قهوه بنوشیم یا ننوشیم؟

عهدیه مرادی سه‌شنبه 5 اسفند در یک کارگاه آموزش تغذیه گفت: قهوه در رژیم غذایی بسیاری از افراد قرار دارد؛ بعضی صبح و با هدف هوشیاری بهتر، بعضی ظهر برای رفع خستگی و بعضی نیز به شکل مداوم در طول روز قهوه مصرف می‌کنند. البته گروه زیادی هم هستند که گاه و بیگاه قهوه می‌نوشند یا اصلا رابطه‌ای با این نوشیدنی ندارند.

مرادی با اشاره به اینکه قهوه نیز مانند هر نوشیدنی و ماده غذایی اثرات مثبت و منفی بر مصرف کننده دارد، گفت: قهوه معمولی و قهوه فاقد کافئین، هر دو دارای ویژگی‌های مثبت و مفیدی برای انسان است؛ اما باید به خاطر داشت که مهمترین ویژگی قهوه، وجود مقادیر زیاد آنتی اکسیدان در این نوشیدنی‌ست نه کافئین موجود در آن.

این کارشناس تغذیه با یادآوری اینکه قهوه تازه دم، دارای مقدار زیادی آنتی اکسیدان است، گفت: آنتی اکسیدان مانع آسیب دیدن سلول های بدن می شود.

مرادی ادامه داد: مهمترین ویژگی‌های مثبت شناخته شده قهوه شامل اثر بر روی عملکرد مغز، اثر محافظتی در مقابل آلزایمر و پارکینسون، مقابله با دیابت نوع دو، اثر مثبت بر سلامت قلب و عروق و پیشگیری از بیماری های کبدی نظیر سرطان کبد است.

تاثیر قهوه بر عملکرد مغز

او با بیان اینکه عملکرد قهوه بر مغز، مثبت ارزیابی می‌شود، گفت: قهوه به علت داشتن آنتی اکسیدان، جریان خون در مغز را بهبود می بخشد و از این راه عملکرد مغز را بهتر می کند. از طرف دیگر سطح هورمون های هوشیار کننده از جمله آدرنالین و نورآدرنالین را بالا برده و موجب افزایش تمرکز انسان بر موضوعات خاص و ارتقاء سطح هوشیاری می‌شود.

این کارشناس تغذیه ادامه داد: مطالعات نشان می‌دهد که مصرف قهوه احتمال ابتلا به پارکینسون را کم می کند. به علاوه نوشیدن قهوه در مبتلایان به پارکینسون باعث می شود که کنترل بهتری روی حرکات خود داشته باشند.

قهوه و عملکرد انسولین در بدن

مرادی همچنین گفت: نوشیدن قهوه امکان ابتلا به دیابت نوع دو را کاهش می دهد و برخی مطالعات نشان داده که حتی قهوه بدون کافئین نیز این اثر را دارد.

او اضافه کرد: اثر مثبت قهوه در پیشگیری از دیابت نوع دو به علت وجود مقدار زیاد آنتی اکسیدان و املاح کروم و منیزیم است. آنتی اکسیدان های موجود در قهوه جلوی تخریب سلول های بدن در بیماری دیابت را می گیرند.

مرادی خاطرنشان کرد که وجود کروم و منیزیم در قهوه، باعث عملکرد بهتر هورمون انسولین در بدن انسان و در نتیجه تنظیم بهتر قند خون خواهد شد.

اثر بر قلب و عروق

او گفت: قهوه بر سلامت قلب و عروق نیز اثر مثبت دارد و البته مصرف متعادل آن در مدت طولانی، جلوی نامنظمی ضربان قلب و سکته های قلبی و مغزی ناشی از آن را می گیرد.

این کارشناس تغذیه در عین حال تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که مصرف بیش از اندازه قهوه اثر معکوس دارد و باعث افزایش ضربان یا نامنظم شدن ضربان قلب می شود.

مرادی در ادامه، مصرف زیاد قهوه را منجر به بروز علائمی دانست و گفت: سوزش سردل، مشکلات گوارشی، اضطراب، بی‌خوابی یا بروز مشکل در خواب، تپش قلب و ... از عوارض مصرف زیاد قهوه محسوب می‌شود.

او ادامه داد: سوزش معده، که اغلب با احساس سوزش در قسمت فوقانی قفسه سینه شناخته می ‌شود، ناشی از بازگشت غذا همراه با اسید از معده به مری است.

مرادی گفت: این مشکل اغلب به دلیل شل شدن اسفنکتر تحتانی مری که عضله ‌ای بین مری و معده است ایجاد می ‌شود. کافئین یکی از عواملی است که می ‌تواند این عضله را شل کند و غذا همراه با اسید معده دوباره به مری بازگردد. افزون بر این، قهوه اسیدی است، بنابراین کافئین موجود در قهوه می‌ تواند سوزش معده را تشدید کند.

این کارشناس تغذیه گفت: کافئین باعث تحریک دستگاه گوارش می‌ شود و کمک می‌ کند غذایی که مصرف می ‌کنیم با سرعت بیشتری در دستگاه گوارش حرکت کند. این بدان معناست که مصرف زیاد کافئین می ‌تواند منجر به بروز مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع یا اسهال شود.

افراد مضطرب قهوه نخورند

او گفت: اگر شما جزو افرادی هستید که از اضطراب رنج می‌ برید، مصرف زیاد کافئین می‌ تواند شرایط را بدتر کند و حتی باعث بروز حملات عصبی شود. مصرف کافئین زیاد در افرادی که سابقه اضطراب هم ندارند می‌تواند عامل ایجاد چنین مشکلی باشد.

مرادی توضیح داد: دلیل ایجاد اضطراب تحریک سیستم عصبی مرکزی توسط کافئین و افزایش موقتی سوخت و ساز بدن است؛ افزایش ناگهانی انرژی و فعل و انفعالات سلول ‌های عصبی که بر اثر این شرایط ایجاد می ‌شود، عامل ایجاد یا تشدید اضطراب است.

مشکلات خواب

او گفت: بسیاری از افراد قهوه یا نوشیدنی‌ های انرژی ‌زای حاوی کافئین را برای بیدار ماندن یا افزایش سطح هوشیاری می ‌نوشند؛ کافئین باعث مسدود شدن موقت فعالیت یک ماده شیمیایی تحریک کننده خواب در مغز به نام «آدنوزین» است و همین عامل هوشیاری فرد محسوب می‌شود.

مرادی با یادآوری اینکه اثر تحریکی کافئین 15 دقیقه بعد از مصرف ایجاد خواهد شد، گفت: تاثیر تحریکی بر مسدود شدن آدنوزین، امکان دارد برای ساعت‌ها ادامه داشته باشد. این یعنی اگر شما بعدازظهر قهوه بنوشید، امکان به هم خوردن چرخه خواب شب وجود دارد.

او خاطرنشان کرد: جدا از ایجاد بی‌ خوابی که نشانه ‌ای از مصرف بیش از حد قهوه است، کافئین می‌ تواند میزان خواب عمیق را کاهش یا دفعات بیدار شدن از خواب را افزایش دهد؛ بنابراین بهتر است از ظهر به بعد قهوه مصرف نکنید.

تپش قلب

این کارشناس تغذیه، یکی از دلایل موثر بر تپش تند قلب را مصرف زیاد کافئین دانست و گفت: کافئین یک محرک محسوب می‌شود که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می ‌گذارد. کافئین اضافی در خون ممکن است ضربان قلب را تند، کند یا حتی باعث سرگیجه شود. البته تپش قلب می ‌تواند به دلایل دیگری نظیر مصرف نیکوتین یا دلایل متعدد پزشکی نیز ایجاد شود.

او گفت: افرادیکه با مصرف زیاد کافئین دچار یکی از مشکلات ذکر شده، می‌شوند و همچنان تمایل به مصرف کافئین دارند، باید روزانه حداقل 6 تا 8 لیوان آب تصفیه شده بنوشند و صبح به جای قهوه، مقداری آب گرم همراه با چند قطره آب لیموی تازه میل کنند.

مرادی با بیان اینکه برای جلوگیری از تحریک پذیری، افراد باید سعی کنند که گوارش خود را تنظیم کنند، گفت: افرادیکه احساس خستگی یا استرس دارند باید زمان بیشتری را به خواب اختصاص دهند.

این کارشناس تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین به افرادیکه علاقه مند به مصرف قهوه روزانه هستند توصیه کرد که همراه با صبحانه و شام، 1000 میلی‌گرم ویتامین سی مصرف کنند و گفت: یکی از راه‌های بسیار مفید برای رفع خستگی ورزش روزانه است؛ حتی پیاده روی ساده به مدت 30 دقیقه، اثرات مفیدی برای بدن به دنبال دارد.