آیا می‌توان پیری را به تعویق انداخت؟
پیری بخشی طبیعی از زندگی است و با این حال بسیاری از ما امیدواریم بتوانیم آن را به تاخیر بیندازیم. در یک نقطه خاص، زمانی که شما شروع به احساس اثرات افزایش سن می‌کنید، می‌خواهید که سرعت کل فرآیند کاهش یافته و متوقف شود. اما آیا واقعا می‌توان پیری را به تعویق انداخت؟
به نقل از آی‌ای، مجموعه رو به رشدی از کارها تصویر کامل‌تری از جستجو برای اکسیر جوانی را ترسیم می‌کند که به طور ویژه بر تغییراتی که در سطوح مولکولی و سلولی روی می‌دهند، تمرکز دارند. آی‌ای با دکتر میگل تامکووین، بیوشیمیدان دانشگاه ویلنیوس، مصاحبه کرده و از او پرسیده که آیا می‌توان پیری را به تعویق انداخت.
چه چیزی باعث پیر شدن می‌شود؟
همانطور که دکتر تامکووین می‌نویسد، ما از روزی که به دنیا می‌آییم فرآیند پیر شدن ما آغاز می‌شود. استعداد ژنتیکی بدن ما، عادات ما و محیط ما، همه نقش مهمی در روند پیری دارند. نحوه دفع مواد زائد توسط بدن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
از آنجایی که بدن ما با این عوامل مخرب مختلف مواجه می‌شود، سعی می‌کند با آنچه که می‌تواند مقابله کند و آن را ترمیم کند، اما در نهایت «تضعیف عملکرد بدن، که معمولا به عنوان پیری شناخته می‌شود» نیز وجود دارد.
دوازده مکانیسم مولکولی وجود دارد که منجر به پیری سلول‌ها می‌شود که توسط دانشمندان شناسایی و به عنوان تناوب اپی‌ژنتیک شناخته می‌شود. از جمله آنها آسیب به دی‌ان‌ای است که منجر به جهش و ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، نقص در پروتئین‌های کلیدی و اختلالات متابولیت می‌شود که بر سیستم دفع زباله‌های متابولیکی ما تأثیر می‌گذارد.
از جمله مسائل دیگری که به وجود می‌آیند، مشکلات مربوط به پاسخ به مواد مغذی به عنوان اختلالی است که بر ارتباط بین سلول‌ها تأثیر می‌گذارد و فرسودگی سلول‌های بنیادی که منجر به ناتوانی سلول‌ها در تقسیم و بازسازی می‌شود و همه بازسازی بدن را متوقف می‌کند.
برخی از علائم خاص پیری در بدن ما چیست؟
پزشکان احتمالا به دنبال انسداد عروق، زوال عقل، آسیب غضروف و اثرات مشابه هستند. با این حال، بیوشیمیست یا زیست‌شیمی‌دان‌ها و اپی‌ژنتیک‌دان‌ها بر روی سطح دی‌ان‌ای سلولی تمرکز می‌کنند که جهش‌های انباشته شده و تغییرات اپی‌ژنتیکی را نشان می‌دهد.
تامکووین نوشت: وقتی ما جوان و سالم هستیم، همه چیز با هماهنگی کار می‌کند. از اندام‌ها گرفته تا سلول‌ها که ما حدود دویست نوع و ۳۰۰ هزار ژن از آنها داریم. با افزایش سن، این هماهنگی فوق العاده شروع به ناهمگام شدن می‌کند.
او همچنین خاطرنشان کرد که سلامت میکروبیوتا که به باکتری‌های موجود در روده و پوست ما گفته می‌شود، نیز برای سلامتی ما مهم است. اگر میکروبیوتا دچار اختلال در عملکرد شود، پیری تسریع می‌شود.
اهمیت میکروبیوتا در پیری
دکتر تامکووین در مورد اهمیت میکروبیوتا برای پیری و اینکه چگونه یک سبک زندگی سالم می‌تواند کمک کننده باشد، توضیح داد. میکروبیوتا در هضم و جذب مواد مغذی، فعالیت سیستم ایمنی بدن، محافظت در برابر عوامل بیماری‌زا، تولید متابولیت‌های ضروری، سیگنال‌دهی به مغز و سایر اندام‌های دوردست نقش دارد.
آنچه با افزایش سن از دست می‌دهیم، جنبه‌های محافظتی و تغذیه‌ای میکروبیوتا است. همانطور که دکتر میگل تامکووین می‌گوید، مطالعات نشان می‌دهد که افرادی که تا صد سالگی زندگی می‌کنند هنوز برخی از گونه‌های کلیدی باکتری‌ها را حفظ کرده‌اند در حالی که افرادی که عمر کوتاه‌تری دارند اینطور نیستند.
برای مثال، مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۳ که در Nature Aging منتشر شد، نشان داد که صدساله‌ها ویژگی‌های مرتبط با جوانی را در میکروبیوم روده نشان می‌دهند که شامل انتروتیپ‌های تحت سلطه باکتری‌ها، افزایش یکنواختی گونه‌ها، غنی‌سازی باکتری‌های بالقوه مفید و کاهش باکتری‌های بالقوه بیماری‌زا بود.
همانطور که این دانشمند توضیح داد، نتایج بسیار هیجان انگیزی از آزمایشات روی موش‌ها به دست آمده است که نشان می‌دهد پیوند مدفوع موش‌های جوان می‌تواند موش‌های مسن‌تر را جوان کند.
چگونه از جوان ماندن میکروبیوتایمان مطمئن شویم؟ یکی از مسیرهای واضح تغذیه است. همانطور که دکتر در مقاله خود نوشت، جذب مداوم انواع مواد مغذی ضروری است، به طوری که محققان توصیه می‌کنند حداقل ۳۰ گیاه مختلف با رنگ‌ها و طعم‌های مختلف در هفته بخورید. و همانطور که از دوران کودکی می‌دانید، خوردن غذاهای غنی از فیبر مانند میوه، سبزیجات، آجیل و دانه‌ها بسیار مهم است. همچنین، غذاهای تخمیر شده زنده می‌توانند در بازگرداندن تنوع از دست رفته در میکروبیوتا مفید باشند. از سوی دیگر، پرهیز از غذاهای فوق فرآوری شده که می‌تواند زندگی روده ما را ویران کند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
عادات روزانه چگونه می‌توانند بر پیری تأثیر بگذارند؟
به گفته دکتر تامکووین، رابطه بین سبک زندگی سالم و پیری را نمی‌توان نادیده گرفت. همه ما طرح اولیه کاری را که باید انجام دهیم می‌دانیم و آن این است که خوب غذا بخوریم، خوب بخوابیم و ورزش کنیم. با این حال، این رفتارها نیز سخت‌ترین تغییر عادات هستند و عادات ناگوار زندگی مدرن نیز رژیم غذایی و خواب نامناسب، سطوح پایین ورزش و استرس مداوم به شمار می‌روند.
دکتر تامکووین می‌گوید، در تلاش برای رهبری سبک زندگی متمرکز بر طول عمر، مهم‌ترین چیز تغییر طرز فکر شماست. آیا فقط برای امروز زندگی می‌کنید یا برای سال‌های آینده؟ او می‌افزاید: آیا می‌خواهید فقط از نفیس‌ترین وسیله‌ای که تا به حال داشته‌اید، یعنی بدنتان، بهره برداری کنید یا آن را ارزشمند بدانید؟ برای اینکه بتوانیم عمر طولانی داشته باشیم، باید با «مهربانی، احترام و توجه» با بدن رفتار شود.
این شامل انتخاب یک رژیم غذایی مغذی، اطمینان از اختصاص زمان برای استراحت مناسب و تکمیل زندگی خود با ورزش منظم است، زیرا ورزش برای سیستم قلبی عروقی ما بسیار ضروری است. با افزایش سن، رگ‌های خونی ممکن است مسدود شوند، اما ورزش به عملکرد موثر آنها کمک می‌کند.
در نهایت آیا می‌توانیم پیری را معکوس کنیم؟
همانطور که دکتر تامکووین در مقاله خود نوشته است، مطالعات متعددی در حال انجام است که به دنبال ایجاد داروها و درمان‌هایی برای کمک به کُند کردن و حتی معکوس کردن اثرات پیری است. یک رویکرد خاص، مطالعه چگونگی تأثیرگذاری بر تجمع سلول‌های پیر و ناکارآمد است.
دانشمندان ژن‌ها و پروتئین‌های خاصی را مشخص کردند تا سلول‌ها و اندام حاوی آنها را دوباره جوان کنند. اگر عملکرد اصلی اندام بازسازی شود، التهاب مزمن کمتری وجود خواهد داشت که علت انحطاط بافتی است که منجر به پیری می‌شود.
چگونه سلول‌ها را وادار به بازسازی کنیم؟
یک ایده برای توسعه در آینده می‌تواند از طریق داروسازی باشد. با این حال، در حال حاضر، تحقیقات زیادی در این زمینه روی رمزگذاری پروتئین‌های مسئول جوانی سلول‌ها متمرکز شده است.
همانطور که تامکووین اشاره کرد، قوی‌ترین عوامل جوان سازی، به نام عوامل یاماناکا(Yamanaka)، مدتی قبل کشف شده است. در واقع، دانشمند ژاپنی شینیا یاماناکا که آنها را پیدا کرد، در سال ۲۰۱۲ جایزه‌ای برای این مطالعه دریافت کرده بود. مطالعه او نشان داد که چگونه می‌توان سلول‌های بالغ را با عملکردی خاص به حالت جنینی جوان کرد در جایی که سلول‌ها هنوز چنین عملکردی ندارند.
همانطور که دکتر تامکووین توضیح می‌دهد، این دقیقا آن چیزی نیست که ما می‌خواهیم. ما نمی‌خواهیم جنین شویم. ما نمی‌خواهیم عملکرد یک سلول متمایز را از دست بدهیم. ما فقط می‌خواهیم بهترین عملکردش را داشته باشد. او افزود: در اینجا حفظ تعادل آغاز می‌شود.
روش دیگری که دکتر تامکووین آن را «جذاب» نامید استفاده از فناوری‌های آران‌ای پیامرسان(mRNA) است. این عملکرد مشابه عملکرد واکسن‌های آران‌ای برای جلوگیری از کووید-۱۹ است. هر دو واکسن فایزر و مدرنا کووید-۱۹ از اسید ریبونوکلئیک پیامرسان(mRNA) برای ایجاد یک پاسخ ایمنی استفاده می‌کنند که می‌تواند در برابر عفونت احتمالی محافظت ایجاد کند. اطلاعات کدگذاری شده در واکسن‌ها به سلول‌ها منتقل شد و به آنها دستور داد تا با ویروس درگیر شوند.
همانطور که این دانشمند نوشت: همانطور که با استفاده از واکسن‌های آران‌ای پیامرسان توانستیم سلول‌ها را در مورد عوامل بیماری‌زای آینده آگاه کنیم، امیدواریم بتوانیم به آنها آموزش دهیم که چگونه با استفاده از اطلاعات ژنتیکی جوان‌سازی کنند. اگر پروتئین‌های موجود در یک مولکول آران‌ای کدگذاری شوند تا ژن‌های یک سلول را جوان کنند و سپس در سطح سلولی وارد شوند، فعالیت ژن به نوبه خود می‌تواند شبیه فعالیت یک سلول جوان شود.
