رژیم غذایی مناسب سالمندان

پیروی از رژیم غذایی سالم، به طوری که تمام مواد مورد نیاز بدن را تامین کند و از طرفی منجر به افزایش فشار خون، کلسترول و قند خون نشود، برای تمام افراد بالای ۶۵ سال ضروری است. بر اساس مطالعات چربی‌های موجود در مواد غذایی احتمال بروز سرطان پروستات، روده بزرگ و لوزالمعده را افزایش می‌دهد. بسیاری از بیماری‌های دیگر از جمله دیابت و پوکی استخوان نیز مستقیما به رژیم غذایی وابسته هستند.

تنوع غذایی در سالمندان ضروری است و باعث می‌شود بدن با کمبود ریزمغذی‌ها مواجه نشود، در ادامه چالش‌هایی ذکر شده است که با افزایش سن طبیعی هستند و با رژیم غذایی به سادگی کنترل می‌شوند.

کاهش حساسیت
با افزایش سن حساسیت حواس به مرور کاهش می‌یابد، بنابراین به زمان و انرژی بیشتری برای تحریک حواس نیاز است، برای جلوگیری از کاهش حواس پنج‌گانه توجه به رژیم غذایی ضروری است.

عوارض جانبی دارو
برخی از داروها عوارضی مانند کاهش اشتها، حالت تهوع و تغییر ذائقه به همراه دارند و می‌توانند منجر به سوء تغذیه شوند.

کاهش بهداشت و سلامت دهان و دندان
به مرور زمان و افزایش سن دندان‌ و لثه سلامت خود را از دست می‌دهد و جویدن غذا با مشکل مواجه می‌شود. برخی از سالمندان به دلیل دندان درد یا نداشتن دندان از مصرف سبزیجات و میوه‌های سفت و تازه خودداری می‌کنند و به همین دلیل منابع کافی در اختیار بدن قرار نمی‌گیرد.

کاهش منابع مالی
معمولا سالمندان به دلیل اینکه کار نمی‌کنند یا بازنشسته هستند، منابع مالی محدودی دارند، به همین دلیل غذاهای پرکالری و ارزان را جایگزین غذاهایی مانند پروتئین که گران‌قیمت هستند می‌کنند. این شیوه زندگی می‌تواند منجر به نقص‌های تغذیه‌ای شود.

عدم توانایی خرید روزانه
سالمندان به دلیل کمردرد و پادرد و مشکلات حرکتی سعی می‌کند خیلی از خانه بیرون نروند و از طرفی تحمل سرما، گرما و ترافیک را ندارند، بنابراین امکان خرید روزانه مواد غذایی تازه و سالم برای آنان وجود ندارد. برخی از سالمندان نیز به دلیل ترس از زمین خوردن اصلا به خرید نمی‌روند و همان مواد غذایی موجود را مصرف می‌کنند.

مشکلات جسمی
مشکلات جسمی مرتبط با سن مانند آرتروز، آرتریت و پوکی استخوان امکان خرید و ایستادن طولانی مدت و آشپزی را برای سالمندان غیر ممکن می‌کند، به همین دلیل ممکن است مواد غذایی تکراری مصرف کنند و بدن با کمبود مواد غذایی مواجه شود.

کاهش حافظه
کاهش حافظه با افزایش سن در بسیاری از سالمندان شایع است. این امر باعث می شود سالمند طرز پخت غذاها را فراموش کند و به طور کلی توانایی خرید نداشته باشد. در برخی از مبتلایان به آلزایمر حذف یک وعده غذایی بسیار دیده می‌شود.

افسردگی
افسردگی در سالمندان به دلیل مشکلات مالی، عدم توانایی تحرک، بیماری خاص، مرگ عزیزان و دوستان بسیار شایع است. در این حالت سالمندان انگیزه‌ای برای مصرف غذای سالم و مراقب از سلامتی ندارند.

این موارد فقط بخشی از دلایلی هستند که باعث می‌شود مواد غذایی سالم و ضروری در اختیار سالمندان قرار نگیرد. در ادامه به برخی از مواد غذایی ضروری در این دوران اشاره شده است.
غذای سالمندان باید حاوی تمام مواد غذایی مورد نیاز مانند پروتئین، کربوهیدرات و میوه و سبزیجات باشد. مصرف نمک، غذاهای آماده و فرآوری شده، چربی و گوشت قرمز باید تا حد امکان کاهش یابد. مصرف پنج وعده میوه و سبزی در روز ضروری است و منظور از وعده حجمی به اندازه یک فنجان است. علاوه بر این موارد توجه به مواد غذایی زیر الزامی است:

مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ در هر سنی به ویژه برای سالمندان ضروری است، چراکه از بروز التهاب جلوگیری می‌کند و احتمال بروز سرطان، آرتروز،‌ بیماری‌های قلبی و آرتریت را کاهش می‌دهد. بیماری انحطاط ماکولا که یکی از مهمترین دلایل کاهش بینایی در بزرگسالان است، نیز با مصرف امگا ۳ کاهش می‌یابد. امگا ۳ مغز را هوشیار می‌کند و احتمال آلزایمر را کاهش می‌دهد. گردو، ماهی، سویا و بذر کتان حاوی امگا ۳ هستند. برای مصرف مکمل باید با پزشک مشورت شود.

مواد غذایی حاوی کلسیم
بر اساس دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت، مصرف ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز برای سالمندان ضروری است. مواد لبنی، سبزیجات با برگ پهن، بادام، سویا، انواع کلم و پرتقال مملو از کلسیم هستند.

مواد غذایی حاوی فیبر
فیبر برای بهبود عملکرد دستگاه گوارشی ضروری است. آجیل، غلات سبوس‌دار،‌میوه، سبزیجات حاوی فیبر هستند.

آب
نوشیدن روزانه هشت لیوان آب برای سالمندان ضروری است، عملکرد کلیه‌ها به آب وابسته است، از طرفی آب خون را رقیق می‌کند.

مواد غذایی حاوی آهن
آهن نقش اساسی در بدن دارد و باعث تولید هموگلوبین می‌شود و اکسیژن کافی را از خون دریافت کرده و در اختیار ریه قرار می‌دهد. هنگامی که بدن با کمبود آهن مواجه شود، کاملا سست و دچار رخوت می‌شود و کم خونی نیز قابل انتظار است.

مواد غذایی حاوی ویتامین C
ویتامین C خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و از سرطان و بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کند. همچنین با تولید کلاژن در سلامت پوست نقش دارد. ترمیم استخوان‌ها و بهبود زخم از دیگر وظایف این ویتامین است. این ویتامین یک ماده غذایی ضروری و ارزان قیمت است و مرکبات، گوجه فرنگی، کدو حلوایی، انواع کلم، اسفناج، خربزه و طالبی، شلغم، فلفل دلمه ای، آناناس، نخود فرنگی و کیوی سرشار از ویتامین C هستند.

مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین D
ویتامین D برای جذب کلسیم ضروری است و از پوکی استخوان جلوگیری می کند. نور خوشید، ماهی، زرده تخم مرغ، پنیر، جگر گوساله و قارچ از مهمترین منابع ویتامین D محسوب می شوند.

مواد غذایی حاوی ویتامین B۱۲
عملکرد سیستم عصبی و تولید گلبول‌های قرمز خون و DNA به عهده ویتامین B۱۲ است، با افزایش سن جذب این ویتامین مشکل می‌شود. گوشت، مواد لبنی و میوه حاوی این ویتامین هستند.

مواد غذایی حاوی منیزیم
منیزیم برای فعال کردن بسیاری از ویتامین‌های گروه B ضروری است. تحریک پذیری سیستم عصبی به کمک منیزیم و کلسیم صورت می‌گیرد و منیزیم سبب افزایش حافظه و عملکرد شناختی می‌شود.

مواد غذایی حاوی پتاسیم
پتاسیم در تقویت استخوان‌ها نقش دارد، باعث کاهش فشار خون می‌شود و احتمال سنگ کلیه را کاهش می‌دهد. موز، لوبیا، آووکادو، اسفناج، آلو، ماهی، سویا، آب هویج، کدو حلوایی، شیر، آب پرتقال و سیب زمینی سرشار از پتاسیم هستند.