جونگ اون رهبر فعلی این کشور نیز خو در موسسه آموزشی دولتی در برن سوئیس تحصیل کرده است.

الک سیگلی شهروند استرالیایی که برای مطالعات بیشتر در مورد این کشور در دانشگاه کیم ایل سونگ کره شمالی ثبت نام کرد، به سایت nknews گفت: سازمان امنیت این کشور به حدی از تحصیل یک شهروند غربی در این کشور تعجب کرده بود که در نهایت مسئله به بازداشت و بازجویی او انجامید. به گفته وی، اندک دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در این کشور باید دروس زیادی را که در تمجید از رهبران و حزب حاکم این کشور تدوین شده است پاس نماییند.

(الک سیگلی در مقابل ساختمان شماره دو دانشگاه کیم ایل سونگ در کره شمالی)

به نوشته master-maestrias ۱۰۰ دانشجوی خارجی که در دانشگاه کیم سونگ دوم تحصیل می‌کنند، چینی، روسی و ویتنامی هستند که تنها برای یادگیری زبان کره‌ای در آنجا حضور دارند. این دانشجویان بعد‌ها در سازمان‌های حاکمیتی این سه کشور که با کره شمالی در تعامل است (مانند وزارت امور خارجه) مشغول به کار خواهند شد.

خارجی‌ها تنها می‌توانند در ۳ دانشگاه پیونگ یانگ، کیم ایل سونگ و علم و صنعت پیونگ یانگ تحصیل کنند، به غیر از زبان کره‌ای آن‌ها می‌توانند در رشته‌های مانند تاریخ انقلاب کیم ایل سونگ یا اقتصاد جوچه (مدلی مشابه مفهوم اقتصاد مقاومتی در ایران) ثبت نام کنند.

دور زدن تحریم‌های سازمان ملل

یکی از راه‌های کسب درآمد برای دولت کره شمالی اعزام کارگران ارزان قیمت این کشور به مثابه بردگان مدرن به دیگر کشور‌ها است، بیش از ۱۰۰ هزار تبعه این کشور به عنوان کارگر در کشور‌های مانند چین کار می‌کنند، اما بیشتر درآمد آن‌ها با توجه به گروگان گرفته شدن خانواده توسط دولت، به حساب خزانه در پیونگ یانگ واریز می‌شود.

طبق تحریم‌های جدید سازمان ملل، هیچ کشوری حق پذیرش کارگران کره شمالی را ندارد. به گفته پایگاه خبری thediplomat کره شمالی از پوشش اعزام دانشجو برای دور زدن این تحریم‌ها استفاده می‌کند و کارگران کره شمالی با ویزای دانشجویی یا کارآموزی به دیگر کشور‌ها اعزام می‌شوند. با توجه به سطح آموزش عالی در ایران این نکته که آیا دانشجویان کره‌ای در آینده تحت نام دانشجو، اما به عنوان کارگر به ایران اعزام می‌شوند، مسئله‌ای است که نیازمند اظهارنظر مسئولان رسمی است.

روزنامه آساهی شیمبون ژاپن به نقل از یک مقام دولتی در روسیه که نخواست نامش را فاش نمایید، نوشت که ۱۶ هزار کارگر اهل کره شمالی که در روسیه کار می‌کردند، به دلیل تحریم‌های جدید سازمان ملل به این کشور بازگردانده شده‌اند. دولت کره شمالی امیدوار است با برنامه اعزام کارگر تحت عنوان دانشجو بتواند دوباره برنامه کسب درآمد از کارگران اعزامی به دیگر کشور‌ها را احیاء نمایید.

یون یئو سانگ، رئیس مرکز پایگاه داده کره جنوبی برای حقوق بشردر کره شمالی می‌گوید به دلیل شدت تحریم‌ها و کاهش توان دولت کره شمالی در کسب درآمد از روش‌های مانند چاپ پول تقلبی و تولید مت آمفتامین یا هک، اعزام کارگر به خارج به یکی از منابع اصلی درآمدی این کشور تبدیل شده است. کارگران چینی خود اغلب حقوق کمی دریافت می‌کنند به همین دلیل تولید در این کشور بسیار به صرفه است، با این همه به کارگران کره شمالی نصف حقوق کارگران چینی پرداخت می‌شود.

اعزام کارگر تحت عنوان برنامه تبادل دانشجو تحریم‌های سازمان ملل را نقض نمی‌کند و کمک بزرگی به برنامه هسته‌ای پرخرج این کشور محسوب می‌شود.

پیش از انقلاب و تا سال ۱۹۷۰ کارگران مهاجر اهل کره جنوبی در ایران زندگی می‌کردند. پس از انقلاب و با کاهش رفاه اقتصادی در ایران و رشد اقتصاد در کره جنوبی، آن‌ها نیز به وطن خود بازگشتند.

دولت‌های غربی همیشه به روابط ایران و کره شمالی با دیده تردید نگریسته اند. پس از آنکه کیم گیل سانگ یک مسئول اهل کره شمالی پناهنده به غرب، مدعی شد که موشک شهاب ۳ ایرانی بر اساس همکاری با آکادمی دفاع ملی کره و از روی موشک هواسانگ کره‌ای، کپی‌برداری شده است، سوء‌ظن غربی‌ها نیز تشدید شد. با توجه به آنکه صنعت هسته‌ای و موشکی کره شمالی از ایران پیشرفته‌تر به نظر می‌رسد، آن‌ها اعزام دانشجو به کره شمالی را احتمالاً در این راستا ارزیابی خواهند کرد.

کره شمالی برای اعزام فرزندان هیئت حاکمه به عنوان دانشجو به خارج از کشور گزینه‌های جذاب‌تری مانند چین را پیش رو دارد، به همین دلیل پیرامون تحصیل دانشجویان اهل کره شمالی در سیستم آموزش عالی ایران، پرسش‌های بسیاری مطرح شده است. پذیرش کارگران کره شمالی در ایران تحت عنوان دانشجو می‌تواند راهی باشد که مسئولین در ایران برای جبران خدمات کره شمالی انتخاب کرده باشند، گذاره‌های که با توجه به روابط رمزآلود دو کشور بعید است از طرف مسئولین تهران یا پیونگ یانگ مورد تایید رسمی قرار گیرد.