قند خون بالا؛ پیشگیری و درمان

دیابت بدون کنترل و مدیریت می‌تواند منجر به تجمع قند در خون شده و ریسک عوارض خطرناک را بالا ببرد، مانند بیماری قلبی و سکته مغزی.
دیابت انواعی دارد و نحوهٔ کنترل آن نیز بستگی به نوع دیابت دارد. همهٔ دیابت‌ها ناشی از اضافه‌وزن و عدم تحرک بدنی نیستند و برخی از آنها مادرزادی هستند.
شایع‌ترین انواع دیابت، دیابت نوع اول، دیابت نوع دوم و دیابت بارداری‌اند.

دیابت نوع اول
دیابت نوع اول که به نام دیابت جوانی نیز معروف است زمانی رخ می‌دهد که بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند. انسولین هورمونی است که مسئولیت تجزیهٔ قند موجود در خون برای استفاده در تمام بدن را به عهده دارد. دیابت نوع اول طی دوران کودکی تشخیص داده می‌شود.
افرادی که دیابت نوع اول دارند لازم است به طور منظم از انسولین استفاده کنند که ممکن است به‌صورت تزریقی یا پمپ انسولین باشد.
دیابت نوع اول درمانی ندارد و وقتی تشخیص داده شد فرد دیابت نوع اول دارد لازم است سطح قند خونش به طور مرتب و منظم چک شود، انسولین دریافت کند و تغییراتی برای کنترل این عارضه در سبک زندگی‌اش ایجاد نماید.
کنترل درست سطح قند خون می‌تواند به افرادی که دیابت نوع اول دارند کمک کند تا دچار عوارض و پیامدهای خطرناک نشوند، عوارضی مانند: کتواسیدوز، آسیب عصب، مشکلات چشمی، افزایش احتمال عفونت پوست، مشکلات کلیوی، بیماری‌های قلبی و عروقی، مشکلات پا؛ مانند بی‌حسی، فشارخون بالا و سکته مغزی.

دیابت نوع دوم
افرادی که دیابت نوع دوم دارند انسولین کافی تولید نمی‌کنند یا بدنشان به طور مؤثر از انسولین استفاده نمی‌کند. دیابت نوع دوم، شایع‌ترین نوع دیابت بوده و ارتباط تنگاتنگی با چاقی دارد. کسی که دیابت نوع دوم دارد ممکن است به انسولین نیاز داشته یا نداشته باشد. در خیلی از موارد، داروهای تجویز شده همراه با تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌توانند به کنترل دیابت نوع دوم کمک کنند.
هر کسی می‌تواند به دیابت نوع دوم دچار شود، از کودک تا بزرگسال. معمول‌ترین ریسک فاکتورهای دیابت نوع دوم شامل سن بالای ۴۵ سال، اضافه‌وزن و سابقهٔ خانوادگی این بیماری می‌شوند.

دیابت بارداری
دیابت بارداری در دوره بارداری روی می‌دهد و طی آن مادر نسبت به انسولین حساسیت کمتری نشان می‌دهد. هر ساله تقریباً ۲ تا ۱۰ درصد از موارد بارداری منجر به دیابت بارداری می‌شوند. کسانی که اضافه‌وزن دارند و باردار می‌شوند بیشتر احتمال دارد دچار دیابت بارداری شوند. حدود ۵۰ درصد از مادرانی که به دیابت بارداری دچار می‌شوند بعدها به دیابت نوع دوم مبتلا خواهند شد.

کنترل درست سطح قند خون می‌تواند به افرادی که دیابت نوع اول دارند کمک کند تا دچار عوارض و پیامدهای خطرناک نشوند، عوارضی مانند: کتواسیدوز، آسیب عصب، مشکلات چشمی، افزایش احتمال عفونت پوست، مشکلات کلیوی، بیماری‌های قلبی و عروقی، مشکلات پا؛ مانند بی‌حسی، فشارخون بالا و سکته مغزی

پیش دیابت
پیش دیابت یا دیابت لب مرز زمانی است که قند خون فرد بالاست اما نه به‌اندازه‌ای که دیابت تشخیص داده شود. یک پزشک زمانی تشخیص می‌دهد فرد به دیابت مبتلاست که معیارهای زیر را داشته باشد:
. سطح تحمل گلوکز ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
. نتیجهٔ ۵.۷ تا ۶.۴ درصد برای تست A۱C ‌
. سطح قند خون ناشتا بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
کسانی که پیش دیابت دارند بیشتر ممکن است به دیابت نوع دوم دچار شوند؛ اما معمولاً علائم یک دیابت کامل را تجربه نمی‌کنند.
ریسک فاکتورهای ابتلا به پیش دیابت و دیابت نوع دوم مشابه‌اند و شامل موارد زیر می‌شوند:
. اضافه‌وزن
. سابقهٔ دیابت در خانواده
. کلسترول HDL پایین‌تر از ۴۰ تا ۵۰
. سابقهٔ فشارخون بالا
. داشتن دیابت بارداری یا به دنیا آوردن نوزادی با وزن بالای ۴ کیلوگرم
. سابقهٔ سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
. سن بالای ۴۵ سال
. نداشتن تحرک بدنی

پیشگیری از دیابت
شما می‌توانید برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع دوم گام‌هایی بردارید:
. وزن خود را در حد سالم و متعادلی نگه دارید
. رژیم غذایی سالم و محدود از نظر قندهای اضافی و چربی‌های اشباع و غذاهای فراوری شده داشته باشید
. به طور منظم ورزش کنید
. برای پیشگیری از دیابت بارداری باید پیش از بارداری به وزن متعادلی برسید.
وقتی پزشک علت بالارفتن سطح قند خون را تشخیص می‌دهد بهتر می‌توانید آن را کنترل کنید. پس در مورد وضعیت سلامتی خود و زمان‌هایی که قند خونتان بالا می‌رود هر اطلاعاتی که دارید به پزشکتان ارائه دهید. حل مشکل می‌تواند به‌سادگی تغییر زمان مصرف دارو، رژیم غذایی و روتین ورزشی‌تان باشد.

دلایل افزایش قند خون در افرادی که دیابت دارند چیست؟
فاکتورهای متعددی می‌توانند باعث افزایش قند خون در افرادی که دیابت دارند شوند. مثلاً اگر چیزهایی مانند غذا و داروهای دیابت از تعادل خارج شوند می‌توانند قند خون را بالا ببرند. اتفاق‌هایی که معمولاً منجر به بالارفتن قند خون در افراد مبتلا به دیابت می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
. انسولین کافی مصرف‌نکردن، تزریق انسولین اشتباهی یا انسولینی که تاریخ مصرف آن گذشته، یا مشکلی در تزریق.
. مصرف انسولین و کربوهیدرات را به‌درستی زمان‌بندی‌نکردن
. مقدار کربوهیدراتی که مصرف می‌کنید در تعادل با میزان انسولینی که بدنتان می‌تواند بسازد یا میزان انسولینی که تزریق می‌کنید نیست.
. دوز داروی خوراکی‌ که مصرف می‌کنید در مقایسه با نیازهای بدنتان بسیار کم است.
. فعالیت بدنی‌تان کمتر از حد معمول است.
. پدیده داون (افزایش قند خون بین ساعت ۴ تا ۸ صبح که در درصد زیادی از بزرگسالان دیده می‌شود)

مشکلات انسولینی چگونه به وجود می‌آیند؟
پزشکان علت دیابت نوع اول را دقیقاً نمی‌دانند؛ اما مقاومت به انسولین که می‌تواند منجر به دیابت نوع دوم شود، دلایل آشکارتری دارد. انسولین اجازه می‌دهد گلوکز غذایی که می‌خورید وارد سلول‌های بدنتان شده و انرژی آنها را تأمین کند. مقاومت به انسولین معمولاً حاصل چرخهٔ زیر است:
. فرد ژن‌هایی دارد یا در محیطی است که باعث می‌شود نتواند انسولین کافی برای جواب‌دادن به میزان قند یا گلوکزی را که می‌خورد تولید کند.
. بدن سعی می‌کند برای پردازش قند زیاد خون، انسولین زیادی تولید کند.
. پانکراس یا لوزالمعده نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای زیادی بدن باشد و قند اضافی شروع می‌کند به گردش در خون و سبب آسیب‌هایی می‌شود.
. به‌مرور زمان، انسولین در واردکردن گلوکز به سلول‌ها کارآمدی‌اش را از دست می‌دهد و سطح قند خون همچنان بالا و بالاتر می‌رود.
در دیابت نوع دوم، مقاومت به انسولین تدریجاً اتفاق می‌افتد. به همین دلیل پزشکان اغلب توصیه می‌کنند در تلاش برای کُند کردن یا متوقف کردن این چرخهٔ معیوب، سبک زندگی‌تان را تغییر دهید.

استفاده از انسولین
همهٔ کسانی که با دیابت نوع اول زندگی می‌کنند و بعضی از افرادی که دیابت نوع دوم دارند لازم است برای متعادل نگه‌داشتن سطح قند خون و جلوگیری از افزایش آن، انسولین دریافت کنند. انسولین به شکل‌های گوناگونی در دسترس است و بیشتر آنها بر اساس مدت ماندگاری اثرشان دسته‌بندی می‌شوند. داروی دیگری که پزشک ممکن است تجویز کند متفورمین است که سطح قند خون را پایین می‌آورد و انسولین را تأثیرگذارتر می‌کند.

پیامدهای قند خون بالا چیست؟
قند خون بالا درصورتی‌که مزمن شود طی سال‌ها می‌تواند به رگ‌ها آسیب بزند و مشکلاتی در بدن ایجاد کند، از جمله:
. رتینوپاتی (آسیب شبکیه)
. نوروپاتی (بیماری اعصاب محیطی)
. نفروپاتی (نوعی بیماری کلیوی)
. گاستروپارزی یا فلج معده
. بیماری قلبی
. سکته مغزی
مهم است به خاطر داشته باشید که عوامل دیگری مانند ژنتیک و مدت زمانی که دیابت داشته‌اید می‌توانند در ایجاد عوارض دیابت نقش داشته باشند. هیپرگلیسمی حاد (ناگهانی و شدید) می‌تواند منجر به کتواسیدوز دیابتی شود که تهدیدکننده زندگی است.

بهداشت نیوز