آمریکا و انگلیس همزمان با افزایش تنشها با ایران به دنبال جلب حمایت اروپاییها برای تقویت گشتزنی در اطراف تنگه هرمز بودهاند. اما درخواستهای آمریکا برای کمک به اسکورت کشتیها در خلیج فارس با سکوت یا رد این خواسته مواجه شده است؛ از جمله، آلمان روز چهارشنبه «نه» آشکاری به آمریکا گفت.
همچنین کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، ایتالیا یا سوئد هنوز جواب مثبتی به پیشنهاد جداگانه انگلیس درباره ایجاد نیروی اسکورت اروپایی ندادهاند.
بنا به گزارش روز پنجشنبه نیویورک تایمز، رد این درخواستها بیانگر سیاستهای متباین کشورها در قبال چگونگی رفتار با ایران بوده و باعث افزایش بیاعتمادی و ناخشنودی در دو طرف شده است. از یک سو، واشنگتن متحدان اروپایی را به استفاده رایگان از تلاشهایش برای تامین امنیت در خلیج فارس متهم کرده و از سوی دیگر، اروپاییها استدلال میکنند در وهله اول این واشنگتن بود که با تلاش برای قطع صادرات نفت ایران، مشکل ایجاد کرده است.
بسیاری از رهبران اروپایی تلاش کردهاند فاصله خود را با ترامپ و سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران حفظ کنند تا به عنوان حامی این سیاست جلوه نکنند. آنان همچنین هیچ منطقی در اعمال تحریم علیه وزیر خارجه ایران نمیبینند.
تا زمانی که ایران دست به اقدام تحریکآمیزتری نزند غیرمحتمل است که اروپاییها دست به اقدامی بزنند. کشورهای اروپایی دارای نیروی دریایی درک میکنند که تردد کشتیها در تنگه هرمز یک منفعت راهبردی است اما از پیوستن به طرح گشتزنی آمریکا در این آبراه اکراه دارند و از اینکه وارد جنگ کشوری دیگر شوند، احتیاط میکنند.
«رابرت مالی» مدیر سازمان «گروه بحران بینالملل» و عضو سابق شورای امنیت ملی آمریکا در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما درباره امتناع اروپاییها از پیوستن به طرح واشنگتن میگوید: اگر یک وضعیت عادی بود پاسخ مثبت داده میشد. اما اینک بیم آن وجود دارد که کشورهای بسیار نزدیک و مرتبط به آمریکا قلمداد شوند.
وی افزود: هر اقدام اروپاییها، حتی اگر تلاشی موازی با آمریکا باشد، در ذهن ایرانیها همچون دو بخش از یک حرکت واحد خواهد بود. بنابراین سخت است که خود را از سیاستی آمریکایی که باعث تحریک این بحران میدانند، رها سازند.
این مساله چهارشنبه گذشته روشنتر شد، زمانی که «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان و عضور حزب سوسیال دموکرات این کشور گفت که برلین به طرح آمریکاییها نخواهد پیوست.
سوسیال دموکراتها عضوی از دولت ائتلافی آلمان به رهبری صدراعظم «آنگلا مرکل» هستند و منتقد سیاست آمریکا در قبال ایران به شمار میآیند.
ماس گفت: آلمان در هیچ ماموریت دریایی که توسط آمریکا پیشنهاد و طراحی شده باشد، شرکت نخواهد کرد. ما در حال همکاری نزدیک با شرکای فرانسوی هستیم. ما راهبرد فشار حداکثری را اشتباه میدانیم. ما خواهان تنش نظامی بیشتر نیستیم و به تمرکز خود بر دیپلماسی ادامه میدهیم.
«ریچارد گرنل» سفیر آمریکا در برلین که به رفتار غیردیپلماتیک معروف است، از این موضع آلمان انتقاد کرد. برخی افراد در آلمان با گرنل همسو هستند. «آنه گرت کرامپ کارن باوئر» وزیر دفاع و عضو حزب دموکرات مسیحی که جانشین احتمالی مرکل تلقی میشود، روز چهارشنبه گفت که درخواست آمریکا مورد «بازبینی» قرار میگیرد.
«یان تکائو» تحلیلگر اندیشکده آمریکایی «صندوق جرمن مارشال» در این باره گفت: اول اینکه این موضع همان اکراه سنتی از درگیر شدن در اقدام نظامی است. اما در پی آن، این استدلال وجود دارد که آمریکاییها باعث و بانی این وضعیت هستند و توافق هستهای با ایران را از بین برد و ما قرار نیست مشکلاتی را که آنها ایجاد کردند، ما کاهش دهیم.
وی به سکوت اروپاییها درباره طرح انگلیس نیز پرداخت و اظهار داشت: از سوی دیگر، ما به ترامپ میگوییم که این یک مقطع اروپایی است و خودمان باید سرونوشت خود را در دست بگیریم. اما اینک که مساله منافع در میان است هیچ اقدامی صورت نمیگیرد.
«فولکر پرتس» مدیر «موسسه آلمان امور امنیتی و بینالملل» در برلین گفت که وی با تصمیم آلمان موافق است. وی اظهار داشت: دولت ترامپ ما را در وضعیتی قرار داده که باعث شده همه از خطر جنگ و تنشزایی خزنده سخن بگویند. اینک که دولت ترامپ تلاش میکند تا یک سیگنال نظامی بفرستد و از متحدانش میخواهد به این اقدام ملحق شوند. این حق آلمان است که به این خواسته «نه» بگوید.
فرانسه نیز بنا به دلایل مشابه در قبال پیشنهاد آمریکا محتاط بوده است. یک مشاور وزیر دفاع فرانسه که نامش فاش نشده است، اظهار داشت: همه اقدامات ما فقط یک هدف دارد و آن کاهش تنش به پائینترین سطح است. ما کاری که در این راستا نباشد انجام نمیدهیم. ائتلافی که به نظر میرسد علیه ایران است امکان کاهش تنش ندارد.
یک مقام ارشد فرانسوی دیگر با صراحت گفت: ما همکاری نظامی نزدیکی با آمریکاییها داریم. اما در مورد ایران، به طور خودکار از آنها تبعیت نمیکنیم.
«ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه هفته گذشته به قانونگذاران این کشور گفت که فرانسه در مورد «ماموریتی برای رصد و نظارت بر امنیت دریانوردی در خلیج فارس» با انگلیس و آلمان همکاری میکند؛ طرحی که با اسکورتهای دریایی تفاوت دارد.
مقامهای ایتالیایی نیز گفتهاند که درخواست مستقیمی برای ارائه کمک دریایی در خلیج فارس دریافت نکردهاند.
«علی واعظ» مدیر پروژه ایران در سازمان «گروه بحران» گفت: استحکامات نظامی بیشتر در منطقه خطر اشتباه در محاسبه را افزایش میدهد. واقعیت این است که راه حلی نظامی وجود ندارد. برقراری اسکورت برای کشتیها نشانهای بحران را رفع میکند اما ریشههای آن را از بین نمیبرد.