راه‌های غلبه بر افسردگی خودخواسته

مهدی اخوان، روانشناس در برنامه صبح پارسی شبکه جام جم،گفت: اگر بخواهیم ضعف را تعریف کنیم در فرهنگ دهخدا ناتوانی معنی شده است و همچنین بیمار هم معنی شده است. وقتی کسی توانایی انجام بسیاری از کارها را نداشته باشد به او ضعیف می‌گویند. اینکه ضعف را چطور شناسایی کنیم و آن را به قوت برسانیم راه‌های متفاوتی وجود دارد.

وی تصریح کرد: SWOT ماتریسی برای رشد کسب و کار و رشد فردی است، ابتدا بر روی نقاط قوت فرد دست می‌گذارد و به او نشان می‌دهد که چه ویژگی‌ها و نقاط مثبتی دارد و بدین ترتیب شناختی از فرد را به خودش ارائه می‌کند.

این روانشناس خاطرنشان کرد: شناخت فرصت‌های زندگی و اینکه چطور می‌توانیم از آنها استفاده کنیم، تهدیدهای ما چه چیزهایی هستند و چطور فرصت‌های ما را تهدید می‌کنند در این ماتریس وجود دارد که به وسیله آن می‌توانیم پله پله از آن استفاده کنیم، تهدیدها را شناسایی کنیم، به فرصت تبدیل کنیم و از نقطه قوتمان استفاده کنیم. در این مرحله ضعیف بودن کمرنگ می‌شود.

اخوان با اشاره به سخن امیرالمومنین که می‌فرمایند "انسان در واقع فکر می‌کند جرم کوچکی است اما در درون او عالم بزرگی است" ادامه داد: ضعف آن جایی اتفاق می‌افتد که انسان در زندگی به چیزهای ناپایدار تکیه می کند.

وی گفت: در قرآن از انهدام منظورمه شمسی و زمین صحبت شده اما از پایان آسمان صحبت نشده است و اگر به زندگی زمینی ناپایدار تکیه کنیم و دغدغه مان خور و خواب و خشم و شهوت باشد ضعف اتفاق می‌افتد. وقتی توانایی پرواز در آسمان و تبدیل کردن زندگی مان به یک زندگی آسمانی را داریم ولی این کار را نمی‌کنیم دچار ضعف می شویم.

اخوان افزود: اینکه ما برای دسترسی یافتن به غذا، زندگی مان به آن وابسته شود احساس ضعف می‌کنیم، غذا، پول و آسایش در زندگی بسیار خوب هم هست اما اینکه اگر روزی کمی این مولفه‌ها جا به جا شد شخصیتمان به گونه‌ای باشد که همه چیز را در هم بشکنیم و به دیگران توهین کنیم و هرطور خواستیم رفتار کنیم؛ یعنی اینکه به این موارد وابسته شده‌ایم و برای خودمان شخصیتی وابسته ساخته‌ایم که اوج ضعف است.

این روانشناس اظهار داشت: موارد موجود در زندگی روزمره ما می‌توانند ابزاری برای رسیدن به زندگی پایدار باشند اما بسیاری از ما هدف را همین موارد قرار داده‌ایم و وابسته آنها می‌شویم که بهداشت روانی ما که مهمترین و ارزشمند ترین موضوع در زندگی است تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی خاطر نشان کرد:برای اینکه از ضعف‌هایمان گذر کنیم باید ببینیم چقدر وابسته هستیم و وقتی چیزی را از دست می‌دهیم حالمان بهم می‌ریزد.

اخوان گفت:بحث ضعف و قوت نسبی است و در روانشناسی آن را عدد گذاری می‌کنیم و از افراد می‌خواهیم از صفر تا ده به خودشان نمره بدهند که هرچقدر به صفر نزدیک تر باشند ضعیف تر و هرچقدر به ده نزدیک تر باشند قوی تر هستند.

این روانشناس متذکر شد: رفتاری است که می‌توان تشخیص داد چیزی ضعف هست یا نه. برای تشخیص ضعف‌ها باید ببینیم چه کارهایی را می‌خواهیم انجام دهیم اما از انجام دادنشان ناتوان هستیم.

وی افزود: در اعتماد به نفس شعار اصلی "من می‌توانم" است و فرد مستلزمات آن را فراهم می‌کند. این مولفه به ما یاد می‌دهد که از دام ضعف‌هایمان خارج شویم. مسئله‌ای است که اکتسابی بوده و می‌توان با تمرین و ممارست آن را بالا برد. مقابل اعتماد به نفس در حالت درونی عزت نفس است که بر می‌گردد به این موضوع که چقدر خودم را دوست دارم.

اخوان ابراز داشت: با این دو قوه به راحتی می‌توان جهشی از سمت ضعف‌ها به قوت‌ها داشته باشیم. قبل از آن داشتن الگو ضروری است که می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. در موقعیت‌های مختلف ارتباطات، ثروت، معنویت و.. باید الگویی برای فرد وجود داشته باشد.

این روانشناس اظهار داشت: البته باید به توان خودمان و وضعیت الگو هم توجه کنیم و بر آن اساس از الگو پیروی کنیم. این موضوع همراه با هدف‌گذاری، برنامه ریزی و تیک زدن برنامه‌های درست است که به ما کمک می‌کند خودمان را ارزیابی کنیم.

وی تصریح کرد: همچنین مهارت نه گفتن یکی از مواردی است که به دلیل کمبود عزت نفس برای انسان رخ می‌دهد که با انجام این کارها چنین مشکلی هم از زندگی افراد پاک می‌شود.

اخوان بیان کرد: از لحاظ فیزیولوژی به این صورت است که وقتی هورمون‌های دوپامین در خون کم ترشح شود فرد احساس افسردگی می‌کند. از لحاظ محیطی به این صورت است که شخص از نظر زمانی دچار مشکل می‌شود و مدام در گذشته سیر می‌کند، غم از دست دادنها، نمی شودها و چراهای زندگی برجسته و پررنگ شده و شخص دچار نشخوار فکری می‌شود.

وی ادامه داد: به راحتی می‌توان بر روی این مشکل چیره شد و از تئوری انتخاب استفاده کرد؛ فرد خودش حالت افسردگی را انتخاب می‌کند و برای آن تاوان می‌دهد.کسی که افسردگی را انتخاب می‌کند به این دلیل است که نوع نگاهش به زندگی انتها دار است و فکر می‌کند زندگی تمام شده و دیگر فرصتی برای او وجود ندارد.

این روانشناس راهکارهایی را برای مقابله با افسردگی برشمرد و گفت: موضوع کمبود دوپامین خون را می‌توان با مصرف داروهایی مثل نوروفیدبک جبران کرد اما اگر با حل این موضوع فرد بازهم در حالت افسردگی باقی ماند به این معنا است که خودش افسرده بودن را انتخاب می‌کند.

اخوان تصریح کرد:افسردگی را می‌توان با تمرین‌هایی حل کرد؛ باید بررسی کند در طول روز چه زمانی دچار حالت افسردگی می‌شود و چه مدت زمانی این حالت به طول می‌انجامد. با بررسی این موضوع به سمت این می‌رود که زمان حالت افسردگی خود را کم کند.

وی اضافه کرد: روش پارادوکس درمانی به این صورت است که شخص زمانی را در طول روز برای فکر کردن به خیالات خود که موجب افسردگی شده است مشخص می‌کند و فقط در آن زمان به خودش اجازه می‌دهد راجع به آنها فکر کند.

این روان شناس عنوان کرد: روش دیگر تغییرات فیزیکی مثل ورزش است که با ترشح طبیعی هورمون دوپامین و سروتونین فرد را به شادابی می‌رساند. تماس گرفتن با عزیزان و یا خوشحال کردن دیگران نیز باعث می‌شود انرژی شخص به فرد منتقل شود و از دام افسردگی نجات یابد.

اخوان اظهار داشت: یکی دیگر از روش‌ها برای رهایی از دام افسردگی استفاده از طب سنتی و خوردن غذاهای گرم برای گرم کردن مغز است. چهارمغز با عسل این گرمی را برای افراد به همراه دارد. ریتم زندگی باید عوض شود و تغییر دهد و با یک مسافرت یا یادگیری کار جدید سعی در ایجاد تغییر سیناپسی در مغز کند.