چرا این فیلم سیاسی و تبلیغاتش دچار حاشیه شد؟

فیلم سینمایی «مصلحت» که به کارگردانی حسین دارابی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفاه از ۱۷ خردادماه روی پرده رفته به فروش نزدیک به پنج میلیارد تومان رسیده است. این فیلم که محصول مشترک سازمان رسانه‌ای - هنری اوج و حوزه هنری است پس از سه سال کش‌وقوس توانست مجوز اکران بگیرد. فیلم داستان آیت‌الله مشکاتیان را به عنوان یکی از مقامات بلندپایه قوه قضاییه روایت می‌کند که پسرش در درگیری خیابانی دهه ۶۰ مرتکب قتل می‌شود و مصلحت اطرافیان آیت‌الله در این است که فرزندش را مقصر جلوه ندهند.

محمدرضا شفاه درباره حساسیت‌هایی که فیلم برای اکران داشته و نیز تصمیم‌گیری برای اکران آنلاین توضیحاتی را به ایسنا ارائه کرد.

 تهیه‌کننده «مصلحت» که سابقه ساخت فیلم‌های «هناس» و «دیدن این فیلم جرم است» را هم داشته و به نظر می‌رسد به سوژه‌های ملتهب علاقه‌مند است، در این زمینه بیان کرد: زمانی که ما به عنوان هنرمند، تصمیم به انجام کاری می‌گیریم موضوعات و سوژه‌هایی را انتخاب خواهیم کرد که از یک طرف بخشی از دغدغه‌های خودمان باشد و از طرف دیگر دغدغه بخش مهمی از جامعه نیز محسوب شود. سپس فصل اشتراک آن دغدغه را با حرف‌های مردم و نگاه‌شان پیدا می‌کنیم تا در نهایت به تولید یک اثر هنری ختم شود. آثاری که من در آن به عنوان تهیه‌کننده حضور داشتم بخشی از دغدغه‌های من و البته کارگردان و نویسنده‌های اثر بوده، چون به نظر ما موضوعات مهمی هستند که ظرفیت توجه و پرداختن به آن‌ها همچنان وجود داشته است. از این رو تلاش کردیم تا آنچه را در نظر داریم با توجه به توانی که داشتیم به بهترین شکل ممکن بیان کنیم و آن را به تصویر بکشیم. البته تصور می‌کنم حداقل در فیلم سینمایی «مصلحت» آنقدر حرف عجیب و غریبی زده نشده است. حرف تندی هم در آن زده نشده است. حساسیت حرف‌هایی که امروز بسیاری از مردم و مسئولان کشور در جلسات خصوصی و عمومی عنوان می‌کنند، بیشتر از فیلم سینمایی «مصلحت» است؛ لذا ما انتظار نداشتیم و نداریم حساسیت عجیب و غریبی نسبت به مضمون این فیلم وجود داشته باشد. بالاخره هر فیلمی نیز ممکن است از سوی افراد گوناگون با تفسیر‌های متفاوت مواجه باشد، اما نباید این نظرات منجر به آن شود که راه را برای باقی نظر‌ها و تفسیر‌های مصلحانه دیگری که درباره فیلم زده می‌شود ببندد.

او درباره سه سالی که فیلم پروانه نمایش نمی‌گرفت و به نوعی در توقیف به سر می‌برد نیز گفت: از همان لحظه اول که متوجه شدیم قوه قضاییه نظر مثبتی نسبت به اکران فیلم ندارد مذاکرات‌مان را با آن‌ها شروع کردیم. تلاش هم بر این بود تا بتوانیم مشکل فیلم را حل کنیم، اما این موضوع نیاز به زمان داشت. در هر صورت برای مذاکراه و ارائه توضیحات، لازم بود تا زمان کافی در نظر بگیریم. برای رسیدن به تفاهم نیاز بود تا با همه کسانی که فیلم به آن‌ها مربوط است صحبت و آن‌ها را مجاب کنیم فیلم می‌تواند اجازه اکران داشته باشد. نیاز به این تفاهم از این رو بود که هم فیلم لطمه نبیند و هم توافق نظر وجود داشته باشد تا امکان اکران را پیدا کند. دلیل اینکه سه سال طول کشید بخشی به‌خاطر مذاکرات بود و بخش دیگر به این خاطر بود که بالاخره قوه قضاییه به عنوان مجموعه‌ای که این امکان را دارد که می‌تواند فیلم‌ها را در حالت تعلیق و توقیف نگه دارد، تصمیم گرفته بود اجازه اکران ندهد. این موضوع نیز بر طولانی‌تر شدن مدت زمان توقیف فیلم دامن زد.

شفاه درباره اصلاحات و ممیزی‌ها «مصلحت» توضیح داد: ما ابتدا آن بخش‌هایی را که احساس می‌کردیم از نگاه قوه قضاییه حساس است کامل شناسایی کردیم و در زمان مذاکره، پیشنهاد‌هایی دادیم تا با حداقل تغییر آن مسائلی را که باعث ایجاد حساسیت شده است از بین ببریم یا آن‌ها را کمرنگ کنیم؛ لذا تغییرات بسیار کم است و مخاطبان، حتی آن‌هایی که فیلم را در جشنواره دیده‌اند هم شاید متوجه این تغییرات نشوند. حتی شده بعد از دیدن فیلم از ما پرسیده‌اند اصلا کجای فیلم تغییر کرده بود.

وی درباره اینکه فیلمی همچون «مصلحت» با وجود آنکه محصول دو نهاد حکومتی یعنی سازمان اوج و حوزه هنری بوده، برای نمایش دچار مشکل شد گفت: درست است که این شرایط، استهلاک به همراه دارد و باعث افسردگی و دلسردی می‌شود، اما این موارد برای ما صدق نمی‌کند. ما تلاش‌مان را همچنان می‌کنیم، چون در هر صورت چنین موضوع‌هایی دارای حساسیت است. امیدوار هستیم روزی برسد که مجوز سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مرجع قانونی صدور پروانه نمایش و ساخت مورد احترام همه باشد؛ به ویژه برای کسانی که مسئولیت بیشتری نسبت به قانون دارند.

او ادامه داد: فعلا تا روزی که در کشور ما پروانه‌های سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طرف سازمان‌ها و نهاد‌های دیگر مورد تجدیدنظر یا اعمال نظر قرار می‌گیرند این مسئله وجود خواهد داشت. ما هم در این میان و با توجه به این شرایط، تلاش می‌کنیم با حداقل مشکلات، مسائل و موانع، دغدغه‌هایی را که فکر می‌کنیم درست است به بهترین حالت به تصویر بکشیم.

شفاه درباره تبلیغات فیلم و برخی حاشیه‌های آن نیز گفت: اعتقاد داریم ایجاد خلاقیت در تبلیغات و متفاوت دیدن تبلیغات محیطی می‌تواند بر روی دیده شدن فیلم نیز اثر مستقیم بگذارد، اما این موضوع نیز از آن نکاتی است که تا همه دست به کار نشوند می‌تواند ایجاد سوءتفاهم کند. چون همه عادت دارند تبلیغ فیلم را با همان حالت کلاسیک که در عرف وجود دارد ببیند. ما تلاش کردیم در این زمینه هم پیشرو باشیم، هم متفاوت عمل کنیم و هم جذابیت کار را بالا ببریم. تصور می‌کنم باید صبوری می‌کردند که کلا برای این فیلم از هر نظر این صبوری رخ نداد. چه در زمینه نام این فیلم که «مصلحت نظام» بود و اجازه ندادند بر روی آن بماند؛ چه توقیف سه‌ساله آن که بعد از اکران در جشنواره با محرومیت مواجه شد. در صورتی که تمام فیلم‌های جشنواره آن سال اکران عمومی شد. حتی در مورد تبلیغات نیز این صبوری صورت نگرفت تا به درستی و کامل انجام شود، چون همین ایده موجب بحث در میان مردم می‌شد و وقتی متوجه می‌شدند تبلیغ یک فیلم است ترغیب می‌شدند آن را ببینند. این موضوع یک روند طبیعی و شناخته‌شده است که همه این فرآیند را در علم تبلیغات می‌دانند. متاسفانه نگرانی‌ها و حساسیت‌های اضافی و شاید بی‌مورد موجب می‌شود در این زمینه هم صبوری به اندازه کافی وجود نداشته باشد.

او درباره وضعیت اکران فیلمش هم بیان کرد: شرایط اکران خوب است. اگر اکران فیلم به همین منوال ادامه داشته باشد و با چالش تازه‌ای مواجه نشود فکر می‌کنم در نهایت اکران قابل قبولی خواهیم داشت، چون ظرفیت خوبی از سینما‌های حوزه هنری به عنوان یکی از دو مجموعه سرمایه‌گذار پروژه، در اختیار «مصلحت» قرار گرفته و در سینما‌های خصوصی نیز سانس‌های خوبی داریم و امید دارم این روند ادامه پیدا کند و این رقابت بلامنازع فیلم‌های کمدی باعث نشود سانس فیلم‌های اجتماعی به بهانه پرفروش بودن فیلم‌های کمدی از دست برود.

او افزود: از آنجایی که موفق شدیم با بسیاری از مخاطبان، فیلم را به تماشا بنشینیم بازخورد‌ها خیلی خوب بودند آن هم در شرایطی که فیلم حساسیت‌برانگیز است و پیچیدگی‌هایی دارد.

شفاه در پاسخ به اینکه آیا پس از اکران در سینماها، فیلم را بلافاصله به صورت آنلاین هم اکران می‌کند؟ گفت: بستگی به شرایط اکران دارد. ممکن است این اتفاق رخ دهد و ممکن است به این نتیجه برسیم که بعد از گذشت یک دوره چند ماهه اکران آنلاین هم داشته باشیم، اما فعلا در اکران عمومی نمی‌توانیم در این زمینه پیش‌بینی کنیم و همه چیز بستگی به میزان استقبال و اتفاقاتی برمی‌گردد که برای فیلم در سینما‌ها رخ می‌دهد تا تصمیم بگیریم.