معجزه ویتامین D؛ میزان مصرف در هر سن
زهرا باقری کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به اهمیت مصرف ویتامین D و نقش آن در بدن اظهار کرد: ویتامین D یا کلسیفرول یکی از ویتامین‌های لازم برای بدن و از ویتامین‌های محلول در چربی است که به رشد و استحکام استخوان‌ها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک می‌کند. با قرار گرفتن کافی در معرض اشعه ماورا بنفش نور خورشید بدن می‌تواند مقدار مورد نیاز ویتامین D را با تبدیل پیش‌ساز این ویتامین در پوست به نوع فعال آن تبدیل کند.
وی افزود: با توجه به اینکه بدن می‌تواند این ویتامین را تولید کند، به نوعی می‌توان آن را یک هورمون در نظر گرفت. با این وجود، چون این ویتامین از طریق غذا نیز به بدن می‌رسد آن را یک ویتامین نیز در نظر می‌گیریم. بیش از ۹۰ درصد ویتامین D از پوست و حدود ۱۰ درصد آن از مصرف غذا تامین می‌شود.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: بیشتر افراد از طریق تابش نور خورشید بر پوست مقدار کافی ویتامین D به دست می‌آورند. لباس، دود، گرد و غبار، شیشه پنجره، هوای ابری، هوای آلوده و کرم‌های ضد آفتاب مانع رسیدن اشعه ماوراء‌بنفش به بدن و تبدیل پیش‌ساز به ویتامین D می‌شوند. در افراد با پوست تیره در مقایسه با کسانی که پوست روشن دارند ویتامین D کمتری ساخته می‌شود.
باقری بیان کرد: افرادی که شب‌کار هستند و روز‌ها می‌خوابند، کسانی که در آب و هوای سرد زندگی می‌کنند و مجبورند داخل منزل بمانند و اشخاصی که تمام بدن خود را با لباس می‌پوشانند بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین D قراردارند. در صورتی که صورت و دست‌ها به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه و به مدت دو تا سه بار در هفته در ماه‌های زمستان در معرض نور مستقیم آفتاب قرار گیرد، ویتامین D مورد نیاز بدن تأمین می‌شود، اما برای جلوگیری از اثر زیان‌بار نور خورشید به خصوص در تابستان در ساعات نزدیک ظهر از ساعت ۱۱ صبح تا ۱۶ عصر از مواجهه با نور خورشید دوری شود.
وی عنوان کرد: شناخته‌شده‌ترین نقش نقش ویتامین D، کمک به جذب کلسیم و فسفر است. همچنین ویتامین D در تمایز، تکثیر و رشد سلولی در بسیاری از بافت‌ها شامل پوست، عضلات، پانکراس، اعصاب و سیستم ایمنی نقش دارد.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: نقش ویتامین D در پیشگیری از برخی بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، بیماری‌های قلبی – عروقی، برخی سرطان‌ها، بیماری ام اس، کاهش سطح ایمنی و بروز انواع آلرژی از جمله آسم به خصوص در کودکان ثابت شده است.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به عوارض کمبود ویتامین D بیان کرد: ویتامین D موجب پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان، استئومالاسی در بزرگسالان و پوکی استخوان در سالمندی می‌شود. دریافت ویتامین D و کلسیم موجب افزایش قدرت و هماهنگی عضلات می‌شود. کمبود ویتامین D منجر به بروز بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان، شکستگی‌های استخوانی، مرگ و میر ناشی از سکته مغزی (CV)، سرطان روده بزرگ و بیماری‌های عفونی می‌شود.
وی در خصوص منابع ویتامین D گفت: شیر غنی‌شده با ویتامین D و ماهی تن از منابع مفید ویتامین D است. زرده تخم‌مرغ حاوی ویتامین D است و به همین دلیل توصیه می‌شود زرده و سفیده تخم‌مرغ حتما با هم مصرف شوند. جگر گاو نیز منبع ویتامین D به همراه بسیاری دیگر از مواد مغذی مانند ویتامین A، آهن و پروتئین است. ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد از منابع اصلی و غنی ویتامین D محسوب می‌شوند.
وی عنوان کرد: با توجه به ابلاغ برنامه کشوری مکمل‌یاری ویتامین D و کلسیم برای گروه‌های سنی مختلف، میزان مورد نیاز برای دیگر گروه‌های سنی متفاوت است. به کودکان زیر دو سال از سه تا پنج روز بعد از تولد IU/Day ۴۰۰ معادل یک سی سی قطره D + A یا مولتی ویتامین داده شود. در گروه سنی دو تا هشت ساله هم هر دو ماه یک بار یک پرل IU ۵۰۰۰۰ مگا دوز ویتامین D داده شود که معادل IU/Day ۸۰۰ است.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: در افراد هشت تا ۱۸ ساله برای دانش‌آموزان سنین ابتدایی هر دو ماه یک بار و برای دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم هر ماه یک پرل IU ۵۰۰۰۰ مگا دوز ویتامین D داده شود. گروه سنی ۱۹ تا ۵۹ ساله هم هر ماه یک بار مگا دوز IU ۵۰۰۰۰ ویتامین D مصرف کنند.
باقری بیان کرد: گروه سنی ۶۰ سال به بالا هر دو هفته یک مگا دوز IU ۵۰۰۰۰ ویتامین D داده شود. کلیه مادران باردار باید از ابتدای بارداری تا هنگام زایمان، روزانه IU ۱۰۰۰ ویتامین D مصرف کنند. این مقدار ویتامین می‌تواند به صورت مجزا و یا از پایان هفته شانزدهم بارداری در قالب مولتی ویتامین به شرطی که حاوی ۱۰۰۰ واحد ویتامین D باشد در دوران بارداری مورد استفاده قرار بگیرد.
