چاقی؛ روایت یک بحران در نسل جدید
۴ درصد کودکان دنیا اضافه وزن و چاقی دارند و این رقم رو به افزایش است، در ایران نیز مطالعات نشان داده است که ۱۲.۵ درصد کودکان زیر ۶ سال و ۱۹.۱ درصد کودکان زیر دو سال چاق هستند. همچنین بر اساس گزارش انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران، در یک سال اخیر روند چاقی در کودکان دو برابر شده و مطالعات نشان می‌دهد که ۲۰.۸ درصد کودکان ایرانی اضافه وزن و چاقی دارند.
کودکان درست مانند بزرگ‌ترها، تحت تأثیر شدید سبک زندگی مدرن هستند، زندگی کم تحرک، عادات اشتباه و غذاهای نامناسب. حتی مهدکودک و مدرسه هم تفاوت زیادی در سبک زندگی کودک ایجاد نمی‌کند و در نتیجه عادت‌های ایجاد شده، به احتمال زیاد تا بزرگسالی همراه فرد خواهد ماند. ساعات زیادی که کودکان پای تلویزیون می‌نشینند یا مشغول بازی‌های کامپیوتری می‌شوند، در حقیقت همان زمانی است که باید صرف فعالیت‌های فیزیکی و ارتباط با دنیای فیزیکی شود. علاوه بر سبک زندگی، عوامل ژنتیکی هم در چاقی کودکان بی‌تأثیر نیستند، ولی تأثیر سبک زندگی به‌مراتب بیشتر از ژنتیک است.
معیار تشخیص چاقی کودکان
مهدی رمضانی متخصص تغذیه در این زمینه می‌گوید: بهترین راه برای تشخیص اضافه وزن کودک، مراجعه به یک متخصص تغذیه بوده، محاسبه شاخص توده بدنی یکی از معیارهای تشخیص چاقی است، این شاخص با اندازه‌گیری قد و وزن محاسبه شده و بسته به الگوی رشد کودک معانی متفاوتی می‌تواند داشته باشد به همین دلیل نظر یک متخصص پزشک برای این کار لازم است.
تغییر سبک زندگی برای رفع چاقی کودک
وی می افزاید: بهترین راه برای کاهش وزن، تغییر سبک زندگی است، تغییر یک یا دو عادت جزیی در زندگی روزمره شاید به‌اندازه کافی تأثیرگذار نباشد. راه‌حل، مشارکت تمام خانواده است به عنوان مثال اعضای خانواده همگی در فعالیت‌های بدنی شرکت کنند و یا نوع غذاهای خود را تغییر دهند.
رمضانی اظهار می‌دارد: اگرچه تغییر سبک زندگی ضروری است، ولی باید نیازهای کودک و شرایطش را هم درک کرد، او نمی‌تواند مثل بزرگسالان منطقی رفتار کند، بنابراین نباید انتظار داشته باشید همیشه تابع قوانین و مقررات باشد، به‌علاوه چاقی کودکان خودش می‌تواند عامل برای اجتناب از تحرک باشد چرا که این کار برایش بسیار سخت‌تر است و تلاش کنید مدت زمانی که خانواده بدون فعالیت دور یکدیگر نشسته‌اید را تا حد امکان کاهش دهید.
رژیم لاغری کودکان دارای اضافه وزن
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تغییر سبک زندگی باید برای تمام اعضای خانواده باشد، می‌گوید: عادات غذایی تمام افراد بر اساس رژیم غذایی سالم و متعادلی که گفته می‌شود تنظیم شود، البته طبق نیازهای فردی هر عضو، این رژیم کمی می‌تواند متفاوت باشد ولی قواعد و اصول کلی برای همه یکسان است.
کمتر غذا بخورید
وی خاطرنشان می‌کند: اولین قانون، به‌اندازه خوردن بوده، نه فقط برای کودکان، که برای همه افراد رعایت این قانون لازم است. به کودک برای خوردن غذا اصرار نکنید این رفتار اشتباهی بوده که بسیاری از پدر و مادرهای ایرانی باید کنار بگذارند.
رمضانی اضافه می کند: باید کودک خودش غذای بیشتر بخواهد، بعد به او غذا دهید، یک اشتباه دیگر رایج استفاده از ظرف‌های بزرگسالان برای کودکان است. قرار نیست کودکان به‌اندازه بزرگسالان غذا بخورند وقتی ظرف غذای بزرگ جلوی کودک می‌گذارید، در واقع به‌طور نامحسوس او را به خوردن غذای بیشتر تشویق می‌کنید.
وی ادامه می دهد: مساله دیگری که معمولاً باعث پرخوری می‌شود، سریع خوردن غذاست. هر چه با آرامش بیشتری غذا بخورید، احتمال پرخوری کمتر می‌شود.
رمضانی با بیان اینکه جای خالی میوه و سبزیجات در تغذیه بیشتر مردم ایران دیده می‌شود، اظهار می دارد: استفاده از میوه و سبزیجات در رژیم غذایی برای کاهش وزن همیشه توصیه می‌شود و علاوه بر ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیار، میوه و سبزیجات فیبر زیادی در خود دارند که به رفع چاقی کودک کمک می‌کنند.
این متخصص تغذیه اظهار می‌دارد: کودکان در روز باید چندین وعده میوه و سبزیجات مصرف کنند و ۵ وعده در روز شاید در ابتدا زیاد به نظر برسد، ولی خیلی زود به آن عادت می‌کنید و مطمئن باشید بدن کودک بیشتر از هر چیز به همین مواد موجود در میوه و سبزیجات نیاز دارد میوه و سبزیجات تازه، یخ زده، خشک شده، پخته شده، همگی مفید هستند.
وی تصریح می‌کند: آب میوه‌ها را هم می‌توانید جزء بخشی از میوه و سبزیجات مصرف روزانه حساب کنید و البته حتماً از آب میوه‌ها و محصولات کاملاً طبیعی و بدون شکر و شیرین‌کننده استفاده شود.
رمضانی با بیان اینکه صبحانه هیچگاه نباید فراموش شود، می گوید: کودکانی که صبحانه نمی‌خورند بیشتر در معرض چاقی هستند. صبحانه‌های سالم و ساده مثل املت، میوه‌ها و سبزیجات، نان و پنیر و شیر برای کودک جذاب و کافی است، تنوع غذایی را رعایت کنید و فقط به دنبال غذاهای چرب یا شیرین نباشید. بهتر است نان هم نان سبوس‌دار یا غلات کامل باشد.
این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: باید میزان دریافت چربی و قند کم شود، چربی مغز و دانه‌های روغنی مشکلی ندارند. در عوض باید چربی دریافتی از طریق غذای روزانه کم شود.
رمضانی می افزاید: قند و شیرینی طبیعی میوه‌ها و غذاها معمولاً آن‌قدر زیاد نیست که باعث چاقی کودک شود، ولی شیرینی‌های دیگر مثل شکلات، بیسکوییت، کیک و شیرینی، مقدار بسیار زیادی چربی و شکر دارند که برای کودک مناسب نیست.
وی افزود: مشکل چاقی کودکان با تحرک بیشتر، تغییر سبک زندگی، محدود کردن کالری دریافتی و البته حمایت و پشتیبانی اعضای خانواده ممکن می‌شود و با توجه به مشکلات بسیار زیاد در آینده و همین طور تلاش چند برابر که باید برای کاهش وزن انجام شود، جلوگیری از چاقی و اضافه وزن از دوران کودکی بهترین راه است.
چاقی کودکان سرآغاز بیماری‌های غیرواگیر
محمد هاشمی دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران، نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: چاقی به عنوان سرآغاز ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر در کودکان است و آنها در جوانی کارآیی لازم را در جامعه و زندگی اجتماعی ندارند و گرفتار بیماری‌های مختلف می‌شوند.
وی می‌افزاید: قند و چربی خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها و دردهای مفصلی از جمله بیماری‌های متابولیکی هستند که تعداد زیادی از کودکان و نوجوانان در بزرگسالی به دلیل چاقی به این بیماری‌ها مبتلا می‌شوند.
هاشمی با بیان اینکه چاقی کودکان به عنوان یک مشکل بهداشتی در کشور مطرح است، اظهار می‌دارد: این عارضه سبب می‌شود که کودکان و نوجوانان چاق در دهه دوم تا سوم زندگی خود مبتلا به دیابت شوند.
وی تاکید می‌کند: خانواده‌ها باید به سلامت و نوع تغذیه فرزندان خود توجه داشته باشند و سبد غذایی سالم را برای پیشگیری از چاقی در مدرسه و خانه برای آنها تهیه کنند.
