به وقت توقف عملیات
در سال ۱۳۶۵ جمهوری اسلامی ایران به دنبال ایجاد شرایطی در جبهه‌ها بود تا از طریق آن به خواسته‌های خود برسد. با توجه به کاهش امیدواری به اقدامات دیپلماتیک، تمرکز تلاش‌ها، معطوف بر رسیدن به یک موفقیت بزرگ در جبهه‌های جنگ بود. عمده‌ترین خواسته‌های ایران عبارت بودند از:
الف: پذیرفتن معاهده ۱۹۷۵ از سوی حکومت عراق به‌عنوان مبنایی برای تعیین حدود مرزی
ب: تأمین خسارات وارده به ایران از سوی تحمیل‌کنندگان و آغازگران جنگ
ج: تنبیه متجاوز با ایجاد یک سازوکار بین‌المللی
برای رسیدن به این خواسته‌ها و اطمینان از ناتوانی دشمن برای ادامه حملات خود در جبهه‌های جنگ، عملیات کربلای ۴ طراحی شد تا بتواند راهی برای تحقق انتظارات مذکور باشد. باید توجه داشت که ایران سال ۱۳۶۵ را سال انهدام ارتش صدام و سال احتمالی پایان جنگ از طریق فشار نظامی می‌دانست و بسیاری از رزمندگان آرزوی اقامه نماز در کربلای حسینی را پس از موفقیت در جبهه‌ها داشتند.
عملیات کربلای ۴ با هدف تصرف منطقه ابوالخصیب و محاصره نیروهای عراقی مستقر در شبه‌جزیره فاو و تهدید بصره از جنوب و نیز هم‌زمان با عبور از شمال منطقه جهت رسیدن به کانال‌های زوجی و کانال ماهی طرح‌ریزی شد.
این عملیات تلاشی بود تا سرزمین منطقه عملیاتی والفجر ۸ یعنی شبه‌جزیره فاو را که در تصرف ایران بود، به جنوب بصره وصل کند و کل اروندرود را به تصرف نیروهای ایران درآورد. با اجرای عملیات کربلای ۴، سرپل تصرف‌شده در منطقه فاو توسعه پیدا می‌کرد و از خطر بازپس‌گیری ارتش بعثی عراق نجات می‌یافت.
شرح و نتایج عملیات کربلای ۴
عملیات کربلای ۴، در روز چهارشنبه ۳ دی‌ماه ۱۳۶۵ در منطقه‌ای به عرض حدود ۴۰ کیلومتر، از پاسگاه زید عراق در شمال شلمچه تا تقاطع رودخانه‌های اروند و کارون و در حدفاصل سپاه‌های سوم و هفتم ارتش عراق، با رمز یا محمد (ص) در ساعت ده و نیم شب آغاز شد.
این در حالی بود که ارتش عراق از دو ساعت قبل از آغاز آن، آتش خود را در خط مقدم و در عقبه نزدیک به اجرا در آورده و تلفاتی به یگان‌ها وارد کرده بود. البته بعدها معلوم شد؛ آمریکایی‌ها اطلاعات نیروهای ایران را از طریق هواپیماهای آواکس که تحرکات نظامی ایران را کنترل می‌کردند، در اختیار عراق قرار داده بودند.
از سوی دیگر، از اوایل تاریکی شب عملیات، ارتش عراق با پرتاب گلوله‌های منور، حساسیت خود را نسبت به تحرکات رزمندگان نشان می‌داد. وقتی با حرکت غواص‌های لشکرها برای عبور از رودخانه اروند، نبرد آغاز شد و یگان‌ها برای شکستن خط اول دشمن دست‌به‌کار شدند، با آتش سنگین و مقاومت شدید یگان‌های دشمن مواجه شدند.
با زیر آتش قرار گرفتن دهانه رود کارون که سمت تلاش اصلی تک بود، معلوم شد واحدهای ارتش عراق هوشیارند و کاملاً مجهز و مهیا، آماده رویارویی با رزمندگان اسلام هستند.
ارتش بعثی متوجه تاکتیک ویژه این عملیات شده بود که عبارت بود از: عبور غواصان خط‌شکن از بین دو جزیره ام الرصاص و ام الطویل و رسیدن به ساحل جنوبی اروندرود. لذا بلافاصله دو طرف معبر کم‌عرض آبی ام الرصاص را که از آن با عنوان تنگه یاد می‌شد، با آتش پرحجم توپ‌های ضدهوایی ۲۳ و ۱۴.۵ میلی‌متری که به‌صورت افقی و تیرتراش اجرا می‌شد، مسدود کرد و مشکل عمده‌ای برای عبور نیروهای خط‌شکن ایران ایجاد کرد.
بااین‌حال رزمندگان ایرانی خط اول دشمن را شکستند، اما با آتش تیربارهای دشمن و بسته شدن ورودی کارون به اروندرود، سازمان نیروهای پشتیبان آن‌ها که سوار بر قایق بودند، کاملاً به هم خورد.
فرمانده کل سپاه پاسداران پس از اطمینان از اینکه ادامه عملیات و تهاجم در منطقه کربلای ۴، موفقیت چندانی در پی نخواهد داشت، بااینکه برخی یگان‌ها توانسته بودند از اروند عبور کنند و تا حدی جلو بروند و خطوط اول دشمن را بشکنند و حتی قسمتی از منطقه ابوالخصیب را نیز تصرف کنند، ادامه عملیات را متوقف کرد و در اوایل صبح به نیروها دستور بازگشت داد.
باگذشت اندکی از بعدازظهر روز اول عملیات، همه لشکرها و تیپ‌های تک (حمله) کننده به مواضع قبلی خود بازگشتند. مجموعاً حدود ۶۰ گردان در عملیات کربلای ۴ به کار گرفته شدند و بقیه نیروها به دلیل توقف عملیات وارد عمل نشدند.
منبع:
علایی، حسین، تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق (جلد دوم)، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: نشر مرزوبوم، چاپ اول ۱۳۹۵، صفحات ۲۷۵، ۲۷۷، ۲۷۹، ۲۸۰، ۲۸۱، ۲۸۲.
