نقش اسیدهای چرب ضروری در باروری
تغذیه نقش مهمی در سلامت باروری دارد. انواع اسیدهای چرب اشباع نشده مورد نیاز بدن، اسیدهای چرب امگا ۳، امگا ۶ و امگا ۹ هستند. به طور کلی بدن باید از هریک از این اسیدهای چرب اشباع نشده به میزان کافی دریافت کند، اما نوع رژیم غذایی ما به شکلی است که بیشتر اسیدهای چرب امگا ۶ را دریافت می‌کنیم و امگا ۳ کمتر دریافت می‌شود.
باید توجه کرد که اسیدهای چرب ضروری برای تنظیم فعالیت‌های بدن انسان ضروری هستند، اما در بدن ساخته نمی‌شوند. قبل از اینکه به نقش اسیدهای چرب ضروری در باروری بپردازیم، بهتر است انواع اسیدهای چرب امگا ۳ که منبع اصلی اسیدهای چرب ضروری هستند را بشناسیم.
امگا ۳ چیست؟
امگا ۳ نوعی چربی غیراشباع و جزو اسیدهای چرب ضروری است که برای سلامتی مهم و ضروری بوده و در بدن ساخته نمی‌شود. بنابراین این مواد از طریق رژیم غذایی دریافت می‌شوند. امگا ۳ نقش مهمی در بدن از جمله کنترل التهاب، سلامت قلب و کارکرد مغز داشته و کمبود آن با کاهش هوش، افسردگی، بیماری قلبی، آرتروز، سرطان و سایر بیماری‌ها ارتباط دارد.
انواع امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳، چربی‌های ضروری هستند که فواید و مزیت‌های فراوانی برای سلامتی دارند. از بین ۱۱ نوع اسید چرب امگا ۳، سه نوع آن بسیار مهم هستند که شامل EPA، ALA و DHA هستند. ALA غالبا در گیاهان یافت می‌شود. EPA و DHA در غذاهای دریایی مثل ماهی چرب یافت می‌شود.
ALA یا آلفا-لینولنیک اسید معمول‌ترین اسید چرب امگا ۳ در رژیم غذایی است. این نوع اسید چرب در غذاهای گیاهی یافت می‌شود و قبل از آنکه در بدن مورد استفاده قرار گیرد، باید به EPA یا DHA تبدیل شود. این فرایند تبدیل در انسان‌ها کاربردی و موثر نیست و فقط درصد کوچکی از ALA به EPA و حتی مقدار اندکی به DHA تبدیل می شود. ALA در سبزیجاتی مثل اسفناج، کلم پیچ، خرفه، سویا، گردو و دانه‌های چیا، بذرک و شاهدانه یافت می‌شود. روغن برخی دانه‌ها مثل روغن دانه کتان و روغن هسته انگور (کانولا) غنی از ALA هستند.
EPA یا ایکوساپنتانوئیک اسید، اسید چربی است که التهاب را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهند که روغن ماهی که غنی از EPA و DHA است، می‌تواند علایم افسردگی را کاهش دهد. یکی از مطالعات که روی زنان یائسه انجام شد، نشان داد که EPA می‌تواند دفعات گرگرفتگی دوران یائسگی را کاهش دهد. EPA و DHA در غذاهای دریایی مثل ماهی چرب و جلبک یافت می‌شوند. به همین دلیل به این اسیدهای چرب، امگا ۳ دریایی گفته می‌شود. بیشترین مقدار EPA در ماهی سالمون، شاه ماهی، مارماهی و میگو یافت می‌شود. محصولات و فرآورده‌های حیوانی که با علف تغذیه شده‌اند، مثل لبنیات و گوشت نیز حاوی مقداری EPA هستند.
DHA یا دوکوزاهگزانوئیک اسید نیز یکی از اجزای تشکیل‌دهنده پوست و شبکیه چشم بوده و برای رشد و کارکرد مغز در کودکان و بزرگسالان حیاتی و مهم است. کاهش سطح DHA در بزرگسالان و سالمندان با آسیب به کارکرد مغز و شروع بیماری آلزایمر ارتباط دارد. DHA می‌تواند اثرات مثبتی بر بیماری‌های آرتروز، فشار خون بالا، دیابت نوع ۲ و برخی سرطان‌ها داشته و با پایین آوردن سطح تری‌گلیسرید و کلسترول بد یا LDL می‌تواند سلامت قلب را تقویت کند. DHA به مقادیر زیاد در غذاهای دریایی مثل ماهی چرب و جلبک یافت می‌شود.
اسیدهای چرب و بارداری
اسیدهای چرب ضروروی در طول بارداری، برای رشد مغز، چشم و قلب نوزاد بسیار مهم هستند و از زایمان زودرس پیشگیری می‌کنند. EPA برای رشد سیستم گردش خون سالم ضروری است. DHA برای سیستم عصبی مرکزی سالم مهم محسوب می‌شود.
اسیدهای چرب ضروری با تنظیم هورمون‌های بدن، افزایش مخاط دهانه رحم، افزایش تخمک‌گذاری و بهبود کیفیت رحم با افزایش جریان خون به داخل اندام‌های تناسلی به باروری کمک می‌کنند. سطوح پایین DHA با افسردگی و سایر اختلالات و مشکلات سلامت ذهنی در ارتباط است. در طول بارداری کمبود DHA ممکن است با تولد نوزاد نارس، وزن نگرفتن جنین و بیش فعالی در کودکان در ارتباط باشد.
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، یافته‌های برخی از تحقیقات انجام شده بر روی اسیدهای چرب و باروری، حاکی از آن بوده است که مکمل امگا ۳ می‌تواند یک عامل امکان‌پذیر و ارزان قیمت برای درمان ناباروری باشد و احتمال باردار شدن یک زن را افزایش دهد.
